"დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტმა" ულტრამემარჯვენე ჯგუფების საქმიანობა შეისწავლა
არასამთავრობო ორგანიზაცია "დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტმა" საქართველოში ულტრამემარჯვენე ჯგუფების საქმიანობა შეისწავლა და ანგარიში გამოაქვეყნა. მასში გაანალიზებულია ნაციონალისტური ჯგუფების მიერ ორგანიზებული აქციები, 2021 წლის 5 ივლისს მომხდარ ძალადობაში მონაწილე პირთა სასამართლო პროცესები და ულტრანაციონალისტური ჯგუფების რიტორიკა.
ანგარიშის ძირითადი მიგნებებია:
ულტრამემარჯვენე ჯგუფების მიერ ორგანიზებულ საპროტესტო აქციებზე შესამჩნევია სამართალდამცავებსა და ორგანიზატორებს შორის კოორდინირებული მოქმედება, ფამილიარული კომუნიკაცია და პოზიტიური ურთიერთკავშირი.
ულტრამემარჯვენე ჯგუფების აქციებში ხშირად მონაწილეობენ სასულიერო პირები და არასრულწლოვანები. ამ დემონსტრაციების უმრავლესობას შუა ხნის ასაკის კაცები წარმოადგენენ, თვალშისაცემია ქალების სიმცირე.
შეკრება-მანიფესტაციების მართვისას, სამართალდამცავების დამოკიდებულება საპროტესტო აქციების მონაწილეების მიმართ არათანმიმდევრული და არაერთგვაროვანია. ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი სამოქალაქო აქტივისტების მიმართ გატარებული მკვეთრად რეპრესიული პოლიტიკისგან განსხვავებით, შინაგან საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენლები ულტრამემარჯვენე, ცალკეულ შემთხვევაში ძალადობრივი აქციების მონაწილეების მიმართაც კი, ლოიალური დამოკიდებულებით გამოირჩევიან. მაგალითისთვის კვლევაში მოყვანილია 2022 წლის 8 მარტსა და 6 ივნისს გამართული აქციები. 6 ივნისს, "თბილისი პრაიდის" საწინააღმდეგო აქციაზე დემონსტრანტებმა ევროკავშირის წარმომადგენლობასთან ცისარტყელასა და ევროკავშირის დროშების დაწვა სცადეს. ამას სამართალდამცავებსა და დემონსტრანტებს შორის სიტყვიერი დაპირისპირება მოჰყვა, რის შემდეგაც ევროკავშირის დელეგაციის ოფისის მიმდებარე ტერიტორიაზე აქციის 7 მონაწილე დააკავეს და რამდენიმე საათში სიტყვიერი გაფრთხილების საფუძველზე გაათავისუფლეს. დაკავებულებს შორის იყვნენ „ბავშვთა უფლებების დაცვის საზოგადოებისა“ და "ზნეობის" ხელმძღვანელი გურამ ფალავანდიშვილი და მისი ვაჟი ალექსანდრე ფალავანდიშვილი. დაკავების საფუძველს წარმოადგენდა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 166-ე (წვრილმანი ხულიგნობა) და 167-ე (ცეცხლსასროლი იარაღიდან, გაზის (აირის) იარაღიდან, ხმოვანი (აკუსტიკური) იარაღიდან ან სასიგნალო იარაღიდან სროლა დასახლებულ პუნქტში ან საამისოდ გამოუყოფელ ადგილას ან საამისოდ გამოყოფილ ადგილას, მაგრამ დადგენილი წესის დარღვევით) მუხლები. შინაგან საქმეთა სამინისტროდან მიღებული ინფორმაციის მიხედვით, დაკავებულები სიტყვიერი გაფრთხილების შემდეგ გაათავისუფლეს. განსხვავებული პრაქტიკა აჩვენა პოლიციამ 2022 წლის 8 მარტს, როცა სამოქალაქო მოძრაობა „სირცხვილიას“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი შოთა დიღმელაშვილი დააკავა მთავრობის ადმინისტრაციის შენობისთვის კვერცხის სროლის გამო. მას პროტესტის ამ ფორმის გამოყენებისთვის 4-დღიანი ადმინისტრაციული პატიმრობა შეეფარდა.
5 ივლისის საქმეზე დაკავებული პირების პროცესებზე მოსამართლეები სათანადო ყურადღებით არ გამოირჩეოდნენ, ყველა დაინტერესებული პირისათვის სხდომებზე დასწრების გონივრული შესაძლებლობა არ არსებობდა, პროცესის მონაწილის მხრიდან სიძულვილის ენის გამოყენებისას, სასამართლოსა და ბრალდების მხარეს არ ჰქონდათ შესაბამისი რეაგირება, მოსამართლეებმა და ბრალდების მხარემ არ მიიღეს შესაბამისი ზომები, რომ დაზარალებულების, ექსპერტებისა და მოწმეების დაკითხვისას სხდომათა დარბაზში დამაშინებელი და დაძაბული გარემო არ ყოფილიყო.
5 ივლისის ხუთივე საქმეზე საქართველოს პროკურატურამ გამოძიება 225-ე მუხლის მეორე ნაწილით (ჯგუფური ძალადობის ორგანიზება, ხელმძღვანელობა ან მასში მონაწილეობა) დაიწყო, თუმცა სასამართლოსთვის შესაბამისი მტკიცებულებების წარდგენა არ უზრუნველყო. შედეგად, ორგანიზებულ დანაშაულში მონაწილეობა პირველი ინსტანციის სასამართლომ მხოლოდ ერთ საქმეში, ლექსო ლაშქარავას, მირანდა ბაღათურიას და სხვა პირების მიმართ („სირცხვილიას ოფისის“ ეპიზოდი) ძალადობის ნაწილში დაადგინა. დანარჩენ ოთხ საქმეზე, მოსამართლეებმა ორგანიზებულ ჯგუფურ ძალადობაში მონაწილეობის მუხლი უფრო მსუბუქ დანაშაულზე - ძალადობაზე - გადააკვალიფიცირეს.
საქართველოში ულტრამემარჯვენე დისკურსი დროში ტრანსფორმაციით ხასიათდება და ულტრამემარჯვენეების რიტორიკაც კონკრეტული პოლიტიკური თუ სოციალური მოვლენების მიხედვით იცვლება. მაგალითად, თვითმმართველობის არჩევნებისას ულტრამემარჯვენე ჯგუფები ანტიდასავლური გზავნილების გავრცელებით იყვნენ დაკავებული და „ნაციონალური მოძრაობის“ დისკრედიტაციას ცდილობდნენ. 2021 წლის ნოემბერ-დეკემბერში, პანდემიის ფონზე შემოღებული რეგულაციების პარალელურად, გააქტიურდა ვაქცინაციის საწინააღმდეგო (ე.წ. ანტივაქსერული) განწყობები. 2022 წლის თებერვლიდან, რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე კი, პრორუსული რიტორიკა გააქტიურდა ანტიდასავლური გზავნილების პარალელურად.
რუსეთ-უკრაინის ომისა და აშშ-ის ელჩზე თავდასხმების ფონზე, ულტრამემარჯვენე დაჯგუფებებმა გაავრცელეს მკაფიო გზავნილები ხელისუფლებისა და საზოგადოებისადმი, რომ საქართველომ უარი უნდა თქვას ნატოში ინტეგრაციის განცხადებულ სურვილზე და პრიორიტეტი პრორუსულ საგარეო კურსს მიანიჭოს.
კვლევა აჩვენებს, რომ ულტრამემარჯვენე ჯგუფების რიტორიკა რიგ შემთხვევაში თანხვედრაშია მმართველი პარტიის წარმომადგენელთა გზავნილებთან. ულტრამემარჯვენე ჯგუფებისა და „ქართული ოცნების“ ანტიდასავლური რიტორიკა განსაკუთრებით აქტიურდება მაშინ, როდესაც დასავლეთი ბიძინა ივანიშვილს აკრიტიკებს.
რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე, ულტრამემარჯვენე ჯგუფები საქართველოში ცდილობდნენ უკრაინის ხელისუფლება წარმოეჩინათ „მარიონეტულ რეჟიმად“, დასავლეთი - ომის მაპროვოცირებელ მხარედ, რუსეთი კი - უძლეველ ქვეყნად, რომელიც საკუთარი სახელმწიფოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე პოზიციონირებს.