Aλήθειες και μύθοι – Τι συμβαίνει τελικά με το εμβόλιο AstraZeneca;
Η είδηση της απόσυρσης του εμβολίου της AstraZeneca που σχεδιάστηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης σε καμία περίπτωση δεν αποτέλεσε «κεραυνό εν αιθρία», αλλά μία προδιαγεγραμμένη εξέλιξη καθώς στην πράξη το εμβόλιο «καταργήθηκε» όταν αναδύθηκαν οι παραλλαγές του πανδημικού ιού.
Παρ όλ’ αυτά, αμέσως ερέθισε τα αντανακλαστικά του πανικού και της συνωμοσιολογίας σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων, ειδικώς αλλά και γενικώς… «ΤΑ ΝΕΑ» μέσα από «10+1» ερωτήσεις επιχειρούν να δώσεις απαντήσεις σε ζητήματα της επικαιρότητας.
1 Γιατί αποσύρθηκε το εμβόλιο της AstraZeneca;
Το εμβόλιο αποσύρθηκε, όπως ανακοινώθηκε επισήμως από την εταιρεία, για εμπορικούς λόγους. Πιο συγκεκριμένα επισημάνθηκε πως έχει δημιουργηθεί ένα «πλεόνασμα διαθέσιμων επικαιροποιημένων εμβολίων» και συνεπακόλουθα καταγράφθηκε «μείωση της ζήτησης» για το συγκεκριμένο εμβόλιο, το οποίο «δεν παρασκευάζεται και δεν προμηθεύεται πλέον».
2 Οι λόγοι όμως ήταν μόνον εμπορικοί;
Το κλασικής τεχνολογίας εμβόλιο της AstraZeneca δεν επικαιροποιήθηκε καθώς οι «ανταγωνιστές» του, δηλαδή τα εμβόλια με τεχνολογία mRNA, αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικά αλλά και πιο ευέλικτα στην επικαιροποίησή τους, κάθε φορά που ο πανδημικός ιός μεταλλασσόταν. Υπενθυμίζεται πως το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης είχε υπογράψει συμβόλαιο παραχώρησης στην AstraZeneca υπό τον όρο να διανεμηθεί χωρίς κέρδος (δηλαδή, σε τιμή κόστους) για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
3 Μήπως όμως χάθηκε και η εμπιστοσύνη;
Ανατρέχοντας στην πρόσφατη ιστορία, διαπιστώνει κανείς πως το συγκεκριμένο εμβόλιο αποθεώθηκε αλλά και… κατακεραυνώθηκε. Και αυτό διότι ήδη από τους πρώτους μήνες κυκλοφορίας του συνδέθηκε με μια πολύ σπάνια παρενέργεια, το σύνδρομο TTS (σύνδρομο θρόμβωσης με θρομβοπενία που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο). Εκτοτε, τα κράτη – μέλη της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της χώρα μας) αναγκάστηκαν σε τροποποιήσεις του εμβολιαστικού προγράμματος, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ενόσω το θέμα βρισκόταν υπό στενή διερεύνηση.
4 Πού είχε καταλήξει σήμερα η έρευνα;
«Η συχνότητα της συγκεκριμένης παρενέργειας είναι 1-3 περιπτώσεις ανά 100.000 δόσεις και εμφανίζεται τον πρώτο μήνα μετά τον εμβολιασμό» σημειώνει ο πρόεδρος της ΕΕΛ, καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας – Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Νικόλαος Σύψας.
5 Αρα, πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης ή θανάτου; Συντρέχει έως και σήμερα λόγος ανησυχίας;
Ο αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας, κλινικός ιολόγος, Γκίκας Μαγιορκίνης καταλήγει αντλώντας δεδομένα από τις ΗΠΑ πως ο κίνδυνος παρενεργειών από το Vaxzevria «ισούται περίπου με τον κίνδυνο να πνιγούμε από το φαγητό που τρώμε στη διάρκεια ενός έτους. Επιπρόσθετα, διατρέχουμε δέκα φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουμε τη ζωή μας σε αυτοκινητικό εντός ενός έτους». Και απαντά κατηγορηματικά πως ο κίνδυνος «μετά τις πρώτες περίπου 30 ημέρες από την πρώτη δόση μηδενίζεται. Αρα όσοι το έκαναν δεν έχουν κανέναν απολύτως λόγο να φοβούνται σήμερα για αυτήν την παρενέργεια».
6 Εχουν καταγραφεί σχετικές περιπτώσεις στην Ελλάδα;
Περισσότερες από 4 εκατ. δόσεις έχουν χορηγηθεί στη χώρα μας, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC). Η χορήγησή του περιορίστηκε εντούτοις, κατά την πρώτη περίοδο της εμβολιαστικής εκστρατείας «Ελευθερία». Στην Ελλάδα, τουλάχιστον τρεις θάνατοι συσχετίσθηκαν με το εμβόλιο της AstraZeneca. «Τα τραγικά αυτά περιστατικά υπενθυμίζουν ότι δεν υπάρχει εμβόλιο, φάρμακο, χειρουργική επέμβαση ή οποιαδήποτε άλλη ιατρική πράξη με μηδενικές παρενέργειες ή επιπλοκές» σχολιάζει ο Σύψας.
7 Πού οφείλονται αυτές οι σπάνιες παρενέργειες;
Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Cardiff και του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα (2021), βρήκαν μια πιθανή εξήγηση: ανακάλυψαν ότι ο αδενοϊός στο εμβόλιο (χρησιμοποιείται για την παράδοση γενετικών οδηγιών στα κύτταρα) μπορεί να συνδεθεί με μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο αίμα (αιμοπεταλιακός παράγων-4). Πιστεύουν ότι σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, αυτό δύναται να πυροδοτήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη θρόμβων αίματος.
8 Εκκρεμούν δικαστικές αποφάσεις;
Η AstraZeneca παραδέχθηκε τον Φεβρουάριο ότι το εμβόλιο μπορεί, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, να προκαλέσει σύνδρομο θρόμβωσης με θρομβοπενία, το οποίο έχει συνδεθεί με περισσότερους από 80 θανάτους στη Βρετανία. Τουλάχιστον 51 υποθέσεις έχουν πάρει τη νομική οδό, μόνον εκεί. Πάντως, η παρασκευάστρια εταιρεία αρνείται ότι η απόφαση απόσυρσης του εμβολίου σχετίζεται με τις μηνύσεις.
9 Για ποιους πιθανούς λόγους προτιμήθηκε η χορήγηση του εν λόγω εμβολίου σε σύγκριση με τα έτερα εμβόλια έναντι του κορωνοϊού;
«Η δυνατότητα εύκολης μεταφοράς, η φύλαξή του σε θερμοκρασίες ψυγείου 2 °C – 8 °C έως και χρονικό διάστημα 48 ωρών, καθώς και το χαμηλό κόστος του αποτέλεσαν σημαντικούς παράγοντες προτίμησης χορήγησής του κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Υπολογίζεται ότι για το έτος 2021 πάνω από τρία δισεκατομμύρια δόσεις παρασχέθηκαν παγκοσμίως» σημειώνει η πνευμονολόγος στο νοσοκομείο «Σωτηρία» και πρόεδρος της Ενωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας δρ Μάτα Τσικρικά.
10 Το εμβόλιο έπιασε τον πρωταρχικό στόχο του σε μια εποχή που τα ποσοστά θνησιμότητας ήταν πολύ υψηλά;
Στη διάρκεια των πρώτων ετών της πανδημίας τα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας ήταν ιδιαίτερα υψηλά. Μόνο το 2020 οι θάνατοι άγγιξαν τα τρία εκατ. (ΠΟΥ). Σε ανακοίνωσή της η παρασκευάστρια εταιρεία υπογραμμίζει από την άλλη πως «σύμφωνα με ανεξάρτητους υπολογισμούς, πάνω από 6,5 εκατομμύρια ζωές σώθηκαν μόνο τον πρώτο χρόνο».