Sofja: Së pari përfshirja e bullgarëve në Kushtetutë, pastaj heqja e vetos
Maqedonia e Veriut ka shprehur gatishmërinë për përfshirjen e pakicës bullgare në Kushtetutën e vendit, por pa saktësuar nëse kjo do të ndodhë para heqjes së vetos bullgare, siç kërkon Bullgaria.
Kryeministri maqedonas, Dimitar Kovaçevski, ka thënë se nuk ka “asgjë kundër që një etnitet të përfshihet në Kushtetutë, nëse ndihet si të tillë, si bullgarë apo përfaqësues të ndonjë komunitet tjetër".
"Pjesë e Kushtetutës tonë janë shumë entitete dhe nuk kemi asgjë kundër që pjesë e Kushtetutës të jenë edhe bullgarët, kroatët apo ndonjë bashkësi tjetër etnike”, ka deklaruar Kovaçevski.
Por, sipas tij kjo do të ndodhë atëherë kur Maqedonia e Veriut do të jetë e obliguar të ndryshojë Kushtetutën për çështjet që kanë të bëjnë me integrimin evropian.
Megjithatë, Sofja zyrtare kërkon që fillimisht bullgarët në Maqedoninë e Veriut të bëhen pjesë e Kushtetutës dhe pastaj të bisedohet për fillimin e negociatave me Bashkimin Evropian.
“Përfshirja e bullgarëve të Maqedonisë së Veriut në Kushtetutën e këtij vendi duhet të jetë kusht i detyrueshëm për dhënien e pëlqimit nga Bullgaria për fillimin e negociatave mes Maqedonisë së Veriut dhe Bashkimit Evropian”, ka deklaruar presidenti bullgar, Rumen Radev, në një takim që zhvilloi në Sofje me një delegacion të bullgarëve nga Maqedonia e Veriut.
Deklarata e kreut të shtetit bullgar pasoi atë të përfaqësuesit të bullgarëve të Maqedonisë së Veriut, Petar Kolev, i cili kërkoi ndihmë nga Sofja për “mbrojtjen e të drejtave të tyre”.
“Ne duam që trashëgimia kulturore dhe historike bullgare në Maqedoninë e Veriut të mbrohet qartë, sepse çdo ditë e shohim me sytë tanë se si po shemben të drejtat tona”, ka deklaruar Kolev.
Lidhur me kërkesën bullgare ka reaguar opozita maqedonase e cila ka kërkuar nga Bashkimi Evropian garanci për mbrojtjen e gjuhës dhe identitetit maqedonas.
“Edhe ne kërkojmë nga Brukseli që të jetë garantues i gjuhën maqedonase, që është e ndryshme nga gjuha bullgare, e kodifikuar në vitin 1945. Veç kësaj, ne kërkojmë nga Brukseli garanci për popullin maqedonas që ka histori shekullore, traditë, veçori, kulturë e kështu me radhë. Pra, ne kërkojnë që deri në ditën e anëtarësimit tonë në BE, askush të mos e kontestojë identitetin dhe emrin tonë”, ka deklaruar kryetari i VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski.
Bullgaria kërkon që Maqedonia e Veriut të pranojë se gjuha dhe identiteti i tyre deri para vitit 1945 kanë pasur “rrënjë bullgare”.
Duke komentuar zhvillimet e fundit në raport me Bullgarinë, Malinka Ristevska-Jordanova nga Qendra për Politika Evropiane, thotë se moskoordinimi i institucioneve dhe opozitës maqedonase, po i “minon pozicionet e saj, dhe me lëshimet që po bën Qeveria në vend të evropianizimit do të ketë bullgarizim”.
“Ne po dëmtojmë pozitat tona që më parë i mbajtëm në të gjitha frontet njëherësh. Edhe Kovaçevski edhe ministri i Jashtëm, Bujar Osmani, pohojnë se negociatat janë në kuadër të rezolutës parlamentare, por po veçojnë vetëm gjuhën, duke lënë anash të gjitha çështjet e tjera, që gjithashtu janë pjesë e çështjeve identitare”, thotë Jordanova për Radion Evropa e Lirë.
Ajo thekson se Qeveria duhet të jetë më e matur në negociatat me Bullgarinë, që të jetë më e kuptueshme për vendet e tjera anëtare të BE-së, por edhe të mos dëmtojë, siç thotë, unitetin që ishte konfirmuar me rezolutën e miratuar në Kuvend.
Dy vendet më 25 janar kishin formuar disa grupe pune për bashkëpunim në më shumë sfera tjera, përskaj atyre historike, por ato kanë mbetur në hije tani pas kërkesave të reja të palës bullgare. Qeveria e Maqedonisë së Veriut synon që brenda gjashtë muajve të këtij viti, të ketë rezultate konkrete për kontestet mes dy vendeve, por Sofja, e cila në nëntor të vitit 2020 përdori veton për bllokuar nisjen e bisedimeve të anëtarësimit evropian të Maqedonisë së Veriut, thotë se çështjet e hapura nuk duhet të lidhen me afate kohore.