Новости за 05.09.2020

د افغانستان پر اساسي قانون د څار د خپلواک کمیسون غړی او د ازادي راډیو پخوانی خبریال عبدالروف هروي د شنبې په ورځ ومړ. ددې کمیسون یو بل غړي ابوبکر متقي ازادي راډیو ته وویل، عبدالروف هروي د درملنې لپاره ایران ته تللی و چې هېواد ته د بیرته د ستنیدو پر مهال یې د مشهد په هوايي ډګر کې ساه ورکړه. د هغه خپلوانو ویلي چې هروي د سرطان ناروغي درلوده. عبدالروف هروی د هرات ولایت و. هغه د فقې او قانون په برخه کې د مصر په الاذهر پوهنتون کې دکتورا اخیستې وه. نوموړي څوکاله په قاهره او وروسته په کابل کې ازادي راډیو سره د خبریال په توګه دنده ترسره کړې وه.

یو سیمه‌ییز پولیس په لغمان ولایت کې د طالبانو په برید کې ووژل شو او درې نور ټپیان شول. د لغمان د والي ویاند اسدالله دولتزي ازادي راډیو ته وویل چې طالبانو تېره شپه په الیشنګ ولسوالۍ کې پر یوې امنیتي پوستې برید وکړ. ښاغلی دولتزی زیاتوي: "تېره شپه د الیشنګ ولسوالۍ د کوټالۍ په امنیتي پوستې وسله‌والو طالبانو ډله‌ییز برید وکړ چې د افغان ځواکونو په مېړانې سره دا برید په شا تمبولی. متأسفانه په دې نښتو کې یو سیمه‌ییز پولیس وژل شوی او درې نور ټپیان دي.» ښاغلی دولتزی وایي په متقابل برید کې طالبانو ته هم مرګ‌ژوبله اوښتې، خو شمېر یې نه‌دی یاد کړی. Читать дальше...

د هرات ولایت چارواکي وایي د غوریانو ولسوالۍ په بازار کې د افغان ځواکونو او طالبانو ترمنځ جګړه ختمه شوه. د هرات د والي ویاند جېلاني فرهاد دا خبره ازادي راډیو ته وکړه او زیاته‌یې کړه چې افغان ځواکونو ته په دې نښتو کې زیان نه‌دی رسېدلی. ښاغلی جېلاني زیاتوي: "د ولسوالۍ په مرکز کې جګړې څو ساعته دوام وکړ. له بده مرغه په دې نښتو کې یو ماشوم ټپي شوی دی. افغان امنیتي ځواکونو ته مرګ‌ژوبله نه‌ده اوښتې، خو لومړني راپورونه ښیي چې د دښمن پنځه کسان وژل شوي او یو شمېر یې ټپیان دي چې دا شمېرې ښایي بدلې شي." ... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د اټمي انرژۍ د څار سازمان ویلي دي ایران چې په ۲۰۱۵ کال کې د اټمي تړون پر مهال د یورانیمو د بډاینې کومه ژمنه کړې وه، اوس‌یې تر هغه ۱۰ برابره زیات یورانیم بډای کړي دي. په ورته وخت کې دغه سازمان وایي چې ایران اوس دوی ته اجازه ورکړې ده چې اټمي تأسیسات‌یې وګوري. د ۲۰۱۵ کال تر اټمي تړون مخکې ایران خپل یورانیم ۲۰ فیصده غني کول. بیا تر تړون وروسته ۳،۶۷ ته ورسېدل او اوس‌یې تر څلور نیم فیصده پورې رسولې دي.

د امریکا متحده ایالاتو ولسمشر وایي، داسې ثبوت‌یې نه‌دی لیدلی چې کرملېن خپل سیاسي مخالف الکسي ناوالني مسموم کړی وي، خو ډونالد ټرمپ وویل، په دې کې هم شک نه‌کوي چې په جرمني کې دا معلومه شوې ده چې ناوالني مسموم شوی دی. وروسته تر دې چې د چهارشنبې په ورځ جرمني وویل چې د لابراتواري معایناتو له لارې معلومه شوه چې ناوالني مسموم شوی دی، دا لومړی ځل دی چې ولسمشر ټرمپ په دې اړه څرګندونې کړې دي. ولسمشر ټرمپ پرون په سپینه ماڼۍ کې خبریالانو ته دا هم وویل چې دی به ډېر په قهر شي که چېرته داسې شوې وي او که داسې وي دا به یوه تراژیدي وي.

څه باندې ۲۰۰ کسان د ایران په لوېدیځ کې په پرونۍ چاودنې کې ټپیان شوي دي. دا خبره د ایران خبري اژانسونو نن کړې ده. تر اوسه په دې چاودنه کې چې د ایران په ایلام ولایت کې شوې، د چا د وژل کېدو راپور نه‌دی ورکړل شوی. چارواکي وایي دا پېښه د کلورین ګازو د چاودنې له کبله شوې چې په یوه بار وړونکي موټر کې انتقالېدل. ایرنا خبري اژانس وایي احتمالاً دا پېښه د موټر چلوونکي د بې‌احتیاطۍ له کبله شوې، خو نور جزئیات‌یې نه‌دي ورکړي. د روان کال په اوړي کې د ایران په پوځي او ملکي سیمو کې څو مشکوکې اور لګېدنې او چاودنې شوې دي. Читать дальше...

خلک د ساعتیری او تفریح لپاره لږ ورځي. د دې باغ مخکینۍ ښکلا، تازه میوې، ګلان، زینتي او میوه لرونکې ونې او پاک چاپیریال نه دی پاتې.

د افغانستان کرکټ بورډ د مدیریتي برخې د ارزونې ابتدایي څېړنیز راپور خپور شو!

د خوړو نړیوال سازمان (ډبلیو. ایف. پي) په پروان ،کاپیسا او میدان وردګو ولایتونو کې پر ۱۷۰۰ سیلاب ځپلو کورنیو د مرستو د ویش خبر ورکوي. د دغه سازمان ویاند وحیدالله اماني د شنبې په ورځ ازادي رادیو ته وویل، دغه مرستې په ۱۱۰۰۰ کسانو ویشل شوي او دا لړۍ به روانه وي. په افغانستان کې د خوړو نړیوال سازمان "ډبلیو.ایف.پي" وايي، تراوسه په پروان، کاپیسا، او میدان وردګو ولایتونو کې پر څه باندې ۱۱۰۰۰ کسانو خوراکي توکي ویشل شوي دي.  وحیدالله اماني وویل، دغه مرستې د یوې سروې له مخې له افغان حکومت سره په همغږۍ پرمستحقو کورنیو ویشل شوي دي. Читать дальше...

د افغانستان د ملي المپیک کمېټې چارواکي، په نیمروز کې د فوټبال یو روزنیز پروګرام د پیل خبر ورکوي. د دغې کمېټې مطبوعاتي غړي مجیب قاري زاده نن ازادي راډيو ته وویل، چې په دغه پروګرام کې روزونکو ته روزنه ورکول کېږي څو د پوهاوي کچه یې لوړه شي. د ښاغلي قاري زاده په خبره په یاد پروګرام کې ۲۰ روزونکو ګډون کړی. د ښاغلي قاري زاده په خبره، دغه پروګرام د افغانستان د فوټبال فدراسیون د ښوونکي محمد ظاهر حسني لخوا د اوو ورځو لپاره پرمخ وړل کېږي. د یاد پروګرام غوره روزنکي به د اسیا جام روزنیز پروګرام ته معرفي شي.

په بامیان کې د لومړي ځل لپاره د سولې او یووالي تر عنوان د ګلف لوبې ترسره کېږي. د افغانستان د ګلف فدراسیون عمومي منشي عمران علي نن ازادي راډيو ته وویل چې دغه لوبې د سېپټېمبر له څلورمې پیل او درې ورځې نور به هم دوام وکړي. نوموړي وویل،چې د لوبې په پای کې به غوره لوبغاړي انتخاب شي څو نړېوالو لوبو ته ور وپېژندل شي. د فدراسیون د مسئولینو په وینا، دامهال د ګلف نږدې ۴۰۰ لوبغاړي دي. د دغه فدراسیون په وینا، راتلونکي کال به دا لوبې په هرات کې ترسره شي.

افغان حکومت وايي، د سولې په مذاکراتو کې د افغانستان اساسي قانون دوه لومړني فصلونه د بحث وړ نه دي. د ولسمشرۍ ماڼۍ مرستیال ویاند دوا خان مینه پال ازادي راډیو ته په یو لیکلي پیغام کې ویلي، د افغانستان د اساسي قانون لومړني دوه فصلونه چې د نظام بڼه او د اتباعو حقوق دي په مذاکراتو کې د بحث موضوعات نه دي. وروسته له دې چې د ملي روغې جوړې د عالي شورا مشر عبدالله عبدالله د العربیه ټلویزیون یو مرکې کې د بین الافغاني خبرو په نتیجه کې د افغانستان اساسي قانون د تعدیل خبره وکړه ، افغان حکومت وایي، د افغانانو... Читать дальше...

د غزني اوسېدونکي وايي، د جګړې ښکېل لوري دې د سولې مذاکراتو په خاطر تاوتریخوالی راکم کړي.  په غزني مرکز کې تقریباً هره شپه د دغه ځای اوسېدونکي له خواږه خوبه د سپکو او درنو وسلو درزا راویښوي. مرتضی د غزني مرکز اوسېدونکی دی. نوموړی د دغه ملت د یو وګړي په توګه په جګړو کې له ښکېلو لورو غوښتنه کوي چې تاوتریخوالی راکم کړي، څو د سولې خبرې پرمخ لاړې شي. د ښار په کمربندي پوستو، ارزو، شبهاز، خوګیاڼو، سفنده، نوغي او ځینو نورو سیمو دغه جګړې تر سهاره روانې وي. د غزني د والي ویاند واحدالله جمعه زاده وايي،... Читать дальше...

د کندهار د ارغستان ولسوالۍ خلک د لارو د بندېدو له امله د خوراکي توکو له کمښت او نورو سختو ستونزو سره مخامخ دي. د کندهار ارغستان ولسوالۍ قومي مشر حاجي محمد داود ازادي رادیو ته وویل، وسله والو طالبانو د تېرې یوې میاشتي راهیسې د دې ولسوالۍ عمومي او فرعي لارې په ماینونو بندي کړې، پلچکونه یې په بمونو الوزولي، یواځنی روغتیایی مرکز هم تړل شوي او د کیلو ترمنځ خلکو ته د تګ راتګ اجازه نه ورکول کېږي. هغه وايي: "عمومي روډ بند دي پلچکان ټول الوځول شوي، د یوه کلي تر بل کلي د خلکو تګ راتګ مشکل دی،کلینیک مو... Читать дальше...

پراګ - په امريکا کې په نومبر کې د ولسمشرۍ انتخاباتو کې رايې اچول کېږي. ولسي رايه [پاپولر ووټ] هغه څه وي چې ګټونکی کاندید ټاکي. خو د دې پرځای په امريکا کې د انتخاباتي کالج په نوم یو پېچلی نظام د راتلونکې ولسمشر د انتخاب لپاره کارول کېږي.   دوه نوماندان، ډونلډ ټرمپ او جو بایډن د نومبر په میاشت کې د ولسمشرۍ په ټاکنو کې د امریکایانو د رایو ترلاسه کولو لپاره کمپاين کوي. هر يو ووټ مهم وي خو د ځینو رياستونو رایې د نورو پرتله ډېرې مهمې بلل کېږي. ځکه چې دا یو پېچلی انتخاباتي نظام دی او دا هم دومره پخوانی نظام دی چې څومره زوړ د امريکا تاريخ دی. Читать дальше...

د هلمند د جوارو سږنۍ حاصلات نږدې ۱۹۰ زره ټنو ته رسېږي چې نورو ولایتونو ته به هم صادر شي. د هلمند د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ رئیس زلمي الکو نن ازادي راډيو ته وویل چې سږ کال د دې ولایت په ۳۷ زره او ۲۳۵ هکټاره ځمکه کې جوار کرل شوي چې له دغو کروندو څخه به ۱۸۹زره او ۸۹۸ ټنه جوار تر لاسه شي. د هلمند د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ رئیس زلمی الکو وایي، د هلمند اقلیم د جوارو کرکېلي لپاره مناسب اقلیم دی او په دې ولایت کې د جوارو بېلابېل ډولونه کرل کېږي او د پلور لپاره نورو ولایتونو ته صادریږي. د هلمند... Читать дальше...

د افغانستان او ایران ترمنځ د سوداګریزو او ټرانسپورتي ستونزو د هواري په هدف غونډه وشوه. د افغانستان د سوداګرۍ وزارت ویاند جواد دبیر نن ازادي راډيو ته وویل، په هغه دوه ورځنۍ ناسته کې چې تېره ورځ په تهران کې جوړه شوې وه د ایران له لارې نورو هېوادونو ته د افغاني توکو د صاداراتو په برخه کې د ستونزو په هواري خبرې وشوې. هغه زیاته کړه: "دا مهال د افغانستان کالي د ایران له لارې نورو هېوادونو ته صادرېږي خو دا چې د ټرانسپورت او ټرانزیټ په برخه کې افغان سوداګر کومې ستونزې لري د دغو ستونزو د هواري په اړه... Читать дальше...

په امريکا کې په نومبر کې د ولسمشرۍ انتخاباتو کې رايې اچول کېږي. ولسي رايه [پاپولر ووټ] هغه څه وي چې ګټونکی کاندید ټاکي. خو د دې پرځای په امريکا کې د انتخاباتي کالج په نوم یو پېچلی نظام د راتلونکې ولسمشر د انتخاب لپاره کارول کېږي. په امريکا کې د ولسمشرۍ ټاکنې په څه ډول ترسره کېږي، ګل اياز يې په دې ويډيو راپور کې وړاندې کوي.

د افغانستان د حکومت مذاکراتي پلاوي یو غړی وایي، روانه اونۍ به دوحې ته د دوی سفر ونه شي. عبدالحفیظ منصور ازادي راډيو ته وویل، چې د دغه سفر د ځنډ لامل هم مذاکراتو ته د طالبانو نه چمتوالی دی. په بین الافغاني مذاکراتو کې د ځنډ دوام او په دې اړه د دواړو خواوو ضد او نقیضې څرګندونې. د افغان حکومت د مذاکراتي پلاوي یو غړي عبدالحفیظ منصور وایي، دا اونۍ به دوحې ته د دوی سفر ونه شي. هغه وویل:  "په دې اونۍ کې مو سفر نه کېږي، دلیل یې هم دا دی چې طالبان چمتو نه دي، د هغوی پلاوی پاکستان ته تللی او تر... Читать дальше...

د ننګرهار چارواکي وایي چې د نن ورځې لپاره د تورخم دروازه د مسافرو پرمخ خلاصه ده. د ننګرهار د والي ویاند عطاالله خوګیاڼي نن شنبې ازادي راډيو ته وویل چې د تورخم دروازه د هغو افغانانو پرمخ چې له ډیورنډ کرښې ها غاړه بند پاتې وو، خلاصه ده او کولی شي چې د دغې دروازې له لارې راشي. د خوګیاڼي په خبره، هغه پاکستاني وګړي چې په افغانستان کې بند پاتې وو، هم کولی شي چې نن خپل هېواد لاړ شي. د یادونې وړ ده چې دغه لاره شااوخوا پنځه میاشتې وړاندې د کرونا ویروس د انتقال د مخنیوي په خاطر د پاکستاني لوري له خوا تړل شوې وه.

کابل چاپ ورځپاڼو په خپلو نننیو ګڼو کې تر ډېره په قطر کې د سولې کېدونکي بین الافغاني خبرو اترو د ځنډېدو په اړه لیکنې او تبصرې کړې دي. هشت صبح هشت صبح ورځپاڼې په خپله سر مقاله کې، په دوحه کې د سولې خبرو اترو د ځنډېدو په تړاو خپله سرمقاله ځانګړې کړې ده. وړاندې په سر مقاله کې راغلي، د خبرو د ځنډېدو یو لامل په ظاهره کې تخنیکي ستونزې یادې شوي خو د سرمقاله لیکونکي په خبره، چې یو شمېر طالب چارواکي د سفر کافي اسناد او مدارک نه لرل نو ځکه دا خبرې وځنډېدې. ورځپاڼه لیکي، چې اوس د سولې د خبرو د پیل... Читать дальше...

ناټو له روسیې وغوښتل چې د اپوزیسیون د مشر الکسي ناوالني د مسمومېدو د قضیې په څېړنه کې همکاري وکړي. ناټو تړون د کیمیاوي وسلو د مخنیوي لپاره د یوه نړیوال سازمان په مشرۍ د بې پرې څېړنو وړاندیز کړی دي.  د ناټو سرمنشي ینس سټولټنبرګ نن په بروکسل کې د دې تړون د سفیرانو تر یوې ځانګړې غونډې وروسته وویل: "ځینې جدي پوښتنې شته چې روسیه یې باید ځواب ووايي." جرمني چې د ناوالني درملنه په کې روانه ده، تېره چهارشنبه ویلي و، په معاینو کې څرګنده شوه چې الکسي ناوالني د نوویچوک په نوم په زهرجنو موادو مسموم شوی دی. Читать дальше...

د امریکا د متحدو ایالاتو ولسمشر ډونالد ټرمپ ویلي چې صربیا او کوسوو موافقه کړې چې خپل اقتصادي اړیکي ښې کړي. ټرمپ پرون وویل چې دا یو لوی پرمختګ دی. د صربیا ولسمشر او د کوسوو صدراعظم پرون په واشنګټن کې له ټرمپ سره وکتل. ټرمپ وویل چې د صربیا حکومت موافقه کړې چې په اسرائيل کې خپل سفارت له تل ابیبه بیت المقدس ته ولېږدوي. کوسوو په ۲۰۰۸ میلادي کې خپلواکي اعلان کړه. له هغه راهیسې دا هېواد له صربیا سره پر اقتصادي او تجارتي اړیکو مخالفتونه لري.

د نړۍ د فوټبال وتلي ستوري لیونل مسي پرون اعلان وکړ چې یو بل کال هم په بارسلونا لوبډله کې لوبه کوي. لیون مسي د تېرې سه شنبې په ورځ د بارسلونا لوبډلې ته ویلي و چې نور لوبه نه ورسره کوي. دې خبر د فوټبال په مینه والو کې غوغا جوړه کړه. مسي پرون له یوې انټرنېټي خپرونې (ګول) سره په مرکه کې ویلي چې د بارسلونا له لوبډلې سره د کړي قرار داد پر یوه بند مخالفت لري خو نه غواړي چې په حقوقي لانجه کې ښکېل شي له دې کبله یې منلې چې یو بل کال هم د فوټبال په دې لوبډله کې پاتې شي. لیونل مسي ۳۳ کلن او په خټه د ارجنټاین دی. Читать дальше...

د افغانستان دفاع وزارت ویلي چې د فاریاب او جوزجان پر لویه لار يې ۳۰ ماینونه شنډ کړي دي. د دفاع وزارت په خبرپاڼه کې چې پرون خپره شوه، ویل شوي چې ماینونه د سړک له هغې برخې چې د قرغان او دولت اباد له ولسوالیو تېرېږي، پاک شوي دي. د افغانستان حکومت پر وسله والو طالبانو تور پورې کوي چې پر لویو لارو او سړکونو ماینونه ږدي. د چهارشنبې په ورځ د سرپل په سانچارک ولسوالۍ کې ۶ کوچنیان د ماین په چاودنه کې ووژل اودوې ښځې ژوبل شوې.