Новости за 02.09.2019

Хи чохь карийна нохчо, 25 шо тоьхна тIемало, Бесланан трагедех ведда Путин.

Оьрсийн "Свобода" Радион сервисо "Север.Реалии" медиапроект ю схьайоьллуш. Къилба-Малхбузен федералан гонашкарчу ситуацех а, лаьттачу мехалчу проблемех а дуьйцуш информацин, аналитикан сайт хир ю иза. "Север.Реалии" сайтан агIонашкахь шуна карор ю Оьрсийчоьнан исс кIоштара а, Къилба-Малхбузен гIаланашкара а – Калининградера Воркута, Мурманскера Великие Луки, Петрозаводскера Сакт-Петребурге кхаччалц а – керланаш, репортажаш, ньюйсмейкершца а, эксперташца а интервьюш, аналитика а, историн обзораш а... Читать дальше...

Нохчийчуьрчу Лакхарчу кхело набахтехь даккха 25 шо тоьхна Оздиев Хьасанна, герзашца йолчу тобанашлахь оьрсийн эскархошна тIелетарш дина ву аьлла, бехкевина. Инарла прокуратуран версица,  1999-чу шеран аьхка Басаев Шемала а, Хаттаба а куьйгалла дечу тобанхойх дIакхетта хилла иза. "2004-чу шаре кхаччалц жигара дакъалаьцна цо Нохчийчохь герзашца лелийначу бунташлахь", - аьлла, яздина ду хаамехь. Ишта билгалдаьккхина, Ведана кIоштахь ши эскархо вуьйш а, юкъахь хилла ву иза аьлла.

Украинехь дIалаьцначу масех Оьрсийчоьнан вахархочун адвокато Рыбин Валентина дIахьедина, Москвана а, Киевна юкъахь оршотдийнахь тутмакхаш хийцар хир дац аьлла. "Царна гечдеш Зеленскийс омра ца дахь, цхьа а цхьанхьа а гIур вац. Цкъачунна омра доцуш ду", - аьлла Рыбина, яздо "Новости" агенталло. Хьалхо адвокато хаамбинера, Киевехь лецна латточийн оьшу кехаташ кечдеш ду аьлла. Цунна хетарехь, шинаридийнахь хила тарлора тутмакхийн хийцарш. ПIераскандийнахь Украинан кхерамзаллан Урхаллан пресс-секретаро Гитлянская Еленас дийцира... Читать дальше...

15 шо кхаьчна. ХIора шарахь а санна, цигахь дуккха а нах а гулбелла, билгалдаьккхира и лазаман де. Баьхкинера цу школехь закъалтхой лаьттинарш а, уьш мукъабаьхнарш а, могIарера бахархой а. Иштта, «Бесланера наной» олучу юкъаралло дIаяхьначу конференцехь хаийтира, зен хиллачарна мел гIо дина а, тIедогIучу шерашкахь дан дезачух а.

Дахначу шарца дуьстича, кху шарахь Оьрсийчохь кеман билеташ дазлур ду 9-I0 процентна. ХIаваан транспортан эксплуатантийн Ассоциацин директоран гIовсан Шокуров Борисан хаамна тIе а тевжина, яздо цунах лаьцна "Известия" газетано. "Шеран шолгIачу а, кхоалгIачу кварталашкахь са хуьлу авиакомпанешна, амма хьалхарчу а, тIаьххьарчу кварталашкахь зенаш лов. Делахь а, кху шарахь а пайда хир бу  олийла дац", - аьлла Шокуровс. Ассоциацин жамIашца, карарчу шеран хьалхарчу кварталехь 45 миллиард соьмана зен хилла кеманашна. Читать дальше...

Бесланерчу школехь байинарш дагалоьцуш чIурамаш латор ду Оьрсийчоьнан гIаланашкахь. Шинаридийнахь дагалецамийн барамаш дIахьур бу Новосибирскехь а, Махачкалахь а, Благовещенскехь а, Иркутскехь а, ишта кхи дIа йолчу шахьарашкахь а. Билгалдаккха догIу, Оьрсийчоьнан президенто Путин Владимира хIоразза а санна тергамза битина Къилба ХIирийчохь трагеди хилар билгалдоккху барам. Кху 15 шерачохь цкъа бен хилла вац цигахь президент, школана штурм йинчу шолгIачу дийнахь. Шен пачхьалкхехь лазаман де билгал ца доккхуш... Читать дальше...

Бесланан трагеди цхьана хIуман тIехь озабезам а боцуш таллар дехна кIирандийнахь дIаяьхьначу пресс-конференцехь "Бесланера наной" комитето. "Оха мел дийриг Оьрсийчоьнан низамийн гурашкахь ду, - дIахьедина комитетан куьйгалхочо Дудиева Сусаннас. – Дера митингаш а, пикеташ а ма хIиттийна оха. Тхан, бахархойн позици ю иза. Шен машарехьа къийсам латто беза. Европерчу адамийн бакъонашкахула йолчу кхело дуккха а шерашкахь гIуллакх литтина, тIеэцна сацам бу, динчу терактна Оьрсийчоь бехкехиларх. Церан сацаман цхьа пункт кхочушйина яц Оьрсийчоьно. Читать дальше...

ГIалгIайчоьнан коьртачу шахьарехь Магасехь дан долийначу маьждиган цIе "Сердце Кавказа" аьлла, тилла сацам хиларх, хааме даьккхина инстаграмехь гIалин мэро Цечоев Беслана. 8, 5 эзар стаг чутарлуш хир жду Магасера маьждиг. ХIора мимаран локхалла 65 метар хир ю, ша маьждиг кхаа гIатах ду. Ишта Iалашо ю бухарчу гIат тIехь исламан синбахамаллин музей елла а. ЗаьIапхойн аьттонна пандусаш а, лифташ а ян дагахь бу Iедалхой.

Байначу беттан юккъерчу деношкахь Карачаевн кIоштарчу Орджоникидзен эвлахь Кубань хи чу вахна хиллачу, Нохчийчуьрчу 25 шо долчу Молаев Шемалан дакъа схьакарийна. "Ширачу тIайна гергарчу Кубина а, Усть-Джегутана а юккъехь карийна цуьнан дегIан чалх", - аьлла, дийцина волонтераша. Гергарчара а тIечIагIдина, хичуьра хьалаваьккхинарг шайн кIант хилар. Полисхой, орцанхой, волонтераш, меттигера бахархой а цхьана бара Молаев лоьхуш. Луларчу республикашкара нах цхьана оьхура орцах. ДIахIиттина царна юург латтош меттигера зударий а хиллера.