Քաղցկեղի ու դրանից մահացության վերաբերյալ փորձագետների կարծիքի և պաշտոնական վիճակագրության միջև հսկայական տարբերություն կա
Առողջապահության նախարարությունը հերթական անգամ հերքում է Հայաստանում քաղցկեղից հիվանդացության ու մահացության վերաբերյալ հերթական անգամ հնչեցված տվյալները, ըստ որոնց՝ Հայաստանն առաջին տեղում է՝ առաջ անցնելով անգամ աֆրիկյան պետություններից:~
Առողջապահության նախարարության մամուլի քարտուղար Անահիտ Հայթայանը Tert.am-ի հետ զրույցում հերքեց այդ տեղեկատվությունը.
«Իհարկե, բարձր է, բայց այնպես չէ, որ մենք առաջին տեղում ենք: Այդ կայքը, որին հղում են անում, Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության պաշտոնական կայքը չէ, և այնտեղ այլ տվյալներ են ներկայացված»,- հերքեց Անահիտ Հայթայանը:
Նշենք, որ ԱՀԿ կայքում որպես ՀՀ բնակչության թիվ է նշվում 3,018,000-ը, և ըստ այդմ էլ կատարված են «բնակչության թիվ-հիվանդացություն» հարաբերակցության հաշվարկները , այն դեպքում, երբ շատ փորձագետներ համարում են, որ հետևողական մարդահամարի պարագայում այդ ցուցանիշներն աղճատված են:
Նշենք, որ ՀՀ գլխավոր ուռուցքաբան Արմեն Տանանյանի մեկնաբանությունն այս առնչությամբ Tert.am-ը կունենա վաղը:
Իսկ մինչ այդ Tert.am-ը զրուցեց ՀՀ առողջապահության նախկին նախարար Արարատ Մկրտչյանի հետ, ով ևս ձեռնպահ մնաց որպես «վերջին ճշմարտություն» հերքել այս կամ այն կողմի տվյալները:
«Ինձ մոտ էլ կասկած է հարուցում վերջերս շրջանառվող ցուցանիշների ներկայացումը, քանի որ մեկ այլ կայքում էլ կարելի է տեսնել, որ քաղցկեղից հիվանդացության ամենաբարձր ցուցանիշը Հունգարիայում է: Էնպես որ… պարբերաբար մի քիչ իրարամերժ տվյալներ են հրապարակվում»,- ասաց Արարատ Մկրտչյանը:
Հիշեցնենք, որ այսօր հերթական անգամ Հայաստանում քաղցկեղից հիվանդացության ու դրանից մահացության վերաբերյալ ահասարսուռ տվյալներ են հրապարակվել:
Այս մասին 1-in.am -ի հետ զրույցում հայտնել էր բժշկական գիտությունների դոկտոր Գարիկ Աղաբեկյանը: Ըստ այդմ՝ աշխարհի 172 երկրների շարքում Հայաստանն առաջինն է քաղցկեղից մահացության ցուցանիշով: Մեր երկիրը մահացությունների թվով գերազանցում է անգամ Զիմբաբվեին, որը մահացության ցուցանիշով երկրորդ տեղում է: Երրորդն այս ցուցանիշով Հունգարիան է:
Նշենք, որ նման հայտարարություններ առաջին անգամ չէ, որ Հայաստանի վերաբերյալ արվում են, և, մասնավորապես, 2015 -ին World Life Expectancy («Կյանքի տևողությունը աշխարհում») կայքը հրապարակեց տվյալներ 2014-ի կտրվածքով, որոնց համաձայն` 172 երկրների շարքում Հայաստանն առաջին տեղում է` գրանցելով քաղցկեղի շուրջ 230 մահացության դեպք 100 հազար մարդկանց շրջանում, ինչը ևս ԱՆ-ը հերքել էր՝ Առողջապահության նախարարության ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Բազարչյանի մակարդակով:
Ըստ որում, կայքի հիմնադիր Թոմ Լիդակը պարզաբանել էր, որ իրենց տվյալները վերցվել են Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) վիճակագրությունից և ընդգծել էր, որ իրենք որևէ շահ չեն հետապնդում սխալ տվյալներ ներկայացնելուց և Հայաստանում քաղցկեղի խնդրից օգուտ քաղելուց:
Կալիֆորնիայի համալսարանի պրոֆեսոր Շանթ Շխրտմյանը ևս հայտարարել էր, որ քաղցկեղից մահացության ցուցանիշով Հայաստանը երկրորդ տեղում է՝ Զիմբաբվեից հետո՝ Երևանում անցկացվող «Հայաստանը 25 տարի անց. հիմա ի՞նչ» միջազգային համաժողովում:
Ըստ նրա՝ պատճառը ֆինանսական պայմաններն են։ «Հայաստանին համապատասխան սարքավորումներ են պետք եւ այլն։ Այդ ամենը մեծ դեր է խաղում Հայաստանում քաղցկեղից մահացության շատ բարձր մակարդակի հարցում»,- ասել է Շխրտմյանը՝ ընդգծելով, որ հայ հասարակությունը լավ տեղեկացված է այդ հիվանդության մասին:
Նշենք, որ 2016 թվականին նման տեղեկություններ էր հաղորդել նաև Էկոլուր-ը՝ նշելով, որ պաշտոնապես վերջին 10 տարիների ընթացքում չարորակ նորագոյացությունների հիվանդացությունն աճել է 80 %-ով (1.8 անգամ), իսկ մահացության ցուցանիշն աճել է 90 %-ով (1.9 անգամ):
Արարատ Մկրտչյանը այս առնչությամբ նախ նշեց, որ օնկոլոգիական հիվանդությունները, նախ, ավելի բարձր մակարդակ ունեն այն երկրներում, որտեղ ավելի բարձր է կյանքի միջին տևողությունը, և, բնականաբար, աֆրիկյան երկրներում կյանքի տևողությունը ավելի ցածր է:
«Պարզ պատճառ է, որ որքան բարձր է տարիքը, այնքան օնկոլոգիական հիվանդությունների հավանականությունն ավելի մեծ է, և կա հաճախականության ավելացում»,- մեկնաբանեց ԱՆ նախկին նախարարը՝ նշելով, որ Հայաստանում մահացության 72 տոկոսը 2 հիվանդությունների պատճառով է՝ սիրտ-անոթային հիվանդություններ և քաղցկեղ:
Միևնույն ժամանակ, նա ևս Հայաստանում քաղցկեղից հիվանդացության և մահացության ցուցանիշները բավականին բարձր է համարում ու որպես առաջին և երկրորդ պատճառ նշում՝ հայաստանցիների կենցաղավարությունն ու մենթալիտետը (սնվելը և չպատվաստումները), ծխելը (որքան մեծ է ծխողների թվաքանակը, այնքան բարձր է թոքի քաղցկեղի ցուցանիշը), երրորդ տեղում՝ էկոլոգիան:
Ըստ որում, սնվելը, ըստ Արարատ Մկրտչյանի, ինչպես մշակութաբանական, այնպես էլ բառի բուն իմաստով, այսինքն՝ սոցիալ-տնտեսական:
«Բանն այն է, որ այն երկրներում, որտեղ աղքատության մակարդակը բարձր է, մարդիկ հաց և հացամթերք ավելի շատ են օգտագործում: Ողջ աշխարհում ուսումնասիրված է՝ այն երկրները, որտեղ հաց-հացամթերք շատ է օգտագործվում, աղեստամոքսային տրակտի քաղցկեղի ցուցանիշները բարձր են: Ուստի սա առողջապահության համակարգի խնդիր չէ, դա Կառավարության խնդիրն է»,- ասաց առողջապահական փորձագետը:
Մյուս կողմից, նա նշում է, որ ահավոր է հայաստանցիների սնվելու մշակույթը, ինչով էլ բացատրում է մեզանում ստամոքսի քաղցկեղի բարձր ցուցանիշը:
Եվ ես այստեղ էլ եմ տեսնում բնակչության հետ աշխատելու հարցում լուրջ թերացումներ: Մի հատ պտտվեք Երևանում, սրճարաններում նստած են գեր մարդիկ, որոնք ժամը 22-ից հետո ուտում են համբուրգերներ ու տարբեր տեսակի մսեր: Սա ուտելու մշակույթի բացակայություն է, և սա բերում է քաղցկեղի: Միանշանակ: Կամ ՝ պապիլոմա վիրուսի հետ կապված չգիտես ինչ աղմուկ բարձրացրին. սև շորերով, սփրթնած դեմքերով տարբեր մարդիկ դուրս եկան հեռուստաեթեր, դավադրություններից մինչև ինչ ասես չասացին, բայց չի կարելի. ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհն էդ ուղղությամբ է գնում… կամ ծխախոտի դեմ ասում են՝ պայքարենք, տուգանենք, մեզ մոտ Հայաստանում փողոցով քայլում ես, ինչ-որ մեկը ծուխը քաշում է, ներողություն արտահայտությանս համար, փչում է դեմքիդ»,- ասում է Արարատ Մկրտչյանը:
Նրա ամփոփմամբ՝ նման երկրում մահացությունը օնկոլոգիական հիվանդություններից շատ պետք է լիներ, զարմանալի ոչինչ չկա: