Новости за 23.01.2020

پنځه اویا کاله وشول چې شوروي ځواکونو په پولنډ کې اشويڅز بیرکیناو کمپ ازاد کړ چې د وژنو لپاره کارېده. خو د یو ملیون قربانیانو د نومونو راټولولو لړۍ لا دوام لري. ملالۍ بشير د راپور جزیات وړاندي کوي.

د روڼتیا نړیوال سازمان له فساد سره په مبارزه کې افغانستان ته له ۱۰۰یواځې۱۶ نمرې ورکړي. د یهودانو د ډلوژنې د کمپ آشویتځ د ازادېدو ۷۵ کلیزه په اسرایيل کې لمانځل کیږي. او د سوډان له ژوبڼ د کمزورو زمریانو د ایستلو هڅې روانې دي. ازادي ستوډیو د شپې په ۸ بجو له پيشګام ټلویزیون وګورئ.

د موډلو نجونو او هلکانو یوې ډلې د کابل پر یوه واټ د جامو ننداره جوړه کړه. د دغې نندارې جوړوونکی اجمل حقیقي وايي چې پلان لري والنټاین په هرات کې ولمانځي. نصرت پارسا دغه راپور جوړ کړی دی.

یو شمېر افغان سیاسي فعالانو د افغانستان د خلکو د سولې په اړه د نظر پوښتنې د راپور د غونډې په څنډه کې چې د "جګړې او سولې انسټټیوټ" له لوري جوړه شوې وه، د افغانستان د سولې د روان بهیر په اړه څرګندونې وکړې.

د ۴۰ ورځو دغه ماشومه چې دواړه پښې یې په یوه پېښه کې پرې شوې اوس له یوه نامعلوم برخلیک سره مخ ده. دغه ماشومه چې اوس په روغتون کې ده، له فاریاب د ازادي راډیو خبریال عالم رحمانیار یې په اړه وېډیويي راپور رالېږلی.

دغه وزارت لویې څارنوالۍ ته داسې اسناد لېږلي چې په‌کې د یاد وزارت پر مالي او اداري مرستیال اجمل عبدالرحیم‌زی او پنځو نورو کارکوونکو، د اداري اصولو خلاف کړنو او توطئو جوړولو تورونه لګول شوي دي.

د افغانستان د عامې روغتیا وزارت نن د جنورۍ په ۲۳مه ویلي چې په دغه هېواد کې د جګړې له امله تېر کال له درې نیم زره روغتیايي مرکزونو ۱۶۲ په بشپړ ډول ویجاړ شوي دي. د عامې روغتیا وزارت ویاند نظام‌الدین جلیل د جرمني خبري اژانس ته ویلي چې په ټول افغانستان کې تر یو میلیون زیات وګړي له دې امله متأثر شوي دي. په افغانستان کې د روغتیايي خدماتو د کمزورتیا او په ډېرو کلیوالي سیمو کې د روغتیايي مرکزونو د نشتوالي له امله خلک د علاج لپاره اکثر ګاونډیو هېوادونو یا هند ته ځي. د عامې روغتیا وزارت ویلي چې یوازې... Читать дальше...

په هلمند کې د افغانستان د ملي امنیت ادارې یو چارواکی له کاره خپل کور ته پر لاره د وسله‌والو طالبانو په حمله کې وژل شوی او یو همکار یې زخمي شوی دی. د هلمند د پولیسو ویاند زمان همدرد نن د جنورۍ په ۲۳مه، اسوشیټډ پرس اژانس ته ویلي چې وسله‌والو پرون ماښام د ملي امنیت ادارې د رسنیو د برخې پر مشر حمله وکړه . همدرد ویلي چې د پېښې په اړه څېړنه کېږي. طالبانو د حملې مسئولیت اخیستی دی.

د نړۍ د څه باندې ۴۰ هېوادونو مشران نن د جنورۍ په ۲۳مه د دوهمې نړیوالې جګړې پر مهال، د پولند په اشویتز ښارګوټي کې د یهودانو د قتل عام لپاره د ځانګړي کمپ د ازادۍ د ۷۵مې کلیزې په مناسبت په بیت‌المقدس کې راغونډ شول. دا مراسم په یادواشیم کې چې د یهودانو د قتل عام د قربانیانو د درناوي لپاره جوړ شوی ځای دی، روان دي. په یادواشیم کې غونډې ته د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین وویل: "ما او زما همکارانو ته دا ډېره مهمه ده چې نن دلته په اسرائيل کې یو. موږ د اسرائیلي رهبرانو هلو ځلو ته متوجې یوو چې د دوهمې نړیوالې... Читать дальше...

د افغانستان د ۱۹ کلنو ځوانانو د کرکټ لوبډله د ۱۹ کلنو د کرکټ نړیوال جام د سیالیو په لړ کې کوارټر فاینل ته ووته. دا سیالۍ په جنوبي افریقا کې روانې دي. افغانستان به سبا د کاناډا د ۱۹ کلنو ځوانانو د کرکټ له لوبډلې سره مخامخ شي. د افغانستان د ۱۹ کلنو ځوانانو د کرکټ د لوبډلې سر روزونکي رئیس احمدزي نن ازادي راډیو ته وویل: "موږ د سیالیو تر پیل ۱۰ یا ۱۲ ورځې مخکې جنوبي افریقا ته راغلي وو. زموږ ورزشکاران د دې ځای له هوا سره ښه بلد شول." د پاکستان او نیوزیلنډ لوبډلې هم کوارټر فاینل ته وتلې دي.

طالبانو تېره شپه د بغلان او پلخمري ترمنځ پر سړک پر یوه امنیتي پوسته حمله کړې او د امنیتي ځواکونو ۴ غړي یې وژلي او ۷ تنه‌یې زخمیان کړي دي. د مرکزي بغلان ولسوال خان‌زاده مظلوم‌یار نن د جنورۍ په ۲۳مه د ازادي راډیو خبریال ته وویل چې وسله‌والو شدیده حمله کړې وه او هغوی ته هم تلفات رسېدلي، خو دقیق شمېر یې نه‌دی څرګند کړی. د پلخمري او کندز لار له مرکزي بغلان ولسوالۍ تېرېږي او په شمالي سیمو کې له خطرناکو لارو ګڼل کېږي. د ازادي راډیو د خبریال په وینا، د افغانستان د امنیتي ځواکونو او وسله‌والو طالبانو... Читать дальше...

دې سازمان په ۲۰۱۹ کال کې په خپل تازه خپاره شوي راپور کې د نړۍ په ۱۸۰ هېوادونو کې د اداري فساد کچه او د مخنیوي لپاره‌یې هلې ځلې ارزولې دي.

د "جګړې او سولې د مطالعاتو انسټټیوټ" له طالبانو سره د سولې له احتمالي هوکړې د افغانانو د هیلو او لومړیتوبونو په اړه یوه نظر پوښتنه ترسره کړې.

۸۰ کلن سید محمد امین عارف چې له تېرو ۱۸ کلونو راهیسې ازادي راډیو اوري، اوس غواړي چې د دې راډیو د خبرونو په ارشیف کولو راتلونکي نسل ته د نن ورځې حالات ورسوي. لېمې هادي له نوموړي سره خبرې کړي او دا وېډیويي راپور یې چمتو کړی.

د امریکا د استازو جرګې ډیموکراتانو له جمهوري غوښتونکو سناتورانو غوښتي چې ورسره د ډیموکراسۍ په ساتنه کې مرسته وکړي او د ولسمشر ډونالد ټرمپ د محاکمه کولو او له قدرته د هغه د لیرې کولو لپاره ورسره په هڅو کې یوځای شي. ادم شیف چې په سنا کې د ټرمپ د استیضاح د محاکمې لپاره د استازو جرګې له‌خوا د ټاکل شوي پلاوي مشري کوي، پرون په ښکاره د بیانونو د خپرولو لړۍ پیل کړه چې په ترڅ کې یې د ډیموکرات ګوند له‌خوا د ټرمپ د فاسدې طرحې په نوم دا غوښتنه کوي چې ټرمپ له قدرته د ناوړه استفادې او د کانګرس په لاره کې د خنډونو... Читать дальше...

د امریکا په سنا جرګه کې د ولسمشر ډونالد ټرمپ د سې شنبې ورځې د استیضاح د محاکمې پیل په متحده ایالاتو کې شااوخوا ۱۱ میلیونه کسانو لیدلی دی. دغه شمېره چې پرون د نېلسن د درجه‌بندۍ مؤسسې خپره کړه له هغې کمه ده چې په تېره نومبر میاشت کې په استازو جرګه کې د ټرمپ د استیضاح د پیلولو په لومړۍ ورځ خلکو لیدلې وه. هغه مهال اټکل شوی و چې ۱۳،۸ میلیونه کسانو د ټرمپ د استیضاح د پیل جریان له ټلوېزیونونو کتلی و. دغه سروې په سنا کې د محاکمې د پیل له لومړۍ ورځې په ژوندۍ بڼه د شپږو ټلوېزیوني چینلونو د څلورنیم ساعته خپرونو د جریان پر اساس برابره شوې ده. Читать дальше...

سپینه ماڼۍ وایي، د امریکا ولسمشر ډونالد ټرمپ او د هغه عراقي سیال برهام صالح موافقه وکړه چې په عراق کې د امریکا د پوځي حضور دوام ته اړتیا ده. دواړو ولسمشرانو پرون د سویس د داووس اقتصادي غونډې په څنډه کې سره وکتل. سپینې ماڼۍ پرون چهارشنبه وویل، دواړو مشرانو موافقه وکړه چې د اسلامي دولت ډلې یا داعش په وړاندې د مبارزې په ګډون مهمه ده چې د متحده ایالاتو او عراق  اقتصادي او امنیتي شراکت دوام وکړي. د سپینې ماڼۍ په وینا ټرمپ د یوه خپلواکه، باثباته او سوکاله عراق لپاره د متحده ایالاتو په نه‌ماتېدونکې ژمنې یو وار بیا ټینګار وکړ. Читать дальше...

د امریکا ولسمشر ډونالد ټرمپ وایي، طالبان باید په افغانستان کې د مؤثرو خبرو اترو د پیلېدو لپاره له شخړو لاس واخلي. دا خبره سپینې ماڼۍ پرون په یوه بیان کې کړې او ویلي یې دي چې ښاغلي ټرمپ ولسمشر اشرف غني ته وویل، ترڅو پورې چې طالبانو په تشدد کې د پام وړ کموالی نه‌وي راوستی، د اغېزناکو یا ګټورو خبرو امکان نه‌شته. دواړو ولسمشرانو پرون د سویس د داووس د اقتصادي غونډې په څنډه کې خبرې وکړې. سپینه ماڼۍ وایي، ټرمپ ټینګار وکړ چې اړتیا ده طالبان په شخړو کې د پام وړ کموالی راولي او هغه ته دوام ورکړي، ترڅو... Читать дальше...

افغانستان په شمال کې لرغونې سیمې او پخوانۍ آبدې د له منځه تلو له ګواښ سره مخ دي او نا امني یې د ساتنې په وړاندې لوی خنډ بلل کیږي.

داسې اټکل کېږي چې د امریکا او طالبانو استازي به موافقه په قطر کې لاسلیک کړي او له افغانستانه به د نږدې ۱۳ زره امریکايي عسکرو د وتلو مهال‌وېش هم وسره څرګند شي.

د خپرونې په لیکنه، په داسې حال کې چې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو وتل، د تاتریخوالي کمول او د قدرت وېش د امریکايي او طالب استازو ترمنځ د خبرو موضوع ده، یو ورک شوی مورد لیدل کېږي او هغه د افغانانو برخلیک دی.

د چین دولتي رسنۍ راپور ورکوي چې د اوهان په ښار کې سر له نننه په سیمه‌ییز وخت د سهار له ۱۰ بجو پر عامه ټرانسپورت بندیز لګولی دی. په دې بندیز کې بسونه، میټرو او بېړۍ شاملې دي، همداراز نورو سیمو ته د الوتکو پر تګ راتګ بندیز لګول شوی دی. اوهان د نهه میلیونه اوسېدونکو ښار د یوې نوې اخیستونکې او وژونکې ناروغۍ اصلي مرکز دی او د همدې لپاره پر عامه ټرانسپورت موقتي بندیز لګول شوی دی. په هغه راپور کې چې پرون خپور شو، حکومت د ښار له اوسېدونکو هم غوښتي که چېرته ډېره اړتیا نه‌وي، نورو سیمو ته دې نه‌ځي. ... Читать дальше...

د ازادې اروپا، ازادي راډیو عمومي رئیس جیمي فلای وایي، د تاجکستان حکومت په خپلو ژمنو کې پاتې راغلی او اجازه‌یې نه‌ده ورکړې چې د ازادي راډیو تاجکستان څانګه پرته له خنډونو خپل فعالیت ته په دغه هېواد کې ادامه ورکړي. جیمي فلای په یوه لیک کې چې د تاجکستان د بهرنیو چارو د وزیر سراج‌الدین مهرالدین په نوم‌یې د جنورۍ په ۲۱مه استولی، لیکلي دي چې موږ اوس په متبادلې لارې فکر کوو. د ازادې اروپا، ازادي راډيو عمومي رئیس وروسته تر دې دا خبره وکړه چې د تاجکستان د بهرنیو چارو وزارت په تاجکستان کې د تاجک څانګې څلور... Читать дальше...

د افغانستان جمهوري ریاست وایي چې د ولسمشر اشرف غني او د امریکا د ولسمشر ډونالد ټرمپ په پرونۍ کتنه کې د افغانستان او سیمې پر وضعیت خبرې وشوې. دواړه مشرانو د سویس په داووس ښار کې د نړیوالې اقتصادي غونډې په څنډه کې سره وکتل. د ولسمشر ویاند صدیق صدیقي ازادي راډيو ته وویل چې دواړو مشرانو پر هغو موضوعاتو هم خبرې وکړې چې د ولسمشر ټرمپ د افغانستان د سفر پر مهال مطرح شوې وې. ښاغلی صدیقي وايي: "خاصتاً پر دې بحث وشو چې څرنګه د افغانستان او متحده ایالاتو مشرانو چې کوم بحثونه بګرام کې کړي وو، هغه په راتلونکي... Читать дальше...

ټاکل شوې ده چې تر ۱۹ کلونو د کم عمره ځوانانو د کرکټ په نړیوال جام کې سبا د افغانستان لوبډله له کاناډا سره مسابقه وکړي. په دې جام کې پرون افغان لوبډلې د متحده عربي اماراتو لوبډلې ته د ۱۶۰ منډو په توپیر ماتې ورکړه. د افغانستان لوبغاړو لومړی بېټنګ وکړ او په ټاکلو ۵۰ آورونو کې یې ۲۶۶ منډې هدف وټاکه، خو د متحده عربي اماراتو ټوله لوبډله د ۱۰۵ منډو له جوړولو وروسته وسوځېده. په دې لوبه کې شفیق‌الله غفاري د مخالف ټیم پنځه لوبغاړي وسوځول او د لوبې غوره لوبغاړی وټاکل شو. تر دې مخکې افغان ټیم په دې نړیوال... Читать дальше...