Новости за 17.07.2021

په کندز ولایت کې یو شمېر خلک وايي، په دې ولایت کې وروستیو جګړو د عامو خلکو په ورځني ژوند او اقتصادي فعالیتونو منفې اغېز کړی. په دې ولایت کې د امنیتي وضعیت په خرابېدو سره یو ځل بیا ګڼو کورنیو هېواد پرېښودلو ته مخه کړې او هره ورځ لسګونه کورنۍ ګاونډیو هېوادونو ته ځي. ۴۵ کلن عبدالحنان چې د عمر نیمه برخه یې پاکستان کې تېره کړې وايي، ۸ کاله مخکې په دې هېلې بېرته هېواد ته راستون شو چې ګوندې امن راغلی، خو په وینا یې د کندز روان حالت دې ته اړ کړی چې بېرته پاکستان ته ولاړ شي: "دا وطن جوړ نه شو لا نور هم ورپسې بدتر شو. Читать дальше...

په دغه ویډیويي راپور کې هغه صحنې ووینئ چې د رویټرز خبریال دانش صدیقي د هغو تصویر اخیستو لپاره خطر منلی و چې په پای کې یې ژوند له لاسه ورکړ. دغه خبریال په خټه هندی و او د کندهار په سپین بولدک کې له افغان کومانډو ځواکونو سره وو چې د جمعې په ورځ ووژل شو. طالبانو د هغه مړی نن د شنبې په ورځ د نړیوال سره صلیب کمېټې ته ورکړ. سره له دې چې افغان حکومت وایي، نوموړی د طالبانو له لوري وژل شوی خو طالبان دا خبره نه مني.

د بلخ امنیه قومانداني وايي، د مزارشریف- سمنګان ترمنځ لار له وسله والو طالبانو تصفیه شوه.   د بلخ د امنیې قوماندانۍ ویاند، عادل شاه عادل ازادي راډیو ته وویل، د لارې د تصفیې لپاره پوځي عملیات نن پیل شول: "نن سهار د امنیتي او دفاعي ځواکونو په ګډو تصفیوي عملیاتو کې د سمنګان د امنیتي او دفاعي ځواکونو په همغږۍ دغه ساحې تصفیه شوې."  ښاغلي عادل وویل چې په دغو پوځي عملیاتو کې ۱۰ وسله وال طالبان وژل شوي او ۸ تنه نور ټپیان شوي دي.   وسله والو طالبانو د دې موضوع په اړه تبصره نه ده کړې.   طالبانو پر دغې لار پرون تر حملې وروسته ولکه ټینګه کړې وه. Читать дальше...

د کرکټ نړیوالې شورا د راتلونکي شل اوورېزه نړیوال  جام لپاره د لوبډلو ډلبندي اعلان  کړه چې افغانستان به په (ب)ګروپ کې له پاکستان، نیوزیلنډ او هند سره ولوبېږي. د کرکټ نړیوالې شورا د خبر له مخې په (A) ګروپ کې به انګلستان، اسټرالیا، سویلي  افریقا او ویسټ انډسیز او په (B) ګروپ کې هندوستان، پاکستان، نیوزیلنډ  او  افغانستان ولوبېږي. د کرکټ د نړیوالې شورا د خبر له مخې، د کرکټ شل اوورېزه نړیوال جام سیالۍ به د روانمیلادي کال د اکتوبر میاشتې له ۱۷ مې نېتې پيل او د نوومبر تر مې۱۴به دوام وکړي. دغه لوبې... Читать дальше...

دافغانستان ددولت یو لوړرتبه پلاوی قطر کې طالبانو سرو خبرو ته کیناست. دسولې دعالي شورا مشر عبدالله عبدالله ددغه پلاوي مشري کوي او دطالب مرکچیانو مشري په قطر کې ددوی ددفتر درئیس ملا عبدالغنی برادر لخوا کیږي. تمه ده چې دواړه لورې داختر په شپو ورځو کې په اوربند موافقه وکړي.

په کونړ ولایت کې د زونونو په کچه د معلولینو د کرکټ شل اوورېزې سیالۍ د امو زون په اتلوالي سره تېره ورځ پای ته ورسېدې. د افغانستان د کرکټ بورډ ویاند فرید هوتک نن شنبه ازادي راډيو ته وویل چې  د نجیب الله تره کي په نوم د دغو سیالیو پای لوبو ته د امو او بُست زونونو لوبډلې  وتلې وې. ښاغلی هوتک زیاتوي چې د لوبې پچه امو وګټله او په ټاکلو شلو اوورونو کې  د ۶  لوبغاړو په سوځېدو یې ۱۷۲منډې جوړې کړې او مقابل لوري ته یې د ۱۷۳ منډو هدف وټاکله. نوموړی زیاتوي، بُست لوبډلې د ټولو لوبغاړو په سوځېدو د لوبې په... Читать дальше...

د جاپان په پلازمېنه توکیو کې  د المپیکي لوبو سمبالوونکو وايي چې د لوبو  له پیله ۶ ورځې وړاندې د لوبغاړو په کمپ کې د کرونا ویرویس لومړنۍ مثبته پېښه ثبت شوې ده. د نړیوالو ورزشي وېبپاڼو د خبر له مخې د توکیو د لوبو اجرائیه مدیر 'توشیرو موتو' که  څه هم د دغه کس هویت نه دی افشا کړی،خو ویلي یې دي چې دغه کس د لوبو  بهرنی سیالاني ده. په جاپان کې روانه جولای میاشت کې دا ۱۴مه د کرونا مثبته پېښه ده چې ثبتېږي.  په توکیو کې د المپیک لوبو د پیل په درشل کې د کرونا ویروس د خپراوی د مخنیوي لپاره بېړنۍ حالت اعلان شوی. Читать дальше...

د رویټرز خبریال دانش صدیقي پرون جمعه (د چنګاښ په ۲۵مه) د افغانستان په سوېلي ولایت کندهار کې هغه مهال ووژل شو چې د طالبانو او افغان امنیتي ځواکونو ترمنځ د نښتو خبري پوښښ یې ترسره کاوه.

پاکستان وايي، د سفارتونو، سفارتکارو او د هغوی د کورنیو خوندیتوب ورته مهم دی او د افغان سفیر د لور د تښتول کېدو تر شا لاس لرونکي کسان به زر د قانوني کارروایۍ سره مخ شي. د پاکستان د بهرنیو چارو د ورارت لخوا د جولای پر ۱۷مه خپره شوې یوه خبرپاڼه کې ویل شوي، د جولای پر ۱۶مه په اسلام اباد کې د افغانستان سفارت لخوا ورته خبر ورکړل شو چې د افغان سفیر لور په داسې حال کې تښتول شوې چې په کرايي ګاډي کې یې سفر کولو. په خبرپاڼه کې د بهرنیو چارو د وزارت د ویاند په حواله ویل شوي، د دې خبر د ترلاسه کولو وروسته د اسلام اباد پولیسو فورا د لټون عملیات پیل کړل.

کندز په شمال ختېځ زون کې د افغانستان له مهمو کرنیزو ولایتونو څخه شمېرل کېږي او د هېواد د غنمو د تولید ډېره برخه کندز ولایت تأمینوي. دا مهال کندز کې د ابي ځمکو د غنمو د راټولولو موسم پای ته رسیدلی او د للمي ځمکو د غنمو د راټولولو موسم پیل شوی چې د دې ولایت د غنمو د تولید ډېره برخه هم للمي غنم جوړوي. خو زیات شمېر کروندګر شکایت کوي چې له دې ولایته غنم پاکستان ته قاچاقېږي. د کندز د غنمو مارکیټ کې زیات شمېر بزګران او سیمه ییز سوداګر شکایت کوي چې په دې وروستیو دوو کلونو کې د غنمو د حاصلاتو د راټولولو... Читать дальше...

د لوی اختر په را رسېدو او دغه شان په بېلابېلو مراسمو او غونډو کې د خلکو ګډون، یو ځل بیا د کرونا ویروس د مثبتو پېښو د زیاتېدو په اړه اندېښنې راپارولي دي. د افغانستان د عامې روغتیا وزارت وايي، که د اختر په ورځو کې خلک روغتیايي سپارښتونو ته جدي پام ونه کړي، پایله یې خطرناکه ده. د دې وزارت د ویاند مرستیال میرویس علیزي ازادي راډیو سره په خبرو کې وویل، خلک لا هم د دې ویروس پر وړاندې عادي چلند کوي: "اوس هم په افغانستان کې د کرونا ویروس پېښې په ډیرېدو دي او موږ د کرونا د درېیمې څپې د اوج په حالت کې یو،... Читать дальше...

د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو د جګړو له شدت سره هم مهاله د دغه هېواد ملي دفاع وزارت وایي، یو شمېر ولسوالۍ یې له طالبانو بېرته نیولي او د دغې ‌‌‌‌‌‌ډلې لسګونه جنګیالي یې وژلي دي. ‎دغه وزارت ویلي، په تېرو دوو شپو ورځو کې یې ۴ ولسوالۍ، د پروان شیخ علي، په بامیانو کې یې سیغان او کهمرد او په نیمروز کې یې چخانسور ولسوالۍ له طالبانو نیولي او د نورو ولسوالیو د بېرته نیولو لپاره هم هڅې روانې دي. ‎د دغه وزارت مرستیال ویاند فواد امان د شنبې په ورځ ازادي را‌‌‌‌‌‌ډیو ته وویل چې امنیتي او دفاعي ځواکونه... Читать дальше...

د قطر پلازمېنه دوحه کې د افغانستان د اسلامي جمهوریت او د طالبانود  لوړ پوړو پلاوو ترمنځ د سولې خبرې پیل شوې. د دې خبرو د پرمخ وړو لپاره له کابله د افغانستان د ملي مصالحې د عالي شورا د رییس په ګډون اووه‌ کسیز پلاوی پرون دوحې ته رسېدلی دی. د دې غونډې د پرانیستې په مراسمو کې د ملي مصالحې عالي شورا رییس عبدالله عبدالله وویل، په افغانستان کې جګړې زور اخیستی او اصلي قربانیان خلک دي. ښاغلي عبدالله د خبرو له لارې د اوسنۍ شخړې په پای د ټینګار ترڅنګ وویل، له نظامي لارې یوازې جګړه اوږدېدلای شي. د... Читать дальше...

له نن څخه ۴۸ کاله مخکې د ۱۳۵۲ لمریزکال د چنګاښ په ۲۶ سردار محمد داوود خان د خپل تره په زوی محمد ظاهر شاه کودتا وکړه، شاهي نظام یې له منځه یوړ او جمهوریت یې اعلان کړ. اقتصادي، سیاسي او ټولنیزې ستونزې، کورني اختلافات د سردار محمد داوود خان د کودتاه عمده لاملونه یاد شوي. خو ځينې تاریخ پوهان په دې باور دي چې سردار محمد داوود خان د خپل جمهوریت پر مهال، دموکراتیک ارزښتونه ونه شوای ساتلی. د افغانستان د علومو اکاډمۍ د اریانا دایره المعارف رییس او د پوهنتون استاد فاروق انصاري وايي: "له ۱۳۵۲ څخه تر ۱۳۵۷... Читать дальше...

دا اوونۍ مو په سروې خپرونه کې له جنوبي وزیرستانه رضیه محسود مېلمنه ده. نوموړې په سیمه کې یوازینۍ ښځینه خبریاله ده. هغه له ټي اېن اېن راډیو، انډیپنډنټ اردو او ډان ورځپاڼو سره هم کار کوي. رضیه پر فیسبوک او یوټیوب چینلونو خپلې پاڼې هم لري او په ټولنیزو موضوعاتو لیکنې کوي. هغه د دې تر څنګ یوه ټولنیزه فعاله هم ده او د خلکو د خېر ښېګړې لپاره هم کارونه کوي. نوموړې ته په ۲۰۲۱ کال کې د فخر وزیرستان او پاکستان انټرنېشنل هیومن رایټس ایوارډونه هم ورکړل شوي دي. د رضیه محسود د ژوند او کار په اړه خبرې په خپرونه کې واورئ.

دغه چارواکي مشال راډیو ته وویل، غونډه د پاکستاني سرحدي افسرانو او افغان طالبانو ترمنځ وشوه چې پکې دواړو خواوو د لارې د پرانېستو په اړه همغږي وښوده. یاد چارواکي دا تایید نه کړه چې د جولای پر ۱۸مه نېټه به لاره پراېستې وي او کنه؟

په سپین بولدک کې د جګړې له وجې پاکستان څو وارې د دوستۍ دروازه تړلې او پرانېستې ده. د جولای د ۱۷مې له سهاره د تګ راتګ لپاره دا لاره پرانېستل شوې خو تجارت لپاره لا هم بنده ده. یو پاکستاني چارواکي مشال ته وویل، هغوی څه نه شي ویلی چې د جولای پر۱۸مه به لاره پرانېستې وې کنه؟ د جولای پر ۱۷مه د لارې د پرانېستو نه وړاندې یو شمېر کسان چې دواړو غاړو ته بند پاتې وو، د لارې د پرانېستو غوښتنه یې کوله. نور حال په دې ویډیويي راپور کې. ویډیو: فرانس پریس اژانس   اېډېټ: ملیحه امیرزاده

جرمني د اروپا په هغو څلورو هېوادونو کې شامل دی چې د دې اوونۍ په پیل کې د درنو ورښتونو وروسته سیلابونو په کې ویجاړۍ رامنځته کړي.

چارواکو د ازادې اروپا راډیو د دوو خبریالانو د کورونو تلاشۍ اخیستې او هغوی یې بندي کړي دي.

په لویدیځه اروپا کې وروستیو سختو سیلابونو تر ۱۵۰ زیات کسان وژلي دي، دې ویجاړونکي سیلابونو یوازې په جرمني کې ۱۳۳ کسان وژلي دي. جرمني د اروپا په هغو څلورو هېوادونو کې چې د دې اوونۍ په پیل کې د درنو ورښتونو وروسته سیلابونو په کې ویجاړۍ رامنځته کړي، تر ټولو زیات ځپلی دی. په بلجیم کې د سیلابونو له کبله لږ تر لږه د شل کسانو د مړینې راپور ورکړل شوی،دا سیلابونه د سیمې د خلکو په وینا تر ټولو ناوړه او ویجاړونکي ګڼل شوي دي. اروپايي رسنۍ وايي، په جرمني او بلجیم کې لږ تر لږ شل ښارګوټي له سختو ورښتونو وروسته له ناڅاپي او چټکو سیلابونو اوبو لاندې کړل.

په کراچۍ کې کاروباریانو د قربانۍ د اوښانو منډیۍ ته څه د پاسه ۴،۰۰۰ اوښان وروړي دي. کاروباریان د اوښانو د خرڅلاو لپاره د هغوی پر څرمنو ګلکاري کوي او ورباندې نکریزې هم لګوي خو وايي، د ګرانۍ له وجې یې خلک نه اخلي. په هغه ښار کې ځینې خلک یوازې د اوښانو قرباني کوي. ویډیويي رپورټ.

کابل چاپ ورځپاڼو په خپلو نننیو ګڼو کې تر ډېره قطر ته د افغان دولت د لوړپوړي پلاوی د سفر، د سولې په اړه د طالبانو د مشروطو وړاندیزونو او جګړې په اړه لیکنې او تبصرې خپرې کړي دي.   هشت صبح هشت صبح ورځپاڼې لیکلي، افغان دولت تېره ورځ قطر ته له طالبانو سره د مذاکراتو لپاره یو لوړ پوړی پلاوی واستاوه، په داسې حال کې چې د لیکوال په باور د طالبانو په سیاسي دریځ کې چندانې بدلون نه تر سترګو کېږي. په سرمقاله کې راغلي، په قطر کې د طالبانو ناست پلاوي تازه د درې میاشتني اوربند او د اساسي قانون د نوې طرحې... Читать дальше...

د لوی اختر په رانږدې کېدو سره په افغانستان کې تاوتریخوالی زیات شوی دی.دغو جګړو د انساني تلفاتو ترڅنګ ګڼ مالي زیانه هم اړولي او ډېری افغانان یې له خپلو سيمو بې ځایه کړي دي. د وېرې او ډار په دغه فضا کې اختر خلکو ته څه معنی لري؟ لوګر چې له پلازمېنې کابل څخه ۶۵ کیلومتره واټن لري، ۳۲ کلن جان اغا له خپلې مېرمنې او دوه بچو سره په داسې سیمه کې ژوند کوي چې د طالبانو تر کنټرول لاندې ده. د ژوند ناخوالو اختر ورنه هېر کړی وایي، هغه مهال اختر دی چې وطن ته سوله راشي او نور د هاوان باران او د اور لمبې نه وي... Читать дальше...

د افغانستان د سولې لپاره د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد پرون جمعه (د چنګاښ ۲۵مه) په تاشکند کې په یو مهم سیمه ییز کنفرانس کې د ګډون پر مهال هیله څرګنده کړه چې په را روان لوی اختر کې به د افغان حکومت او طالبانو ترمنځ اوربند وشي. ښاغلي خلیلزاد پرون جمعه د منځنۍ او جنوبي اسیا ترمنځ د سیمه ییزو اړیکو د کنفرانس په څنډه کې له اسوشیټېډ پرېس خبري اژانس سره په ځانګړې مرکه کې دا څرګندونې وکړې. خلیلزاد وویل، د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې له موافقې د طالبانو تعبیر دا دی چې سیاسي... Читать дальше...

په افغانستان کې د ناټو نژدې شل کلن پوځي ماموریت پرون جمعه(د چنګاښ ۲۵مه) پای ته ورسېد. ډیپلوماتیک او پوځي چارواکو د جرمني خبري اژانس ته دا خبر ورکړی دی او د دې معنی دا ده چې د دې ټلوالې د تاریخ تر ټولو مرګونی ماموریت پای ته ورسېد خو دې چارواکو ویلي دي چې په افغانستان کې د امریکا او د ناټو د غړې ترکیې سرتېري به په افغانستان کې پاتې وي. د ۲۰۰۱ میلادي کال د سېپټمبر د ۱۱مې له حملو وروسته لومړی امریکا او ورپسې ناټو افغانستان ته پوځي ځواکونه واستول. د ۲۰۲۰ میلادي کال په فبروري کې د امریکا او طالبانو... Читать дальше...