Новости за 07.12.2021

د طالبانو په مشرۍ د افغانستان مالیې وزارت د سیخ ګول پر صادراتو ۱۰ سلنه محصول لیرې کړی دی. د مالیې وزارت مسؤلینو ویلي د دې لپاره چې بهر ته په افغانستان کې د تولید شوي سیخ صادراتو ته لاره اواره او د اوسپنې ویلې کولو شرکتونه له مالي پلوه په ځان بسیا شي، مالیي وزارت پرېکړه کړې چې د سیخ ګول پر صادراتو ۱۰ سلنه محصول لیرې کړي. مالیې وزارت دغه‌شان له پاکستان سره هوکړه کړې چې دغه هېواد به هره میاشت په افغانستان کې تولید شوی زر ټنه ګول سیخ واردوي او هر ټن به له ۱۰ سلنه محصول پرته د ۹۰۰ امریکایي ډالرو په بدل کې پېري. Читать дальше...

ټاکل شوې چې د امریکا او روسیې ولسمشران نن په خپلو کې خبرې وکړي. جو بایډن او ولادیمیر پوتین د وېډیو کنفرانس له لارې دغه خبرې داسې مهال کوي چې د اوکراین له پولې سره د روسیې د ځواکونو د ځای پر ځای کېدو، په سیمه کې د ناټو د راتلونکې او د روسیې د امنیتي غوښتنو پر سر کړکېچونه زیات شوي دي.  دا به له کله چې بایدڼ د تېر کال په جنوري کې د ولسمشر په توګه کار پیل کړی، له پوتین سره د هغه دوه پر دوه دوهمه کتنه وي. واشنګټن هڅه کوي چې پر اوکراین د روسیې د احتمالي یرغل مخنیوی وکړي او کرملېن هم غواړي دا ضمانت... Читать дальше...

د افغانستان د ښځو د روزنې د مرکز رئیسې پلوشه حسن د هیلري رودهام کلنتن سږنۍ جایزه وګټله. د راپورونو له مخې مېرمن حسن ته د ښځو د حقونو او سولې او امنیت د ټینګښت لپاره د خپلو هڅو په خاطر دغه جایزه ورکړل شوې ده. د ښځو، سولې او امنیت لپاره د جورج ټاون انستیتیوت د خبرپاڼې له مخې دغه کلنۍ جایزه هغو مخکښو ښځو ته ورکول کېږي چې د یوې سوله‌ییزې نړۍ لپارهیې د ښځو د رول د اهمیت لپاره استثنایي کار کړی وي.  له روسیې، مکسیکو، چین او زېمبابوې څخه څلور نورې ښځې هم د دغې جایزې ګټونکې پېژندل شوې دي.

چین د امریکا متحده ایالات تورن کړی چې په پیکېنګ کې د ۲۰۲۲ کال د المپیک ژمنیو لوبو ته د خپلو ډیپلوماتانو یا دولتي استازو د نه‌لېږلو په پرېکړې سره د دغو لوبو روح تر پښو لاندې کوي.   د چین د بهرنیو چارو وزارت ویاند ژاو لیان نن په پیکېنګ کې خبریالانو ته وویل چې واشنګټن هڅه کړې په دغو معتبرو لوبو کې د ایډیالوژیک تعصب او د درواغو او اوازو پر اساس مداخله وکړي.  د سپینې ماڼۍ ویاندې جین ساکي دغو لوبو ته د ډیپلوماتانو او نورو چارواکو د نه‌استولو پرېکړې ته په اشاره ویلي چې دغه پرېکړه په شینجن ایالت کې د... Читать дальше...

د تېرو کلونو په څېر د ژمي په راتګ سره د برېښنا د پارچاوۍ د زیاتېدو په اړه د کابل ښاریانو اندېښنې. د دې ښار یو شمېر اوسېدونکي ازادي راډیو ته وايي فقر، بې‌وزلي او د سونګ توکو لوړې بيې په خپل ځای، خو د برېښنا ستونزې بيا په دې سخت ژمي کې دوی له سختو ستونزو سره مخ کړي. د دې ښار دوه تنه اوسېدونکي ضيا او سلام وايي: "په هېواد کې له ګڼو ستونزو سره اوس د ژمي په راتګ سره د سونګ توکو لوړې بيې او د برېښنا د پارچاوۍ ستونزې د خلکو په اوږو د بار پېټی نور هم دروند کړی، اوس زموږ ټولو غوښتنه دا ده چې حد اقل د ژمي... Читать дальше...

له ماشومانو د ملګرو ملتونو د ملاتړ وجهي صندوق یا یونیسف ورځ تر بلې په افغانستان کې د بشري ناورین د پراخېدو او د وضعیت د خرابېدو په اړه خبرداری ورکوي. دې سازمان نن یوه اعلامیه کې د دې وضعیت د کابو کولو لپاره د ۲ میلیارډ ډالرو راټولولو غږ کړی. د یونیسف اعلامیه په افغانستان کې د دوی د استازي الیس اکونګا له قوله لیکي: "په افغانستان کې بشري وضعیت په ځانګړي ډول د ماشومانو لپاره حالات نازک دي او داسې مهال چې ژمی پیل شوی، یونیسف او شریکان یې نه شي کولی، ماشومانو او هغو کورنیو ته چې اړتیا لري، لاس‌رسی... Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د بحران نړیوال ګروپ د هغې غوښتنې په اړه غبرګون ښودلی چې له متحده ایالاتو یې د افغانستان د کنګل شوې بانکي زېرمې د ازادۍ غوښتنه کړې. خو د دې وزارت ویاند نېډ پرایس که څه هم په دې اړه مشخص ځواب نه ورکوي، خو وايي، دوی هم له نړیوالې ټولنې غواړي چې د افغانستان د ستونزو د حل په اړه لا ډېر کار وکړي. ښاغلی پرایس زیاتوي: "متحده ایالاتو ګام پورته کړی. موږ له نړیوالې ټولنې غواړو چې په یو شمېر برخو کې همداسې کار وکړي. ټول هېوادونه، په ځانګړي ډول د سیمې او نږدې هېوادونه چې لا یې معنی لرونکی ملاتړ نه دی کړی، باید دا کار وکړي. Читать дальше...

د ناروې د کډوالو شورا وایي، په تېرو درې میاشتو کې له درې لکه زیات افغانان په غیرقانوني توګه ایران ته تللي.  د کډوالۍ په اړه د اروپایي ټولنې په وروستي اونیز راپور کې ویل شوي چې که څه هم په افغانستان کې واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته اروپا ته په زیاته پیمانه د افغان کډوالو بهیر عملي بڼه نه ده غوره کړې، خو دا اتحادیه پر خپلو سواحلو د افغان کډوالو ورماتېدو ته تیاری نیسي. د اسوشیټېډ پرېس اژانس د راپور له مخې په اوس وخت کې ډېر افغانان له غیر قانوني لارو ایران ته ځي، هغه هېواد ته چې په خپله خاوره کې د له درې میلیونه زیاتو افغانانو کوربه دی. Читать дальше...

یو شمېر امریکایي سناتورانو د امریکا د ولسمشر جو بایډن له ادارې وغوښتل چې د بشري حقونو په خاطر پر ازبیکستان فشار راوړي.  د سنا جرګې د بهرنیو اړیکو د کمېټې مشر باب منیندیز او پنځو ډموکراټو سناتورانو په یوه لیک چې پرون دوشنبې خپور شوی، د بایډن له ادارې دغه غوښتنه د ازبیکستان او امریکا د ستراتیژیک شراکت د ډیالوګ له لومړې غونډې مخکې کړې ده.  دغو سناتورانو په دغه لیک کې ویلي چې دا مني چې ازبیکستان د بشري حقونو په برخه کې پرمختګ کړی، خو بیا هم دا هېواد هڅوي چې هغه اصلاحات چټک کړي چې د ولسمشر شوکت میر ضیاییف یې ژمنه کړې ده. Читать дальше...

ناروې د نړیوال بانک تر مشرۍ لاندې د افغانستان د بیارغونې د صندوق بسپنه ور کوونکي وهڅول چې په افغانستان کې د بشري مرستو لپاره د دې صندوق ۲۸۰ میلیونه ډالره ازاد کړي. د نړیوال بانک بورډ تېره اوونۍ له دې سره موافقه کړې وه چې د دې صندوق له کنګل شوېو یو نیم میلیارډ ډالرو څخه ۲۸۰ میلیونه ډالره دې، د خوړو د نړیوال پروګرام او د ماشومانو د ساتنې ادارې یونیسف له لارې په افغانستان کې له اړو کسانو سره د مرستې لپاره ازاد شي. د افغانستان د بیارغونې لپاره د دغه وجهي صندوق پانګه په اګسټ میاشت کې د طالبانو له خوا د کابل له نیول کېدو وروسته کنګل شوې ده. Читать дальше...

د امریکا د سنا د بهرنیو اړیکو کمېټې رییس باب مندیز او پنځو نورو ډموکراټ سناتورانو د جوبایډن له ادارې غوښتي چې له ازبیکستاني چارواکو سره په راتلونکو خبرو کې د بشري حقونو پر موضوع ټينګار وکړي.   په دې اړه په یوه لیک کې یادو سناتورانو منلې چې ازبیکستان د بشري حقونو برخه کې یو شمېر پرمختګونه کړي، خو دوی غوښتي چې دغه مرکزي اسیایي هېواد دې د هغو ژمنو سره سم پراخ اصلاحات رامنځته کړي چې ولسمشر شوکت میر ضیایېف کړي وې.   ټاکل شوې ده د امریکا او ازبیکستان استازي د روانې میاشتې په پای کې د ستراتيژیک شراکت مذاکراتو په لومړۍ غونډه کې ګډون وکړي. Читать дальше...

طالبانو د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلۍ پر هغې پرېکړې غبرګون ښودلی چې د دوی استازی یې دې سازمان ته نه دی منلی.  د طالبانو د حکومت د ویاند مرستیال احمدالله وثیق ویلي: "په ملګرو ملتونو کې د افغانستان څوکۍ داسې چاته ورکول چې هغه د افغانستان د خلکو او حکومت نماینده نه وي، بې انصافي ده."  وثیق پر خپله ټویټرپاڼه لیکلي، ملګري ملتونه باید له معقولیت نه کار واخلي او په دې اړه له سره غور وکړي.  د ملګرو ملتونو عمومي اسامبلۍ پرون دوشنبه د یوه پرېکړه لیک له مخې په دغه سازمان کې د افغانستان د استازي منل شاته وغورځول. Читать дальше...

د غزني ځیني اوسېدونکي شکایت کوي چې د خیریه موسسو او طالبانو د حکومت له لوري په کېدونکو مرستو کې له خلکو سره د مور او میرې سلوک کېږي.  دوی وايي، طالب چارواکي هڅه کوي چې دغه مرستې د خپلو پلویانو کورنیو ته ورکړي، خو مستحق او بې ورله کورنۍ پاتېږي.  ۳۰ کلنه فریده چې د غزني د حیدراباد د سیمې اوسېدونکې ده وايي، د خپلو ماشومانو لوږې په سر اخیستې او په وینا یې څو ځله د مرستو د ویشلو مرکزونو ته تللې او په بیا بیا یې د مرستې غوښتنه کړې، خو تر اوسه ورسره د یوې ټکې مرسته نه ده شوې.  نوموړې وايي: "مرستې... Читать дальше...

په افغانستان کې د افغانیو پر وړاندې د ډالرو بیه بې سارې کچې ته لوړه شوې ده.  د کابل د صرافانو شهزاده سرای پر خپله فیسبوک پاڼه لیکلي، نن سې شنبه یو ډالر له ۹۹ افغانیو سره بدلېږي.  افغانستان کې چې تر ډېره په کې مصرفي توکي وارداتي دي د ډالرو د لوړېدو بیه عام ولس پرې کوي، ځکه چې سوداګر او دوکانداران د ډالرو له لوړېدو سره توکي هم لوړ پلوري.  د ډالرو بیه وروستیو څو ورځو کې له ۹۶ نه ۹۹ افغانیو ته پورته شوه.  په افغانستان کې د نغدو پیسو کموالی، پر بانکونو بندیزونه او د افغانستان د شتمنۍ کنګل کې کېدل... Читать дальше...

د بریتانیا د اکسفورډ پوهنتون څېړونکو د کرونا واکسین پر اغېزو یوه څېړنه ترسره کړې ده.  د څیړنې پایلې ښيي، واکسین هغه وخت انسان ته ښه معافیت ورکوي چې لومړنی ډوز یې د اسټرا زینیکا یا فایزر بیوان تیک او نهه اوونۍ وروسته پسې دوهم ډوز د موډرنا واکسین وشي.  د اکسفورډ پوهنتون استاد ماتیو سناپ چې دا څیړنه یې ترسره کړې، وایي، له دې لارې چې کوم معافیت ترلاسه کیږي، له هغه څه لوړ دی چې د اسټرازینیکا د دوو ډوزونو له لارې ترلاسه کېږي.  اسټرازینیکا واکسین د همدې پوهنتون له خوا جوړ شوی او د شوې څېړنې پایلې کولای شي بې وزله هېوادونو لپاره ښه خبر وي. Читать дальше...

خېبر ولي تازه د افغانستان د کرکټ د نولس کلونو کم عمره ځوانانو په هغه نوملړ کې ځای پیدا کړی چې په اسیا کپ او نړیوال جام کې به د افغانستان لپاره لوبه کوي. خېبر ولي چې لومړی د خپل یوه ملګري له خولې د افغانستان د کرکټ د نولس کلونو کم عمره ځوانانو په لوبډله کې د خپل نوم د شاملېدو خبره واورېدله، ښایي زړه ته یې نه لوېده، خو دا هغه رښتینی خبر وو چې د کرکټ بورډ پر فیسبوک پاڼه خپور شوی وو. دی وايي، د دغه خبر په اورېدو یې له خوښې وژړل او په کور کې يې خپلې مور او کوچنیو ورونو ته وویل چې نیستي نو نوره ولاړه. Читать дальше...

په افغانستان کې د نسبي امنیت وروسته اوس هغه خلک چې لسیزې یې د ځینو ولایتونو او سيمو د لیدو ارمان درلود ښايي دغه ارمان یې په واقعیت بدل شي. هغه خلک چې وروسته له زیاتو کلونو یو شمېر ولایتونو ته په سفر تللي وايي، افغانستان د رنګارنګ ښکلاګانو وطن دی. د دوی په خبره، له پخوا اوس خلک ډېر لېواله دي چې په سفر لاړ شي. له کابله جوزجان ته تللی روح الله تلاش وايي، په لومړي ځل يې دغه ولايت وليد: "د چکر انګېزه او دغه ولايت ته سفر له هغې وروسته را پيدا شوه چې کله افغانستان کې سياسي بدلون رامنځته شو، موږ يو... Читать дальше...

اندونیزیا په پام لري چې خپل سفارت په کابل کې بېرته پرانیزي.  د اندونیزیا رسنیو د اسیاـ فسفیک او افریقایي چارو لپاره د دې هېواد د بهرنیو چارو د وزارت د عمومي مدیر عبدالقدیر جیلاني له قوله دا خبر ورکړی.  نوموړي پرون دوشنبې په جاکارتا کې یوې خبري غونډې ته وویل چې په کابل کې خپل سفارت بېرته د دې لپاره پرانیزي چې له افغانستان سره د بشري چارو او له ښځو سره د مرستو او د نورو مسولو ترڅنګ د سکالرشیفونو د ورکړې د پروګرام لپاره رغنده همکاري مخ ته یوسي. اندونیزیا د اګسټ د میاشتې په پای کې چې طالبانو کابل... Читать дальше...

د نوبل د سولې د جایزې ګټونکې ملالې یوسفزۍ پرون دوشنبه په واشنګټن کې د امریکا له بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن سره د افغان نجونو پر تعلیم خبرې وکړې.  دې د متحدو ایالتونو د بهرنیو چارو وزیر ته وویل: "افغانستان اوس په نړۍ کې یوازینی هېواد دی چې نجونې په کې د ثانوي او لوړو زده کړو حق نه لري. دوی له زده کړو بې برخې کړای شوي دي."  اغلې یوسفزۍ همدا راز وویل، هیله لري چې د یوې پنځلس کلنې افغان نجلۍ لیک، چې ولسمشر جوبایډن ته په خطاب کې لیکل شوی دی، ور وسپاري.  ملاله یوسفزۍ وايي، دا لیک د طالبانو له... Читать дальше...

د طالبانو حکومت د افغانستان د ځنګلونو د ساتنې لپاره د یوې نوې شنې قطعې د جوړولو اعلان وکړ.  د طالبانو ویاند او د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت مرستیال ذبیح الله مجاهد په خپله ټویټر پاڼه کې لیکلي چې د یوه ځانګړي پلاوي د وړاندیز او د رییس الوزرا د منظورۍ له مخې به په غیرقانوني توګه د ځنګلونو د وهلو او د قاچاق د مخنیوي لپاره یوه ۴۵۰ کسیزه قطعه جوړیږي. د دغې قطعې سل غړي به په کابل او څنګلورو سیمو کې ځای پرځای کیږي او پنځوس، پنځوس غړي به یې د افغانستان په ۷ نورو ولایتونو لکه، کونړ، نورستان، خوست، لغمان،... Читать дальше...

جرمني د ایران د اټمي پروګرام د موافقې په اړه په اووم پړاو خبرو کې د تهران وړاندیزونه رد کړل.  د جرمني د بهرنیو چارو وزارت ویاند وویل، برلین د تهران وړاندیزونه په ځیر او په بشپړ ډول ارزولي او دې نتیجې ته رسېدلي چې ایران په وروستیو میاشتو کې د شوېو موافقو پر کابو ټولو مسودو ځان ناګاره کړی دی.  د جرمني د بهرنیو چارو وزارت د ویاند څرګندونې له ایران سره په خبرو کې د تهران د وړاندیزونو پر وړاندې لومړنی غبرګون دی.  ده دا هم ویلي چې د ایران له لوري شوي وړاندیزونه د خبرو اترو د بریالیتوب سبب کېدای نه شي.

د هند صدراعظم نارندرا مودي پرون دوشنبې د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین کوربه و چې د دوه اړخیزو اړیکو او سوداګرۍ ترڅنګ یې د افغانستان پر وضعیت بحث وکړ.  پوتین په دې غونډه کې وویل چې د ترورېزم، د مخدره موادو د قاچاق او تنظیم شوېو جرمونو پر وړاندې مبارزې ته په پام په افغانستان کې رامنځته شوي وضعیت ته اندیښمن دی.  له دې مخکې روسیې او هند دواړو واک ته طالبانو له رسېدو وروسته د افغانستان وضعیت ته اندیښنه ښودلې وه.  دواړو هېوادونو ویلي و چې دغه وضعیت په افغانستان کې بشري بحران رامنځته کړی چې نه یوازې... Читать дальше...

د قطر د بهرنیو چارو وزیر شیخ محمد بن عبدالرحمن الثاني په افغانستان کې د روان وضعیت په اړه د خپل هېواد په دریځ بیا ټینګار وکړ او ویې ویل چې دوحه به له دې هېواد سره د بشري او اقتصادي هڅو د پیاوړتیا لپاره کار ته دوام ورکړي. هغه په دوحه کې له خپل ترکي سیال مولود چاوش اوغلو سره په یوه ګډه خبري کنفرانس وویل چې قطر به له خپلې متحدې ترکیې او طالب چارواکو سره کار وکړي ترڅو دا مساله یقیني شي چې د کابل نړیوال هوایي ډګر بېرته خپل عادي فعالیت ته دوام ورکړي. نوموړي وویل: "موږ پر دې خبرې وکړې چې له افغانانو... Читать дальше...

د جرمونو د نړیوالې محکمې څارنوال پرون دوشنبې د امریکا د متحدو ایالاتونو په اړه د هغې پرېکړې دفاع وکړه چې دا هېواد یې په افغانستان کې د ترسره شوېو جرمونو د ادعاوو په اړه له څیړنې غورځولی دی. د دې محکمې څارنوال کریم خان ویلي، د امریکا په نسبت نورو لورو، طالبانو او د اسلامي دولت سخت دریځې ډلې یا داعش په دې هېواد کې ناوړه جرمونه ترسره کړي دي. د فرانس پرېس اژانس د راپور له مخې د بشري حقونو ډلو د سېپټمبر د میاشتې د پرېکړې په خاطر پر هغه انتقاد کړی او ویلي یې وچې نوموړی په دې پرېکړې سره د امریکایي... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو عمومي اسامبلۍ پرون دوشنبې یو پرېکړه لیک تصویب کړ چې له مخې یې د افغانستان او میانمار د رژیمونو د هغو غوښتونو په اړه اقدامات شاته غورځوي چې د خپلو هېوادونو لپاره یې ملګرو ملتونو ته له خپل لوري نوي استازي ورپېژندلي دي. د اسوشیټېډ پرېس اژانس د راپور له مخې د عمومي اسامبلۍ رییس عبدالله شهید اعلان وکړ چې دغه پرېکړه لیک له رای ګیرۍ پرته د عمومي اجماع پر اساس تصویب شو. د ملګرو ملتونو د ۱۹۳ کسیزې عمومي اسامبلۍ دا پرېکړه دا معنی لري چې د افغانستان د پخواني حکومت استازی غلام محمد اسحاقزی به خپلې دندې ته دوام ورکوي. Читать дальше...