Новости за 30.01.2020

په هنر جاج کې له استاد فضل ولي ناګار سره د هغه د نوي چاپ شوي کتاب جاج اخلو.

د افغانستان د عامې روغتیا وزارت د کابل د حامد کرزي په هوایې ډګر کې یوه روغتیایي ډله ګومارلې ترڅو له بهره په څانګړي ډول له چین هیواده راتکونکي مسافر معاینه کړي لېمه هادي د حامد کرزي نړیوال هوایي ډګر ته تللې او دا ویډیويي راپور یې برابر کړی

د بښنې نړیوال سازمان وايي افغان جګړه په نړۍ کې د ماشومانو لپاره تر ټولو مرګونې جګړه ده. کرونا ویروس تر دې دمه ۱۷۰ کسان وژلي دي. د افغانستان او پاکستان د کرکټ له نولس کلنو کم عمره ملي ټیمونه جمعه د نړیوال جام کوارټرفاینل لوبه کوي. ازادي ستوډیو د شپې په ۸ بجو له پیشګام ټلویزیون وګورئ.

د دې اوونۍ د "هارون باچا هنري ګړۍ" خپرونې مېلمه مو د پېښور يو ځوان هنرمند، د سندرو جوړوونکی او ثبتوونکی يمي خان دی. دی سندرې هم وايي او تازه یې خپلې نوې ټپې يې خپرې کړې دي. يمي خان هم په پېښور کې د "يمي سټوډيو" په نوم د سندرو د ثبت يو ځای لري، چې پکې يې تقريباً ټولو نومياليو سندرغاړو ته سندرې جوړې کړې دي. نوموړی په خواشينۍ وايي چې د پښتونخوا ځوانانو لپاره د اډيو رېکارډنګ د مسلکي زده کړو اسانتياوې نشته. د يمي خان دا خبرې او څو سندرې يې د غږ په ځای کې اورېدای شئ.

د بې پولې خبريالانو ادارې رپورټرز ويد اوټ بارډرز د پاکستان پر پارليمان غږ کړی چې پر انټرنيټ خپرېدونکو ټي وي خپرونو او نورو آن لاين ويډيو خدماتو لپاره د قانون جوړولو وړانديز رد کړي.

د اسرائیل صدراعظم، بنیامین نتانیاهو د روسیې له جمهور رئیس ولادیمیر پوتین سره په مسکو کې ګوري او د منځني ختیځ د سولې د پلان په اړه چې د امریکا د متحده ایالاتو جمهور رئیس د سې شنبې په ورځ اعلان کړ، خبرې کوي. نتانیاهو نن د جنورۍ په ۳۰مه له واشنګټنه مسکو ته ورسېد. د جمهور رئیس ډونالد ټرمپ د منځني ختيځ د سولې پلان د اسرائيلو صدراعظم، بنیامین نتانیاهو ستایلی او هرکلی یې کړی دی، خو ملګرو ملتونو، اروپايي اتحادیې او یو شمېر نورو اړخونو یې په اړه سوړ غبرګون څرګند کړی دی، خو فلسطینیانو د دې پلان په اړه سخته غُصه څرګنده کړې ده. Читать дальше...

د بخښنې نړیوال سازمان ویلي چې په پاکستان کې هدفي وژنې او د خلکو جبري بې‌درکۍ، همداراز د ښځو پر ضد تشدد، شکنجې، د رسنیو سانسور او د توکمیزو او مذهبي لږکیو پر ضد تبعیض او تشدد دوام لري. دې ادارې په خپل راپور کې چې پرون خپور شوی، ویلي چې په پاکستان کې د بشري حقونو پر مدافعانو، خبریالانو او د شیعه‌ګانو د ټولنې پر فعالانو ظلم شوی او د دې ډلو سل‌هاوو وګړي امنیتي ځواکونو بې‌درکه کړي، له تور یا محاکمې پرته توقیف شوي دي. د بخښنې نړیوال سازمان کې د جنوبي اسیا د چارو مرستیال مشر، عمر وړایچ ویلي چې په داسې... Читать дальше...

د پاکستان پوځ ویلي چې دوه عسکر او پنځه سیمه‌ییز ملېشه په شمالي وزیرستان کې وژل شوي دي. د پاکستاني پوځيانو په وینا، ملېشه ځواکونو په "ده ته‌خېلو" کې سنګر نیولی و او د پوځیانو له‌خوا تر محاصره کېدو وروسته‌یې پر هغوی ډزې پیل کړې. پاکستاني چارواکو ازادي راډیو ته وویل چې دا نښته تېره شپه پېښه شوه او هغه کسان چې وژل شوي هغوي په هدفي وژنو کې لاس درلود او په سیمه کې یې ماینونه هم اېښودل. تحریک طالبان پاکستان یا بلې وسله‌والې ډلې په دې اړه خبرې نه‌دي کړي.

د بې‌پولې خبریالانو ادارې د پاکستان پر پارلمان غږ کړی هغه طرحه رد کړي چې پر انټرنټي ټلوېزیوني خپرونو، پر انټرنټ د وېډیوګانو او نورو موادو د خپرونو د کنټرول لپاره جوړه شوې ده. د بې‌پولې خبریالانو ادارې ویلي چې په پاکستان کې د الکترونیکي رسنیو د تنظیم د ادارې طرحه څرګندوي چې دا مستبده اداره هڅه کوي چې رسنۍ سانسور او په شدت کنټرول کړي. په پاکستان کې د الکترونیکي رسنیو د تنظیم ادارې، د روانې میاشتې په پیل کې یوه طرحه پارلمان ته وړاندې کړه چې پر یوټیوب، نټ فلکس او داسې نورو انټرنټي چینلونو خپرېدونکي معلومات کنټرولوي. Читать дальше...

د مردان اوسېدونکی او د کرکټ قامي لوبغاړی فخر زمان وايي چې ماشوم وو نو ورور او پلار به په کور کې بند کړ چې کرکټ له به نه ځي خو شوق یې دومره وو چې په دیوال به له کوره وتښتېدو. له نوموړي سره عظمت علي شاه ویډیويي مرکه کړې ده.

د ازادي راډیو نشرات دا مهال د افغانستان په وخت د سهار له ۰۷:۰۰ بجو پیلېږي د ماښام تر ۰۷:۰۰ بجو خپرونې لري چې د هر ساعت په سر کې خبرونه او هر نیم ساعت کې د مهمو خبرونو سرټکي خپروي.

د افغانستان د مالیې وزارت د تقاعد د خزینې ریاست وایي، په روان کال کې یې له ۱۳۶ زره زیاتو متقاعدینو ته حقوق ورکړي. د دغه ریاست مشر عمر دراني د پنجشنبې په ورځ «۱۳۹۸ کال د سلواغې ۱۰» یوه خبري ناسته کې وویل چې د دې پروسې د شفافیت لپاره د بایومټریک بهیر هم پیل شوی چې له دې لارې به شفافیت رامنځته او د فساد مخه ډب کړای شي. د ښاغلي دراني په خبره، دا مهال د ټول هېواد په کچه ۱۵۴ کسان دولتي متقاعدین دي چې دوی ته به د روان کال تر پایه حقوق‌یې ورکړل شي. له دې سره یو شمېر متقاعدین شکایت لري چې په میاشتو... Читать дальше...

د روسیې صدراعظم میخایل میشوستین د جنورۍ پر ۳۰مه د کابینې په غونډه کې وویل چې له چین سره د روسیې پوله چې د نړۍ په سطح پنځمه اوږده پوله ده، ژر تر ژره تړي.

په کابل کې د امریکا سفارت غوښتنه کړې چې د ټاکنو خپلواک کمېسون او د ټاکنیزو شکایتونو کمېسون په خپل کار کې شفافیت ته پام وکړي او کارونه هماهنګ کړي. د امریکا سفیر، راس وېلسن نن د جنورۍ په ۳۰مه پر ټویټر لیکلي چې دوی هیله لري چې په دې ډول به هغه افغانان چې رایې یې ورکړې، د ټاکنو د پایلو په اړه ډاډ ترلاسه کړي. راس وېلسن لیکلي چې د افغانستان د ټاکنو خپلواک کمېسون چې هڅه کوي په شفاف او عادلانه ډول خپل کار سره ته ورسوي، ملاتړ کوي.

د دغه سازمان په راپور کې راغلي، د ۲۰۱۹ز کال په لومړیو نهو میاشتو کې د دې جګړې له کبله ۲۴۰۰ ماشومانو ته مرګ ژوبله اوښتې، خو راپور کې دا نه ‎ده روښانه شوې چې له دې شمېر یې څومره ماشومان وژل شوي او څومره نور یې ټپیان دي.

د افغانستان دفاع وزارت وايي چې په بلخ کې د حکومتي قواوو په پوځي عملیاتو کې د حکومت د مخالفانو ۴۵ تنه وژل شوي دي. د افغانستان ملي دفاع وزارت په خبرپاڼه کې چې نن د جنورۍ په ۳۰مه خپره شوه، ویل شوي چې عملیات په بلخ ولسوالۍ کې شوي دي. دفاع وزارت ویلي چې څو ولسوالۍ له وسله‌والو طالبانو نیول شوي، خو وسله‌والو طالبانو په دې اړه خبرې نه‌دي کړې. له بله پلوه د بادغیس د والي ویاند، نجم‌الدین برهاني نن د ازادي راډیو خبریال ته ویلي چې وسله‌والو طالبانو بېګا په قادس ولسوالۍ کې په حمله کې دوه پولیس وژلي او... Читать дальше...

په کونړ کې د عامې روغتیا رئیس عزیزالرحمن ساپي ویلي چې وسله‌والې ډلې اجازه نه‌ورکوي چې په ځیني سیمو کې کوچنیانو ته د پولیو یا ګوزڼ ضد واکسین ورسېږي. ډاکتر ساپي نن د جنورۍ په ۳۰مه، ازادي راډیو ته وویل چې دا اندېښنه لري چې د پولیو ضد واکسین له کمپاینه به سږ کال هم لږترلږه ۴۰ زره کوچنیان چې تر پنځو کلونو یې عمر کم یا پنځه کلن دي، پاتې شي. ډاکتر ساپی وایي: "پولیو یو خطرناک ویروس دی چې کوچنیان فلجوي او حتی وژلائ یې شي. تېر کال د کونړ په وټه‌پور ولسوالۍ کې یو ماشوم ګوزڼ وهلی و." افغانستان او پاکستان... Читать дальше...

د ورځپاڼې په لیکنه، امریکا د رسمي خبرو تر بېرته پیلېدو مخکې د تاوتریخوالي د کمېدو غوښتنه کوي.

د روسیې ولسمشر ۲۷ کلنه نعمه یساکر چې هم د اسرائیل او هم د امریکا تابعیت لري، وبخښله او له زندانه‎یې خوشې کړه. دا نجلۍ د مخدره موادو د قاچاق په تور په اووه نیم کاله بند محکومه وه. په هغه بیان کې چې پرون خپور شو او ولسمشر ولادیمیر پوتین لاسلیک کړ، په‎کې راغلي دي چې د بشري خواخوږۍ له مخې یې دا نجلۍ بخښلې ده. ایساکر د اپرېل په میاشت کې له هنده اسرائیل ته روانه وه چې په مسکو کې ونیول شوه. پولیسو له دې سره نهه ګرامه مروانا موندلي وو. ولسمشر پوتین تېره اوونۍ، پنجشبه د اسرائیل د رسمي سفر پر مهال... Читать дальше...

اروپایي پارلمان په غوڅ اکثریت له اروپایي ټولنې د بریتانیا له وتلو سره موافقه وکړه. په دې ډول دې ته لاره هواره شوه چې بریتانیا د جنوري له ۳۱مې وروسته له اروپایي ټولنې بېله شي. د اروپایي پارلمان ۶۲۱ تنو موافقه او ۴۹ غړو مخالفه رایه ورکړه، نږدې ۱۳ وکیلانو ممتنع رایه وکاروله. د بریتانیا او اروپایي ټولنې ترمنځ به د راتلونکې همکارۍ لپاره خبرې اترې تر دې وروسته دوام وکړي. بریتانیا هڅه کوي چې د ۱۱ میاشتو په ترڅ کې له اروپایي ټولنې سره د سوداګرۍ په برخه کې یو هر اړخیز تړون وکړي. بریتانیا لومړی هېواد... Читать дальше...

ناپېژانده وسله‎والو په پاکستان کې د پولیو دوه ښځینه کارکوونکې ووژلې. دا پېښه پرون د خېبر پښتونخوا د صوابۍ په پارمولو کلي کې وشوه. د پېښي یوه عیني شاهد شېر زمان خان ازادي راډیو ته وویل: "زه دلته مخامخ ناست وم د لمانځه لپاره مې اودس کاوه چې ډزې وشوې، درې څلور ډزې وشوې خلک راغونډ شول. موټرسایکل مې ولید چې تېز روان و، دوه تنه پرې ناست وو." په سیمه کې پولیسو ازادي راډیو ته ویلي دي چې دې مېرمنو ماشومانو ته د پولیو واکسین ورکاوه. کوم چا، یا کومې ډلې د دې پېښې مسؤلیت تر اوسه نه‎دی منلی. د راپورونو... Читать дальше...

نن د ازادي راډیو ۱۸ کال دی. د ازادې اروپا/ ازادي راډیو څانګې خپلې خپرونې د افغانستان لپاره د ۱۳۸۰ لمریز کال د سلواغې په ۱۰مه پيل کړې. په پیل کې د ازادي راډیو خپرونې د ورځې درې ساعته وې او یوازې د لنډو څپو له لارې خپرېدې، خو اوس ۱۲ ساعته خپرونې لري چې د سهار له اوو د ماښام تر اوو بجو په منځنۍ څپه ۱۲۹۶ په ټول افغانستان کې خپرېږي. ازادي راډیو د افغانستان په اکثرو لویو ښارونو کې د اېف اېم په ۱۰۰،۵ پنځه هم نیولی شئ. د ازادې اروپا/ ازادي راډیو لومړی ځل د ۱۹۵۰ کال د جولای په څلورمه خپلې خپرونې د هغه... Читать дальше...

د بخښنې نړیوال سازمان وایي چې د ۲۰۱۹ کال په اوږدو کې ملکي افغانان د جګړو د ادامې له امله ځپل شوي دي. د امنسټي انټرنشنل له‎خوا په هغه کلني راپور کې چې پرون خپور شو، په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د دفتر (یوناما) په استناد راغلي چې د ۲۰۱۹ کال په لومړیو نهه میاشتو کې په افغانستان کې ۲۳۶۳ ملکیان وژل شوي دي او ۵۶۷۶ نور ټپیان شوي دي. د راپور له مخې اکثر تلفات د حکومت مخالف وسله‎والو د بریدونو او چاودېدونکو موادو له امله رامنځته شوي دي. په ورته وخت کې د بخښنې نړیوال سازمان وايي چې د هوایي عملیاتو او... Читать дальше...

د امریکا دفاع (پنټاګون) وزارت د هوایي ځواکونو د هغو دوو افسرانو نومونه په ډاګه کړل چې بمبارډیر "E-11A" الوتکه‎یې د تېرې دوشنبې په ورځ د غزني په ده‎یک ولسوالۍ کې راوغورځېده او په‎کې ووژل شول. د امریکا پوځ پرون وویل، د دې پېښې قربانیان ۴۶ کلن ډګرمن پاول ک ووس "Paul K. Voss" او ۳۰ کلن تورن ریان اس فنیوف "Ryan S. Phaneuf" دي. د دغې الوتکې د راغورځېدو د پېښې په اړه څېړنه روانه ده. د امریکا د مرکزي قوماندانۍ مشر جنرال فرانک مک‎کنزي د سعودي عربستان د پرنس سلطان په هوایي اډه کې خبریالانو ته وویل چې... Читать дальше...

د امریکا د متحده ایالاتو ولسمشر ډونالد ټرمپ د مدافع وکیلانو ډله وایي که ولسمشر ټرمپ ان د دې هڅه هم کړې وي او له اوکراین سره پوځي مرسته په دې پورې تړلې وي چې پر خپل سیاسي سیال فشار راولي، دا د دې دلیل نه‌شي کېدای چې هغه دې استیضاح یا له قدرته لیرې شي. د ټرمپ یوه مدافع وکیل الن دیرشوویتز «Alan Dershowitz» وویل، هر سیاستوال خپلې ګټې د خلکو له ګټو سره یو کوي او دا مسئله د استیضاح اساس نه‎شي کېدای. دغه استدلال په سنا کې د ولسمشر د استیضاح د محاکمې د پوښتنو او ځوابونو د بهیرد لومړۍ ورځې په جریان کې مطرح شو. Читать дальше...