კოკა ბრეგაძე: პერფორმანს-ინსტალაციისაგან დიდი მაგია უნდა მოდიოდეს

დღეს, “Gamrekeli Modern”-ში, რომელიც აერთიანებს საგამოფენო პლატფორმას, საგანმანათლებლო პროგრამას, სტუდია, სახელოსნოს და შოურუმს, პროექტის „შეხების წერტილი“ პრეზენტაცია გაიმართა. პროექტის შესახებ თსუ-ს ასოცირებული პროფესორი, გერმანისტი კოკა ბრეგაძე  სოციალურ ქსელში წერს. რეცენზიას News.ge უცვლელად გთავაზობთ:

“ე. წ კონცეპტუალურ-ინსტალაციური პერფორმანსების მიმართ მოლოდინის ჰორიზონტი და ერთგვარი ჰერმენევტიკული აპრიორია ის, რომ ამ პერფორმანს-ინსტალაციისაგან დიდი მაგია უნდა მოდიოდეს. ამიტომ, ყველა ინსტალატორ-პერფორმატორის ზეამოცანა სწორედ ის უნდა იყოს, რომ მისი ინსტალაციის კონცეპტუალურობა, ანუ ჩანაფიქრი, ცხოველმყოფელ მაგიას ასხივებდეს, რამაც წამისყოფით უნდა მოიცვას მნახველთა წარმოსახვა. ეს კი ნიშნავს იმას, რომ პერფორმანს-ინსტალაცია მნახველს ერთგვარ იასპერსისეულ კაიროსულ „კოდად“ უნდა მოევლინოს, რამაც მნახველს წამიერად, ერთგვარი „მოკლე ჩართვის“ ეფექტით წარმოსახვა უნდა გაუნათოს და იგი (მნახველის წარმოსახვა) ყოფიერების ალტერნატიული მონაცემებისაკენ მიმართოს. სხვა საქმეა, ინსტალატორ-პერფორმატორი ხელოვანი ახერხებს თუ არა თავისი „კონცეპტუალურობით“ ამ მაგიის გამოწვევას.

სოფო ჩერქეზიშვილისა და სანდრო ჩუბინიძის ერთობლივ ინსტალაციაში სახელწოდებით „შეხების წერტილი“, სწორედ რომ (ან, ალბათ) განხორციელდა ეს მაგიური აქტი (საგამოფენო დარბაზი #GamrekeliModern, ი. ჭავჭავაძის 83).

სოფო ჩერქეზიშვილის ინსტალაცია სათურით „არავინ ქვევით აღარ იყურება“ შედგება წითელი სვეტებიანი გასასვლელისა და წითელი მერხებისაგან. ინსტალაციის ირგვლივ კედელზე კი განალგებულია ასევე ს. ჩერქეზიშვილისავე ნახატების ციკლი, რომელიც პირობითად შეგვიძლია დავასათაუროთ – „გოგონა/გოგონები წითლებში და ყვავილებში“. ეს ფერწერული ტილოები ისეა კედლებზე განფენილი, თითქოსდა ამ ინსტალაციას გარს უტრიალებენო. ინსტალაციისა და ნახატების დიალექტიკა სწორედ მაგიის გამოსხივების ცდაა: ანუ, „მაგიურობა“ აქაც გულისხმობს წამიერ გაელვებას. და ეს გაელვება გადმოდინდა სწორედ წითელი ფერის დომინირებაში: ამ დროს „წითლის“ ფერთამეტყველება აღძრავს მეტაფიზიკურ ასოციაციებს, რომლებიც უკავშირდება სამყაროს არქეტიპულ, საწყისისეულ მონაცემებს – სიცოცხლეს, სიყვარულს. ამ საწყისებს კი წითელ სვეტებიან გასასვლელში ბოლომდე გასვლით “ეზიარები”, რომლის ბოლოშიც ფერწერულ ტილოზე გამოსახული ჯადოქარ კლინგზორის ბაღნარის იშყების მსგავსი მწყაზარი იშყი გელის, ანუ ირონიული ღიმილით შემოსილი „მარადქალურობა“ გელის.

ამ “მეტაფიზიკურ” სივრცეში კი სამყაროს უსასრულობაში გამორიყული ლევიათანივით „განრთხმულა“ სანდრო ჩუბინიძის კონსტრუქცია სახელწოდებით „ანტიუტილიტარიზმი – ანუ სხეული ორგანოების გარეშე“ (არა და, მე კი შევურჩევდი სახელს – „ეს დედააფეთქებული“), რომელიც რეჟისორ მიქელანჯელო ანტონიონის ფილმ „ზაბრისკი პოინტის“ ფინალური დიდი აფეთქების სცენის ერთგვარი დეკონსტრუქციაა, რაც (ანუ დეკონსტრუქცია) ეფუძნება თავად ჩუბინიძის კონსტრუქციის პაროდიულ „აფეთქებულობას“, ოღონდ ანტონიონის „აფეთქებისაგან“ განსხვავებით ამ „აფეთქებას“ არანარი ეთიკური ან ეგზისტენციალური საზრისი არ გააჩნია, ეს არის სემიოტიკური აფეთქება „თავისთავად“ და მას მოჰყვება დიდი სემიოტიკური თამაში, ანუ უსასრულო თამაში სიმულაკრული ნიშნებით. დანარჩენი კი უკვე მნახველის აღქმასა და წარმოსახვაზეა დამოკიდებული, თუ რამდენად შეძლებს ის ამ სიმულაკრულ ნიშნებში, ანუ უშინაარსო, უსაზრისო ნიშნებში თავისი საზრისის შეტანას და ამ “აფეთქებული”, დეკონსტრუირებული კონსტრუქციიდან ახალი წარმოსახვითი კონსტრუქციის აგებას.

სოფო ჩერქეზიშვილისა და სანდრო ჩუბინიძის ეს ორი ინსტალაცია საერთო ონტოტექსტუალურ საპერფორმანსო სივრცეში არსებობს, როგორც მნახველთა წარმოსახვების გაღიზიანების სხვადასხვა ალტერნატივა – ან ირჩევ ერთს, ან მეორეს („ან-ან“): ანუ, ან ირჩევ “მარად-ქალურის” წიაღში მარადიულ “ნეტარებას”, ან – ტკბები დიდი „ონტოლოგიური აფეთქებით“ წარმოქნილი სიმულაკრული ნიშნების უსასრულო თამაშით.”