Новости за 23.09.2020

نن [د سېپټېمبر پر ۲۳مه] د پښتنو کلتوري ورځ ولمانځل شوه. د دې ورځې د لمانځلو پرېکړه په ۲۰۱۵ز کال کې د کوټې پښتو اکاډمي لخوا د وربلل شوي یوه نړیوال کنفرانس پر مهال وشوه. دا ورځ د بلوچستان د سر ښار کوټې په شمول په بېلا بېلو ښارونو کې په ډول، اتڼونو او غونډو سره ولمانځل شوه چې پښتنو خپلې دوديزې خولۍ او پګړۍ پر سر کړې وې. نور حال د صمد شبنم په وېډیویي راپور کې

د شمالي وزيرستان د میرامشا په سپلګه کې ځايي ولس د سېپټېمبر له ۲۰مې پرلت وهلی او د امنيتي ځواکونو لخوا د نيول شويو کسانو راخوشې کولو غوښتنه کوي. دوی وايي د سېپټېمبر پر ۱۹مه دغلته د دوو عسکرو له وژل کېدو وروسته امنیتي عسکرو عام وګړي نیولي او تشدد یې پرې کړی دی خو امنیتي چارواکي د تشدد ادعا ردوي او وايي چې ګرفتار کسان به ژر پرېږدي.

احمد بلال تایب چې د ویلو او اورېدلو وړتیا نه‌لري د هنر په ژبه خلکو ته خپل پیغام رسوي او انځورګري کوي.

د رسنیو له خبري پوښښ لیرې، په قطر کې د افغان دولت او طالبانو ترمنځ د سولې خبرې! د یو شمېر رسنیو مسؤلان وايي، حکومت په قطر کې د سولې مذاکراتو د خبري پوښښ په برخه کې له رسنیو سره همکاري نه‌ده کړې.   دوی وايي، افغانان په قطر کې د روانو خبرو په اړه بشپړ معلومات نه‌لري او دا په یوه ډول د رسنیو "سانسور" دی.   د کلید ګروپ اجرائیه مشرې نجیبې ایوبي د چهارشنبې په ورځ «۱۳۹۹ کال د تلې ۰۲» په کابل کې د یوې خبري غونډې پر مهال وویل، د خبرو دواړه لوري مسؤلیت لري چې په قطر کې د روانو خبرو په اړه خلکو ته معلومات ورکړي، نه دا چې د رسنیو غږ ټپ کړي. Читать дальше...

پاکستان کې د اپوزيشن ګوندونو ۱۵ مشرانو د سېپټېمبر پر ۱۶مه د دې هېواد له بوی درستیز جنرال قمر جاوېد باجوه او استخباراتي ادارې له مشر جنرال فيض حميد سره په جي اېچ کیو کې ولیدل. د جماعت اسلامي مشر سراج الحق هم په دې ناسته کې ګډون کړی وو، زموږ خبریال احمد شاه اعظمي پر دې همدې موضوع ورسره ږغېدلی.

د افغانستان د بشر حقونو خپلواک کمېسیون وايي، په غزني کې ۶۸،۶ سلنه او په فاریاب کې ۴۵،۴ سلنه نجونې چې د ښوونځیو په شرایطو برابرې دي له زده‌کړو بې‌برخې دي. دغه کمېسیون په خپل تازه راپور کې چې 'غزني او فاریاب ولایتونو کې یې زده‌کړو ته د نجونو د لاسرسي' په نوم خپور کړی، ښيي چې یادو ولایتونو کې نجونې په لوړه کچه له ښوونې او روزنې بې‌برخې دي.  د دې کمېسیون راپور کې راغلي، نا امنيو، د دولت د حاکمیت نشتوالي، پر ټولنه حاکم باورونه، بې‌وزلي، د لارو لیرېوالی، د ښځینه ښوونکو نشتوالی او یو شمېر نور مسایلو... Читать дальше...

په کوټه کې په ۲۰۱۵زکال کې د پښتو اکېډمۍ له خوا جوړ شوي د پښتو نړيوال کنفرنس کې هرکال د سېپټېمبر ۲۳مه د پښتون کلتور ورځې په توګه د لمانځلو فيصله شوې وه. هم په دې لړ کې نن ( سېپټېمبر ۲۳) د دې ورځې په مناسبت د کوټې پښتو اکېډمۍ غونډه جوړ کړې ده. خو د دې ترڅنګ په ټولنيزو رسنيو پښتانه خپل داسې تصويرونه پورته کوي چې پکې يې کلتوري جامې اغوستې وي. په تېرو څو کالونو کې داسې ليدل شوي چې دا ورځ په خيبر پښتونخوا او افغانستان کې لږ او د بلوچستان په پښتون مېشتو سيمو کې يې زیات خلک لمانځي. د مشال تر رڼا لاندې بحث... Читать дальше...

د کابل ښار یو شمېر اوسېدونکي په دې شعار چې سوله مینه ده او ځیني بیا په دې پیغام چې جنګ بس دی دېوالونه رنګین کړي دي. دغه انځورګري د هنرسالار ډلې له‌خوا په کابل او څلورو ولایتونو شوې ده. ناجیه ساپۍ راپور لري

نږدې ۲۰۰ هغه افغان ژباړونکو چې په افغانستان کې يې له بریتانوي ځواکونو سره کار کړی په کابل کې یوه اعتراضیه غونډه وکړه. دوی د بریتانیا له هغه نوې پرېکړې راضي نه‌دي چې له مخې يې لسګونه نورو افغان ژباړونکو ته په هغه هېواد کې د اوسېدو اجازه ورکول کېږي. دوی وايي چې د نوې پرېکړې شرایط نه‌شي پوره کولای. د بریتانیا حکومت د نوې پرېکړې پر بنسټ اوس هغه افغانان هم کولای شي بریتانیا کې د مېشت کېدو غوښتنلیک وړاندې کړي چې د ۲۰۰۶ او ۲۰۱۴ کلونو ترمنځ‌یې د جګړې په لومړۍ کرښه کې ۱۸ میاشتې له بریتانوي ځواکونو سره کار کړی وي، خو وروسته‌یې استعفا کړې وي. Читать дальше...

د اپوزيشن ځېنو غړو او حکومتي چارواکو پاکستانیو رسنيو ته د جي اېچ کیو غونډې حال بيان کړی وو او ويلي یې ول چې په دې کې د ګلګت بلتستان او قامي سلامتيا په اړه خبرې شوې وي.

په امریکا کې د 'کووېډ-۱۹' له کبله د ټولو مړو شویو کسانو شمېر دوه لکو ۸۰۷ کسانو ته ورسېد او تر اوسه نږدې شپږ میلیونه او نهه لکه کسان په دغه ویروس اخته شوي دي. دغه هېواد کې د جان هاپکنز پوهنتون چې د همدې وبا له لومړۍ ورځې دا پېښې ثبتوي وایي، دغه شمېر تأیید کړ. امریکا کې د مړینو شمېر پرون سې شنبه داسې مهال له دوه لکو واوښت چې یوه ورځ مخکې ولسمشر ډونالد ټرمپ وویل، امریکایانو د دغه ویروس بدې ورځې تر شا پرېښي. امریکا کې د کرونا پېښې او له کبله‌یې د مړینې شمېر تر بل هر هېواد زیات دی. ټرمپ د ملګرو... Читать дальше...

د افغانستان په ننګرهار کې د سېپټېمبر پر ۲۲مه نېټه د دغه ولایت د اطلاعاتو او فرهنګ ریاست د ملتور ورځ د باچا خان کمپلکس په انګړ کې ولمانځله چې پکې د پښتنو او په تېره د ختیزو برخو ګڼې کلتوري نندارې وړاندې شوې وې. یوشمېر ښځو او نجونو افغان ګنډ کمیسونه اغوستي ول. چمبې یې وهلې، په مېچنه یې غنم وړول. له مستو یې شړومبي اېستلې او ځوانانو لونګۍ تړلې وې. ښکلا سادات او قسیم خان وايي خپلې خویندې او وروڼه چې په خپلو کلتوري جامو کې ویني نو خوښي احساسوي. په انګړ کې د خوسي لوبه وشوه، غېږي یا پهلواني او ملي اتڼونه کېدل. Читать дальше...

د بلاروس ولسمشر الکساندر لوکاشینکا نن د شپږم وار لپاره د ولسمشرۍ لوړه پر ځای کړه. دا مراسم چې له وړاندې نه‌وو اعلان شوي داسې مهال ترسره شول چې د تېرې میاشتې ولسمشرۍ انتخاباتو د پایلو تر اعلان وروسته په دې هېواد کې پراخې حکومت ضد مظاهرې وشوې. بیلتا رسمي خبري اژانس نن راپور ورکړ چې نننیو مراسمو ته سلګونه لوړپوړي چارواکي وربلل شوي وو، خو په راپور کې دا نه‌دي ویل شوي چې دا چارواکي څوک او څه شمېر کسانو په مراسمو کې ګډون کړی وو. بیلتا لیکلي د بلاروس د انتخاباتو کمېسیون مشر ښاغلي لوکاشینکا ته د ولسمشرۍ تصدیق‌نامه وسپارله. Читать дальше...

په استرالیا کې نن هم په یوې ساحلي سیمه کې د بند پاته شویو نهنګانو د ژغورنې عملیات دوام لري. د راپورونو له مخې تر اوسه د تسمانیا ټاپو په کم عمقه اوبو کې څه باندې ۴۰۰ نهنګان بند پاته دي. د دې سیمې د وحشي ژویو او پارکونو د خدماتو مشر نیک دیکا نن وویل چې داسې ښکاري ډېری نهنګان به مړه شوي وي. د ښاغلي دیکا په خبره د نهنګانو د وضعیت د ارزونې لپاره کښتۍ لېږل شوي څو معلومه کړي د ځینو نهنګانو ژغورل شونی دی که نه؟ پیلوټ نومي نهنګان معمولاً د استرالیا په جنوب کې اوسېږي. دغه نهنګان تر اووه متره اوږدوالی او درې زره کیلو ګرامه وزن لري.

د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوترش د نړۍ د مشرانو غونډه په داسې حال کې پرانیسته چې ملګري ملتونه ۷۵مه کالیزه لمانځي. سرمنشي په دې غونډه کې چې تر ډېره انلاین وه، د راتلونکو ننګونو په وړاندې خبرداری ورکړ. د سرمنشي د پرانیستونکې وینا ترڅنګ د امریکا، چین، روسیې، ترکیې او ایران مشرانو هم ویناوې وکړې. دا ځل د ډېرو مشرانو پام هغو ستونزو ته و چې د کرونا ویروس د خپرېدو له کبله انسانان ورسره مخامخ شوي دي او له همدې کبله د لومړي ځل لپاره د دې ویروس د خپرېدو په خاطر ډېرو مشرانو انلاین ویناوې وکړې. د... Читать дальше...

د کرملېن منتقد الکسي ناوالني په جرمني کې تر درملنې وروسته د برلین له یوه روغتونه رخصت شو. په جرمني کې د چریتي روغتون په یوې اعلامیه کې نن ویلي چې د ناوالني روغتیایي وضعیت اوس دومره ښه شوی چې د روغتون د ځانګړو مراقبتونو له برخې رخصت شي. ډاکتران دا هم وایي چې د مسمومیت د اوږدمهاله اغېزو په اړه د ارزونې لپاره لا اوس وختي دی. نوموړی تېره میاشت هغه مهال چې په صربیا کې په یوې الوتکه کې ناروغ شوی وو، جرمني ته د درملنې لپاره انتقال شو. روغتیایي چارواکي وایي د ناوالني ازموینو په جرمني، فرانسې او سويډن... Читать дальше...

په قطر کې د افغانستان د سولې په اړه خبرې روانې دي. د نړۍ په هر هیواد کې د سولې خبرې اسانه کار نه دی خو دا چې اوس افغانان سره یو ځای شوي او له یو بل سره خبرې کوي، دا حقیقت د یوه روښانه راتلونکي هيله بښي.

د احصائیې او معلوماتو ملي اداره وايي، د الکترونیکي تذکرې په پاڼه کې د مور نوم لیکل اجباري نه‌دي او که څوک‌یې ونه‌غواړي، دا کار نه‌کېږي. د دې ادارې رئیس احمد جاوېد رسولي نن په کابل کې یوې خبري غونډې ته وویل، له دې وړاندې هم په ډیټابېس یا د معلوماتو په ذخیره کې د مور نوم لیکل کېده، خو اوس د نوي قانون پر بنسټ، د هر شخص د خوښې پر بنسټ، د مور نوم د الکترونیکي تذکرې په لومړۍ صفحه لیکل کېږي. ښاغلي رسولي زیاته کړه، دوی تر اوسه نږدې یو میلیون الکترونیکي تذکرې وېشلي او دا ټولې با اعتباره یا د باور وړ دي،... Читать дальше...

د تاج بي بي په نوم یو مېرمن چې د افغانستان کونړ ولایت له مرورې ولسوالۍ سره تعلق لري، پرلپسې درې خاوندانو ته چې سره ورونه ول، او د افغان ملي پوځ په لیکو کې وژل شوي ول، په نکاح شوې او څلورم ورور ته چې هغه هم په ملي پوځ کې سرتېری دی په نکاح شوې ده.

د افغانستان د سولې لپاره د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد د سې شنبې په ورځ د سپتمبر په ۲۲مه نېټه د امریکا د کانګریس په استماعیه غونډه کې د ګڼو نورو موضوعاتو تر څنګ د افغانانو پر حقونو په ځانګړې توګه د ښځو پر حقونو هم خبرې وکړې.

د خوست ښځې په قطر کې افغان خپلمنځیو خبرو اترو ته هیله منې دي او غواړي په لومړي ګام کې دواړه خواوې په خپلو کې دایمي اوربند وکړي. دوی زیاتوي، یوازې په سرتاسري سوله کې هغه پرمختګونه او لاسته راوړنې خوندي کېدلی شي چې په ټوله کې افغانانو او په ځانګړي ډول ښځو د تعلیم او کار په ګډون په نورو بیلابیلو برخو کې ترلاسه کړي دي. خوستوالې ښځې له ټولو افغانانو غواړي، چې د ملي یووالي له لارې د دې هېواد د ابادۍ او پرمختګ لپاره په ګډه کار وکړي. یوازې په سوله کې ټول پرمختګونه او لاسته راوړنې خوندي کیدلی شيد سې... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو عمومي منشي انتونیو ګوترش هم د ملګرو ملتونو عمومي اسامبلې ته په پرانیستونکې وینا کې د افغانستان د دولت او طالبانو ترمنځ پیل شویو خبرو ته خوشبیني ښکاره کړه چې هغه به جګړې ته د پای ټکی کېږدي.

د ملي مصالحې عالي شورا رئیس عبدالله عبدالله وايي، یو شمېر هغه طالب بندیان چې حکومت له بنده خلاص کړي، بېرته جګړې ته ستانه شوي دي.   عبدالله عبدالله د امریکا د بهرنیو اړیکو شورا ته په وینا کې ویلي، دا طالب وسله‌وال د هغو ۵،۰۰۰ بندیانو له ډلې دي چې له افغان حکومت سره د طالبانو د خبرو د پیل په شرط ازاد شوي.   ښاغلي عبدالله دا هم ویلي چې له دوی یو شمېر وسله‌والو یې ان په کابل کې جګړه پیل کړې ده، طالبان بیا دا خبره نه‌مني. هغه زیاته کړه: "زه پوهېږم چې له دوی یو شمېر ازاد شوي بندیان بېرته د جګړې میدان ته ستانه شوي دي. Читать дальше...

په کندز کې د ښځو د لاسي صنایعو او د نورو کورني تولیداتو لپاره یو لوی مرکز جوړېږي او په ګټې اخیستو سره به‌یې لسګونه تنو صنعت‌کارو او متشبثو ښځو ته د کار زمینه برابره شي. د چارواکو په وینا، په کندز ښار کې د لیتاکا دفتر د ۲۵ میلیونه افغانیو په ارزښت د ښځو د لاسي صنایعو، غالیو، وچو مېوو او د نورو کورنیو تولیداتو لپاره د خرڅلاو یو لوی سوداګریز مرکز جوړوي. ۲۵ کلنې زینب کاکړ چې له ۴ کالو راهیسې د لاسي صنایعو تولیداتو ته مخه کړې وايي چې پخوا يې د لاسي صنایعو په خرڅولو کې ستونزې درلودې، خو اوس د دې مرکز جوړولو له کبله ورته هیلې پیدا شوي. Читать дальше...

په افغانستان کې د کبانو د تولید کچه په کلني ډول ۱۱ زره مټریک ټنو ته رسېږي. د کرنې او مالدارۍ وزارت ویاند اکبر رستمي نن ازادي راډيو ته وویل چې دا مهال ډېره برخه کبان په کندهار، هرات، ننګرهار، بلخ او کونړ کې تولیدېږي. نوموړي وویل، تر دې وړاندې د افغانستان د اړتیا وړ ډېره برخه کبان له پاکستان څخه راوړل کېدل. د افغانستان د کرنې او مالدارۍ وزارت وايي، دا مهال په افغانستان کې د کبانو د روزنې او تولید ۲،۰۰۰ فارمونه شته او هڅې روانې دي چې شمېر یې لا زیات شي.