Новости за 15.01.2021

(Казан, 14 гыйнвар, «Татар-информ», Адилә Зиатдинова). Бөтен дөньяда татар телендә 7 миллионга якын кеше сөйләшә, аларның күбесе телне көнкүреш дәрәҗәсендә генә белә. Бу хакта КФУның Филология һәм мәдәниятара коммуникацияләр институты директоры Рәдиф Җамалетдинов Андрей Кузьминга «Без галстука» интервьюсында сөйләде. «Татар теленә килгәндә, бүген, төрле мәгълүматлар буенча, татар телендә 7 миллионга якын кеше сөйләшә. Төрле чыганаклар, төрле мәгълүматлар бар, әмма бу санны нигез итеп алырга мөмкин», — дип сөйләде профессор. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Зилә Мөбәрәкшина). Тарих фәннәре докторы Искәндәр Измайлов Кама аръягы территориясендә татар халкының Идел буе Болгар җирлегеннән килгәнен, бу җирдә татар халкының борынгы бабалары яшәгәнен әйтте. «Актаныш территориясендә урнашкан Такталачык һәм Әзмәт каберлекләрендәге мәетләр мөселман кануннары буенча җирләнгән булган. Көньяк Уралның XII–XV картасын карасак, күчмә халыкларның көньяктарак икәнлеген күрәбез. Көнчыгыш Кама аръягында күчмә башкорт кабиләсе яшәгән, дигән сүзләр йөри. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Россиядә кәрәзле элемтә бәяләре 15-16 процентка артырга мөмкин. Бу турыда Content Review аналитика агентлыгына сылтама белән РИА Новости хәбәр итте. Бәя арту, коронавирус сәбәпле, операторларга чыгымнарын арттырырга туры килү белән аңлатыла. Шул ук вакытта бәя бер үк вакытта артмаячак, диде Content Review агентлыгы җитәкчесе Сергей Половников. «Шалтырату һәм интернетны кертеп база хезмәтләре түбән бәя категориясе тарифлары урта һәм югары категориягә караганда  аз дәрәҗәдә артачак», — диде ул. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Гадел Әхмәтҗанов). Болгар ислам академиясе ректоры вазифаларын башкаручы итеп моңа кадәр фән буенча проректор булган Айнур Тимерханов билгеләнде. Бу турыда Академиянең матбугат хезмәте хәбәр итте. «Бүген Болгар ислам академиясе учредительләре советы утырышында каралган мәсьәләләрнең берсе — ректор вазифаларын башкаручыны билгеләү иде. Учредительләр советы әгъзалары академиянең фән буенча проректоры Айнур Тимерханов кандидатурасын тәкъдим итте. Аның кандидатурасы бертавыштан расланды», — диелә хәбәрдә. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). ЮХИДИ Татарстан машина йөртүчеләренә һава торышы начарланганда шәһәрдән читкә чыкмаска киңәш итә. Бу хакта республика Дәүләт автоинспекциясендә хәбәр иттеләр. Синоптиклар фаразы буенча, шимбә көнне республика буенча көчле буран көтелә, шулай ук кар көртләре һәм юлларда бозлавык булырга мөмкин. ТР Дәүләт автоинспекциясе машина йөртүчеләргә кышкы шиннар куелмаган автомобильләрдә юлга чыгу тыела, дип искәртә. Машина белән идарә иткәндә, бик сак булырга, куркынычсыз хәрәкәт тизлеген сайларга... Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Прокуратура Казанда мәктәп тәрәзәсеннән укучы егылып төшү сәбәбен ачыклый. Бу хакта «Татар-информ»га ТР прокурорының өлкән ярдәмчесе Руслан Галиев сөйләде. Агентлык мәгълүматларына караганда, бу хәл бүген Шамил Усманов урамында урнашкан 65нче мәктәптә булган. Мәктәпнең дүртенче каты тәрәзәсеннән тугызынчы сыйныф укучысы егылып төшкән. «Күзәтчелек ведомствосы мәктәп администрациясенең укучыларның тормыш куркынычсызлыгын һәм сәламәтлеген тәэмин итү, шулай ук... Читать дальше...

(Казан,15 гыйнвар, «Татар-информ»). Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов янә Россия Инновацион төбәкләре ассоциациясе Советы рәисе итеп сайланды. Карар Мәскәүдә Гайдар форумы киңлекләрендә Россия инновацион төбәкләре ассоциациясе әгъзаларының гомуми җыелышында кабул ителде. Бу хакта «Татар-информ»га ТР Президенты матбугат хезмәте җитәкчесе Лилия Галимова хәбәр итте. «Татарстан Республикасы Президенты Россия инновацион төбәкләре ассоциациясе әгъзаларының еллык гомуми җыелышын уздыра. Рөстәм Миңнеханов... Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Алексеевск районының Кыркүл авылында ике бала суыкта калып өшегәннән соң, муниципалитет хезмәткәрләрен ваемсызлыкта гаепләп, җәзага тартачаклар. Бу хакта «Татар-информ»га ТР прокурорының өлкән ярдәмчесе Руслан Галиев сөйләде. Прокурор тикшерүе вакытында фаҗига булган гаиләнең исәптә тормавы ачыкланган. Шулай итеп, муниципалитет һәм балигъ булмаганнар эшләре буенча комиссия хезмәткәрләре гаиләдә хәлнең имин булмаганлыгын ачыкламаган һәм балалар хокукларын яклау буенча чаралар күрмәгән. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Казанда узачак Махсус Олимпиада мөмкинлекләре чикләнгән кешеләр проблемасына игътибарны җәлеп итәчәк. Ул Россиядә каршылыксыз мохит үсешенә һәм инвалидларны адаптацияләү өчен яңа инструментлар булдыруга яңа импульс бирәчәк. Бу хакта Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов Гайдар форумы мәйданчыгында белдерде. «Махсус Олимпиада безнең илгә WorldSkills дөнья чемпионатын уздырганнан соң булган кебек җитди этәргеч бирәчәк. Без бу эш юнәлешләренең тулаем илебез өчен бик мөһим булуын күрсәттек», — диде ул. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Зилә Мөбәрәкшина). Сәнгать фәннәре докторы Рауза Солтанова Актаныш районының традицион һөнәрчелеге һәм декоратив-гамәли сәнгатенә багышланган докладында җирле халыкның туку һәм чигү осталыгы, милли костюмнарны тегү үзенчәлекләрен атады. Бу хакта ул «Көнчыгыш Кама аръягының тарихи-мәдәни мирасы һәм бүгенгесе» төбәкара фәнни-гамәли конференциясендә әйтте. «Галимнәр Актаныш районын тарихи традицияләр ягыннан Казан татарларының Көнчыгыш этнографик төркеменә кертеп карый. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Гадел Әхмәтҗанов). Казанның 185нче санлы күп профильле лицееннан китәргә мәҗбүр булган башлангыч сыйныф укытучысы Эльвира Садыйкова «Интертат» сайтында чыккан материалдан соң мәктәпкә кире кайткан. Бу турыда «Татар-информ» хәбәрчесенә балаларын шул мәктәпкә йөртүче ата-аналар хәбәр итте. «Безнең яраткан укытучыбыз Эльвира Мирсагитовна янәдән безнең белән. Бу искиткеч яңалыкны безгә 14 гыйнвар көнне җыелышта мәктәп директоры Наталья Вадимовна әйтте. Бүгенге көннән укытучыбыз эшкә чыкты. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Татарстанның спорт һәм туристлык инфраструктурасы Махсус Олимпиада — 2020не үткәрүгә әзер. Республика оештыру комитеты ярышларда катнашучыларны ничек каршы алачагы һәм урнаштырачагы турында карар кабул итте инде. Бу хакта Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов хәбәр итте. «Олимпиада 7 спорт төре буенча узачак, 5 спорт комплексы җәлеп ителәчәк. Без кунакларның, спортчыларның кайда яшәячәкләрен, ярышларның кайда узачагын, ничек оештырылачагын кайгырттык», — диде Рөстәм Миңнеханов... Читать дальше...

(Актаныш, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Гөлнар Гарифуллина). Россиянең төрле төбәкләре белән чагыштырганда, Башкортстан татарларында татарчылык күпкә тирәнрәк. Ш. Мәрҗани исемендәге Тарих институтының этнологик тикшеренүләр бүлеге мөдире Гөлнара Гадрахманова шушы фикерен Актанышта фәнни-гамәли конференциядә әйтте. Ул дистанцион рәвештә «Башкортстан татарларының гаилә һәм хезмәт кыйммәтләре» темасына доклад белән чыгыш ясады. Россиянең төрле төбәкләрендә экспедицияләр уздырылганын әйтте.  «Төрле төбәк татарларына тел... Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Наталья Рыбакова). Татарстанның һәр эшсез кешесенә хәзерге вакытта төбәкнең мәшгульлек хезмәтләре бер вакансия тәкъдим итә ала. Бу хакта бүген ТР хезмәт, эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министры Эльмира Зарипова ведомствоның йомгаклау коллегиясе алдыннан журналистларга хәбәр итте. «Бүгенге көндә эшсез сыйфатында 38,5 мең кеше исәптә тора. Әмма узган еллардан аерма бар. 2008, 2009, 2014 елгы кризисларда без хезмәт базарында аларның җитәрлек саны юклыктан вакансияләр тәкъдим итә алмаган идек. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Зилә Мөбәрәкшина). Шиһабетдин Мәрҗани исемендәге Тарих институты директоры урынбасары Марат Гыйбатдинов Башкортстан Республикасына нигез салуда катнашкан татар һәм башкорт халкының уртак мирасын бүлеп карарга ярамый дип саный. Бу фикерен ул «Көнчыгыш Кама аръягының тарихи-мәдәни мирасы һәм бүгенгесе» төбәкара фәнни-гамәли конференциясендә әйтте. «Башкорт хакимияте әгъзаларының берсе — Илдар Мутин кебек, татар зыялылары, лидерлары Башкортстан Республикасына нигез салуда катнашкан. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Бүген Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов Мәскәүдә Гайдар форумы киңлегендә Coca-Cola компаниясенең Россиядәге генераль директоры Александр Ружевич белән очрашты. Әңгәмә темасы чүп-чарны аерым җыю мәсьәләсе булды, дип хәбәр итә республика җитәкчесенең матбугат хезмәте. «Чүп-чарны аерым җыю өлешендә сезнең инфраструктур ярдәмегез бик файдалы», — диде ул. ТР Президенты хәзерге вакытта, пандемия кыенлыкларына карамастан, Россия тарихында беренче Махсус... Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Рифат Каюмов). 2021 елдан гадиләштерелгән салым түләү системасына (УСН) күчәргә теләгән шәхси эшмәкәрләр 1 февральгә кадәр Федераль Салым хезмәтенә гариза җибәрә ала. Әлеге срок 2020 ел азагына кадәр исәпкә алынган керемгә бердәм салым (ЕНВД) түләгән эшмәкәрләргә генә кагыла. Бу турыда Федераль Салым хезмәтенең Татарстан буенча идарәсе юридик затларга салым салу бүлеге җитәкчесе Эльмира Хәмидуллина вебинарда сөйләде. «Былтыр ЕНВД кулланган барлык салым түләүчеләр... Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Зилә Мөбәрәкшина). Шиһабетдин Мәрҗани исемендәге Тарих институты директоры урынбасары Марат Гыйбатдинов хәзерге көндә Актанышта гәрәй, кыпчак, карабәк, кыргыс, байлар кебек борынгы татар кабиләләре варислары яшәвен әйтте. Бу хакта ул «Көнчыгыш Кама аръягының тарихи-мәдәни мирасы һәм бүгенгесе» төбәкара фәнни-гамәли конференциясендә сөйләде. «Бу — Актаныш халкының нәсел тамырларының бик борынгыдан килүен дәлилли. Әлеге шәҗәрәләр нәселләрнең таралыш географиясен дә күрсәтә. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Эвелина Киселёва). Узган тәүлектә Татарстанда яңа Covid-19 вирусының 96 очрагы теркәлгән, шуларның алтысы читтән кертелгән, калганнары контакт юлы белән йоктырылган. Бу хакта ТР Сәламәтлек саклау министрлыгының матбугат хезмәте хәбәр итә. «33 кеше хастаханәгә урнаштырылды, 63 кеше өйдә дәвалана», — диделәр ведомствода.  Чирләүчеләрнең күбесе 30дан 50 яшькә кадәргеләр арасында ачыкланган, алар 30 кеше. 50дән 60 яшькә кадәргеләр 20 һәм 60тан 70 яшькә кадәрге 19 авыручы теркәлгән. Читать дальше...

(Актаныш, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Гөлнар Гарифуллина). 2021 елда Актанышта дәүләт театры ачылу ниятләнә. Бу хакта Актанышта фәнни-гамәли конференция ачылышында сәламләү чыгышында район башлыгы Энгель Фәттахов әйтте. «Актанышта „Агыйдел“ дәүләт җыр һәм бию ансамбле горурлык булып тора. Быел Актанышта дәүләт театры ачуны бурыч итеп куябыз. Президентыбыз Рөстәм Миңнеханов тарафыннан бу мәсьәләне эшләп бетерү бурычы куелды. Бу максатка ирешсәк, бу зур тарихи вакыйга булыр иде», — диде район башлыгы. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Наталья Рыбакова). Хәзерге вакытта Татарстан халкы 85 социаль ярдәм чарасыннан файдалана, шул исәптән 30ы — федераль һәм 50се — республика чаралары. Бу хакта бүген ТР Хезмәт, эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министры Эльмира Зарипова 2020 елгы эш нәтиҗәләре буенча социаль ведомство коллегиясе утырышы алдыннан журналистларга биргән интервьюсында хәбәр итте. «2020 ел үзенчәлекле булды, ул безнең эшкә төзәтмәләр кертте. Социаль хезмәт үзгәртеп корылды, без дистанцион эшкә күчтек. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Татарстанда М7 трассасында бер парны коткарганнар – алар ватылган автомобильдә туңып утырган. Бу хакта «Татар-информ»га ТР буенча Россия Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы Баш идарәсе матбугат хезмәтендә сөйләделәр. Кичә республиканың Мамадыш районында М7 трассасында «Лада» җиңел машинасы ватылуы турында хәбәр алынган. Автомобильдә 49 яшьлек ир-ат һәм 46 яшьлек хатын-кыз булган, алар туңып утыруларын әйткән һәм ярдәм сораган. Чакыру буенча килгән 5нче зона коткаручылары... Читать дальше...

(Актаныш, 15 гыйнвар, «Татар-информ», Гөлнар Гарифуллина). Быел Актанышта Сәләтле балалар өчен гуманитар гимназиясенең яңа бинасы төзеләчәк. Бу хакта Актанышта фәнни-гамәли конференция ачылышында сәламләү чыгышында район башлыгы Энгель Фәттахов хәбәр итте. «Төп максатларыбызның берсе — төпле белем бирү, яңа технологияләргә өйрәтү. Сәләтле балалар өчен гуманитар гимназия оешуга быел ун ел», — диде Энгель Фәттахов. Ул гимназиянең 2011 елда Президент Рөстәм Миңнеханов әмере белән барлыкка килгәнен искәртте. Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Коронавирустан бер компонентлы вакцина эшләнүе мөмкин — бу хакта Гамалея үзәге директоры Александр Гинцбург белдерде, дип хәбәр итә РИА Новости. Бер компонентлы вакцинада иң мөһиме - аның озак вакытка иммунитет бирүе булсын иде. «Бер тапкыр кертелә торган вакциналар хәзер дә бар, тик менә алар организмны ничек яклаячак... Ул кимендә ике еллап сакласын иде, берничә ай гына түгел. Шуңа күрә бу бәхәсле мәсьәлә. Нигездә, бу булмастай түгел», - диде Гинцбург. Аның сүзләренә караганда... Читать дальше...

(Казан, 15 гыйнвар, «Татар-информ»). Татарстанда мәктәп укучылары киберкуркынычсызлык буенча бушлай укулар уза ала. Бу хакта Татарстан Республикасы Дәүләт идарәсен цифрлы нигездә үстерү, мәгълүмат технологияләре һәм элемтә министрлыгы матбугат хезмәте хәбәр итә.      Халыкара компетенцияләр үзәге - Казан мәгълүмати технологияләр һәм элемтә техникумы «IT-Cube» балалар иҗат үзәгендә «Кибергигиена һәм зур мәгълүматлар белән эшләү» дигән бушлай курска гаризалар кабул итә. Укуларны 13-17 яшьлек укучылар узарга мөмкин. Читать дальше...