Անասնաֆերմա-2016 կամ Ֆեդերիկա, սիրելիս, լաց մի լինի
Լսվում էր տասներկու գազազած ու միանման ձայն, և արդեն պարզ էր, թե ինչ է կատարվել. դրսի անասունները նայում էին մեկ խոզին, մեկ մարդուն, ապա նորից խոզին ու նորից՝ մարդուն, սակայն անկարող էին արդեն մեկին մյուսից տարբերել»;
Ջորջ Օրուել «Անասնաֆերմա»
Մի ուրվական է շրջում Եվրոպայում. ահաբեկչության ուրվականը: Եվ մինչ ծերուկ Եվրոպան սգում է, տարբեր կողմերից նրա երեսով են տալիս հազար ահաբեկչությունից առավել մահաբեր այն քաղաքականությունը, որն, ուղղակի, ավերեց Արաբական աշխարհի երբեմնի ծաղկուն երկրները: Քաղաքականության մեջ ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն բառերը վաղուց «վերաիմաստավորված» են և գոնե հայերս նախորդ դարասկզբին երիտթուրքերից ստացել ենք դրանց «ուրույն» բացատրությունը: Նույն Ադոլֆ Հիտլերն ամբիոն չէր բարձրանում, որ ասի թե՝ ես գելուգազան եմ և շուտով կուլ եմ տալու 60 մլն մարդու: Հակառակը՝ նրա ելույթներն այնքա՜ն մարդասիրականն ու հայրենասիրական էին: Մարդն ազդարարում էր, որ պայքարում է կեղծիքի, վախկոտության և հիմարության դեմ և իմիջիայլոց, եթե հրատարակիչները հարազատ մնային բնագրին, նրա հռչակավոր բեսթսելլերն այդպես էլ կկոչվեր՝ «4,5 տարվա պայքարը՝ կեղծիքի, հիմարության և վախկոտության դեմ»։ Չնայած՝ ինչու ենք հեռու գնում. անկախ Հայաստանի պատմության մեջ ամենահայրենասիրական ու կրակոտ ելույթը հնչել է օրենսդիր մարմնում և այդ պատմական ելույթը հնչեցրել է հենց Նաիրի Հունանյանը՝ իր «ռոմանտիկ» քայլը կատարելուց առաջ. սույն «ռոմանտիկն» իր համապարփակ ելույթում չշրջանցեց անգամ սոցիալական խոցելի խմբերին: «Հայլուրի» մեկնաբանը կասեր՝ «Մասնավորապես իր անհանգստությունը հայտնեց այն առնչությամբ, որ…»… Մի խոսքով, կհիշեք՝ էդ «նեղ մաջալին» այս մուժիկն անգամ մի զույգ կոշիկ չունեցող երեխաներին «հղվեց»: Հիմա ոչ անհայտ Ջորջ Սորոսը հո չի ասում, թե՝ ռադ արեք ձեր պետությունները, մեր նպատակն է ձեզնից իր ինքնությունը ուրացած, անսիրտ, անհայրենիք խալխ ստանալը և որպես թարմ միս այսօրվա քաղաքական օլիգարխիային մատակարարելը: Մարդն իր հեղափոխությունն ահագին «կուլտուրական» է անում, ասում է՝ ազգային պետության կարծրատիպ եմ փոխում ընդամենը, ստեղծում եմ համաշխարհային բաց հասարակություն, որ կապիտալն ազատ տեղաշարժվի ու բոլորս չաղ ու բախտավոր ապրենք: Բայց այս մարդու հացը ուտողներից գոնե մեկը մեզ կարգին չի բացատրում, թե ինչ է այդքան տարփողված փոխկապակցված աշխարհն ըստ սորոսականների, ինչն ու ինչը պիտի իրար կապակցվի: Իհարկե, նույնիսկ ինձ պես շարքային լրագրողն է հասկանում, որ թվանշային նոր ժամանակը ջնջում է գծային մտածողությունը և փոխլրացնում, այսինքն՝ փոխկապակցում աշխարհը: Այնինչ արևմտյան հայտնի տեսաբաններն արդեն քիչ-քիչ «բացվում» են, թե հատկապես ինչ նկատի ունեն փոխկապակցված ասելով: Փաստորեն, դա մի ջնջոց է, որ ժողովուրդներին ու պետություններին սրբում է աշխարհի երեսից, խլում է ինքնությունը և ձեռքը տալիս «համաշխարհային սպառողի» պատվավոր կտրոնը. հպարտ է հնչում՝ ես փոխկապակցվեցի, ես սպառողական աշխարհի քաղաքացի եմ: Համարյա ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն…
Իսկ հիմա շատ միամիտ մի հարց՝ իսկ ինչ է ահաբեկչությունը, արդյո՞ք միայն մի քանի «ռոմանտիկի» մեջքին կապած ռումբեր, թե՞ քաղաքական, ֆինանսական, տեղեկատվական տոտալիտարիզմ, գերմարդու մկանային դիվանագիտություն, ուժի ավելցուկով ու ցինիզմով ախտահարված բանականություն, մշակույթների, ազգերի բնաջնջման մոլուցք, ի վերջո, մարդկությունից մեկ ամբողջական անասնաֆերմա ստանալու տենդ. մի խոսքով՝ անասնիզմ, կասեր հանճարեղ Օրուելը:
-Ընկերնե՛ր, մարդն է մեր ունեցած միակ թշնամին։ Վերացրե՛ք ասպարեզից մարդուն և մեր քաղցի ու շահագործման հիմնական պատճառը կչքվի հավիտյան։ Վերացրե՛ք մարդուն, և մեր աշխատանքի պտուղները մեզ կմնան։ Ամեն երկոտանի թշնամի է։ Ամեն չորքոտանի կամ թևավոր՝ ընկեր է։ Հիշեցեք նաև, որ Մարդու դեմ պայքարելով, մենք չպետք է նմանվենք նրան։ Մարդու բոլոր սովորույթները չարիք են։ Ուրեմն ի՞նչ անել։ Անշո՛ւշտ՝ գիշեր ու ցերեկ, հոգով ու մարմնով, ջանք չխնայել մարդկային ցեղը տապալելու համար։ Ահա իմ պատգամը ձեզ, ընկերներ՝ Ապստամբությո՛ւն։
Ջորջ Օրուել «Անասնաֆերմա»
Անգամ Օրուելի անասնաֆերմայի շտաբում էին հասկացել, որ իրականում Շաքարաքլոր Լեռան մասին քաղցր պատմությունները առասպելներ են, որովհետև նրանք, այնուամենայնիվ, ունեին աչքեր, և այդպես էլ չտեսան «թփերի վրա աճող շաքարապատ կեքսեր և մանավանդ՝ շաբաթը 7 կիրակի», ինչը խոստացված էր միանգամայն լեգիտիմ ընտրված առաջնորդ խոզուկի կողմից: Իսկ «Ձվաստեղծ», «Առավել ճերմակ բրդի» և «Վերապատրաստման» կոմիտեները հավասարության և եղբայրության օազիս դառնալու փոխարեն, ընդամենը սրեցին մկանային պայքարը:
Եթե նոր քաղաքակրթությունը մկանային ֆիզիոլոգիա է և անասնական վախն է լինելու դոմինանտության ցուցիչը, ապա, կներեք, ընկերներ, սա ետդարձ է դեպի անտառ։ Հենց վախերն արհամարհելու արդյունք է մարդկային ցանկացած առաջընթաց, որովհետև հենց այդ կետից է թռչում մարդկային միտքն ու ոգին: Ի վերջո, լուսավորչության ամենամեծ գտածոն այն հավատն էր /հավատը, ոչ՝ գիտելիքը/, որ բացեց մարդկային բնության ամենագեղեցիկ երեսը՝ «բոլոր մարդիկ ցանկանում են միևնույն բաները և, որ դրանք հակադրության մեջ չէին» : Սա մեկ դրամա է. «հանդուրժողական» Եվրոպայի հռչակած միգրանտների քվոտավորումից մինչև Միջերկրականում խեղդված սիրիացիների վերջին աղաղակները, շենգենի դաշնային գունավորումից դեպի բելգիական եռագույնով պատված Էյֆելը:
Եթե կրկին լղոզել ենք բարբարոսության և քաղաքակրթության բաժանարար գծերը, ուրեմն, մարդու բանականության տրոհումն արդեն իրողություն է և արդեն իմաստ էլ չունի խելապակասությունը սպասարկել մանիպուլյատիվ բարդ գործիքներով: «Անասնաֆերմայի» կատուն էլ մեռավ ծիծեռնակներին բացատրելով ֆերմայի հիմնարար արժեքները՝ հանդուրժողականություն, հավասարություն, կենդանիների իրավունքներ, բայց արի ու տես, որ ծիծեռնակն այդպես էլ չկամեցավ թառել նրա թաթին, իսկ առնետներն ու հավերը ոչ մի կերպ չտրվեցին կատվային քարոզչությանը և ավանդական միսկրծոցին ավելի դաժան ձևեր ընդունեց: Եվ այսքանից հետո ֆերմայի «մտքի անդուլ աշխատավոր խոզերը դեռ մտորում էին՝ ինչու այստեղ ոչ մի կերպ չհասկացան, որ անասնաֆերման ստեղծելիս՝ մեզ եսասիրության ու արտոնվածության ոգին չէր առաջնորդում, մենք մեր վտիտ ուսերին առնելով Ֆերմայի կազմակերպչական և վարչական ամբողջ աշխատանքը, մեն մի վսեմ գաղափար ունեինք. գիշերուզօր խորհել ձեր իսկ բարեկեցության մասին»:
Այստեղ ինչն է գլխավոր. թերևս այն, որ ԵՄ գերագույն հանձնակատար Ֆեդերիկա Մոգերին լաց չլինի: Հիմարություն է այն քաղաքականությունը, որ ստիպում է լաց լինել կնոջը, առավելևս՝ այս երկաթե լեյդիին:
ՎԱՐԴուհի Սիմոնյան