Επιστολική ψήφος: Το σχέδιο 9 σημείων για να ψηφίσουν όλοι οι απόδημοι

«Για τους Ελληνες του εξωτερικού η λέξη - κλειδί είναι η «διευκόλυνση». Στόχος, να μπορούν να ψηφίζουν χωρίς να ταξιδεύουν όσοι είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους με μια απλή διαδικασία»

Τον «χορό» των παρεμβάσεών της στην εκλογική νομοθεσία ετοιμάζεται να σύρει η κυβέρνηση με τρία κομβικά βήματα - ξεχωριστά νομοσχέδια - μέσα στους επόμενους τέσσερις μήνες, ξεκινώντας από τη χορήγηση δικαιώματος ψήφου στους Ελληνες του εξωτερικού, όπως είχε δεσμευτεί και προεκλογικά η ΝΔ. Η λύση της επιστολικής ψήφου για όλους τους απόδημους που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους «κλείδωσε» και το σχετικό νομοσχέδιο, που έχει τεθεί σε απόλυτη προτεραιότητα, αναμένεται να αποτελέσει ισχυρό crash test συναίνεσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση στο τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου.

Νωρίτερα θα στηθεί το παρασκήνιο διαβουλεύσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη με τους πολιτικούς αρχηγούς, δεδομένου ότι για να ισχύσει η νέα ρύθμιση απαιτούνται 200 ψήφοι στη Βουλή. Παράλληλα με τη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης, εξάλλου, η κυβέρνηση προτίθεται να προχωρήσει εντός του Νοεμβρίου στη δεύτερη παρέμβασή της για την κατάργηση της απλής αναλογικής στους δήμους, ενώ τον Ιανουάριο 2020 αναμένεται να αποκαλυφθεί το κυβερνητικό πλάνο για το εκλογικό σύστημα που θα «ακυρώνει» την απλή αναλογική στις εθνικές κάλπες. Πάντως στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης συνολικά μιας νέας εκλογικής νομοθεσίας θα πρέπει να συνυπολογίζεται άλλη μία - ουσιαστικά η πρώτη - κίνηση: η κατάθεση ενός πακέτου μέτρων που θα καθορίζει λεπτομερώς μια σειρά από διαδικαστικά ζητήματα (όπως νέες προθεσμίες στην υποβολή υποψηφιοτήτων κ.ά.).

Το μεγάλο στοίχημα

«Για τους Ελληνες του εξωτερικού η λέξη - κλειδί είναι η «διευκόλυνση». Στόχος, να μπορούν να ψηφίζουν χωρίς να ταξιδεύουν όσοι είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους με μια απλή διαδικασία» λένε έγκυρες πηγές, δίνοντας ως έναν βαθμό απάντηση στο γιατί προκρίθηκε τελικά η ψήφος με «γράμμα» και όχι το σενάριο που προέβλεπε οι Ελληνες του εξωτερικού να προσέρχονται στις κατά τόπους πρεσβείες ή τα προξενεία. Το μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση, κατά τις ίδιες πηγές, είναι να καθοριστούν οι λεπτομέρειες με προσοχή ώστε η διαδικασία να είναι απολύτως «έγκυρη και μη αμφισβητήσιμη από κανέναν» αλλά και να διασφαλίζεται η μυστικότητα της ψηφοφορίας. Οπως έλεγε στα τέλη Αυγούστου στους νεοεκλεγέντες δημάρχους της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος «αναζητούμε τη βέλτιστη μέθοδο και παίρνουμε υπόψη μας τη διεθνή εμπειρία γιατί σε όλες τις πολιτισμένες χώρες του κόσμου αυτό το θέμα έχει λυθεί» ενώ για αυτονόητο δικαίωμα των ελλήνων πολιτών απανταχού της Γης να ψηφίζουν από τον τόπο διαμονής τους έχουν μιλήσει και άλλα κυβερνητικά στελέχη.

Τις τεχνικές παραμέτρους της κυβερνητικής πρωτοβουλίας για την επιστολική ψήφο επεξεργάζεται εδώ και καιρό (μελετώντας με προσοχή αντίστοιχα ευρωπαϊκά παραδείγματα, όπως το ιταλικό ή το ολλανδικό μοντέλο) το δίδυμο Τάκη Θεοδωρικάκου και Θοδωρή Λιβάνιου στο υπουργείο Εσωτερικών, στην κατεύθυνση τόσο να αυξηθεί η συμμετοχή όσο και να αποτραπεί οποιαδήποτε ταλαιπωρία των ψηφοφόρων, ιδίως αυτή της μετακίνησης. Με βάση τις μέχρι στιγμής πληροφορίες δεν φαίνεται να υπάρχει απόφαση για αναπροσαρμογή του αριθμού βουλευτών Επικρατείας στα ψηφοδέλτια ενώ μένει να φανεί εάν το μοντέλο της επιστολικής ψήφου για τους Ελληνες του εξωτερικού, ενδεχομένως αποτελέσει «οδηγό» για αλλαγές και στη διαδικασία ψήφου των ετεροδημοτών εντός της επικράτειας.

Εννέα σημεία

Σύμφωνα με το σχέδιο που βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας, η διαδικασία της επιστολικής ψήφου περιλαμβάνει εννέα σημαντικά σημεία:

Το μοντέλο της επιστολικής ψήφου θα απευθύνεται σε όλους ανεξαιρέτως τους Ελληνες του εξωτερικού εφόσον είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Κατά τις πρόχειρες εκτιμήσεις της κυβέρνησης πάνω από 300.000 πολίτες θα σπεύσουν να ταχυδρομήσουν την ψήφο τους. Προκειμένου να υπάρχει η απαιτούμενη  χρονική διάρκεια για να μπορεί να εφαρμοσθεί η διαδικασία ψηφοφορίας από τους Ελληνες της Διασποράς, για τη δικαστική επικύρωση των κομματικών ψηφοδελτίων θα τεθεί ελάχιστο χρονικό όριο, 21-22 ημερών πριν από τις κάλπες.

Οι ενδιαφερόμενοι έλληνες πολίτες του εξωτερικού θα πρέπει εγκαίρως -πριν από την ανακήρυξη των υποψηφίων - να δηλώσουν την πρόθεσή τους για επιστολική ψήφο. Η διαδικασία θα γίνεται ψηφιακά: σε συγκεκριμένη πλατφόρμα θα δηλώνουν ηλεκτρονικά τα στοιχεία τους. Απαραίτητη και πιο σημαντική είναι η υποβολή έγκυρης διεύθυνσης κατοικίας. Εξάλλου η διαδικασία δεν θα αφορά μόνο όσους ζουν εδώ και χρόνια στο εξωτερικό ή μετανάστευσαν λόγω κρίσης, αλλά ακόμα και τον πολίτη που την περίοδο των εκλογών διαμένει εκτός συνόρων προσωρινά (για επαγγελματικούς σκοπούς, για παράδειγμα) και δεν θα μπορεί να έχει αυτοπρόσωπη παρουσία στις εθνικές κάλπες.

Για τη διαδικασία που θα ακολουθείται για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού, θα λειτουργεί ειδική εφορευτική επιτροπή (με έδρα πιθανότατα στο Πρωτοδικείο Αθήνας). Από αυτή την επιτροπή, μόλις ο ενδιαφερόμενος δηλώσει τα στοιχεία του στην ηλεκτρονική πλατφόρμα και μπει στον κατάλογο της επιστολικής ψήφου, θα διαγράφεται από τον κατάλογο της εκλογικής περιφέρειάς του, προκειμένου να μην υπάρχει κανένα ενδεχόμενο διπλής ψήφου.

Ελεγχος

Θα γίνεται ο τυπικός έλεγχος των στοιχείων στην ηλεκτρονική πλατφόρμα προκειμένου στη συνέχεια (εφόσον δεν υπάρχει κώλυμα) να αποστέλλεται από την εφορευτική επιτροπή, μέσω εταιρείας ταχυμεταφοράς, ένας φάκελος στη διεύθυνση του εξωτερικού που ο κάθε ενδιαφερόμενος θα έχει καταχωρίσει, με όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την επιστολική ψήφο.

Στο εσωτερικό κάθε φακέλου, ειδικότερα θα υπάρχει και δεύτερος φάκελος ασφαλείας - το περιεχόμενό του δεν θα μπορεί να διαβάζεται εφόσον ο φάκελος δεν σκιστεί, όπως συμβαίνει με τις τραπεζικές επιστολές για τη χορήγηση κωδικού ασφαλείας (pin). Επίσης, θα περιλαμβάνται τα ψηφοδέλτια όλων των κομμάτων (στα οποία θα αναγράφονται τα ονόματα των υποψηφίων βουλευτών Επικρατείας) και το λευκό, ένα από τα ψηφοδέλτια θα επιλέγει ο ψηφοφόρος προκειμένου να το ταχυδρομήσει στην Ελλάδα.

Η ψήφος θα προσμετράται στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα. Ουσιαστικά ο ψηφοφόρος θα διαλέγει το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του κόμματος που επιθυμεί και δεν θα τοποθετεί σταυρό σε όνομα. Η ψήφος πηγαίνει στο κόμμα, δηλαδή.

Στον φάκελο που θα επιστρέφει στην Ελλάδα θα αναγράφεται, εκ των προτέρων τυπωμένη, μόνον η διεύθυνση του παραλήπτη και όχι του αποστολέα. Σε όλους τους φακέλους, εν ολίγοις, τα στοιχεία του παραλήπτη θα είναι τα ίδια (π.χ. εφορευτική επιτροπή, Πρωτοδικείο Αθήνας, οδός…)

Και η επιστροφή των φακέλων ψηφοφορίας θα γίνεται με ταχυμεταφορά και όχι με το απλό ταχυδρομείο. Η κυβέρνηση προσανατολίζεται στο να θεωρείται έγκυρος φάκελος μόνο εκείνος που θα φτάνει στην αρμόδια εφορευτική επιτροπή έως την ώρα που κλείνουν οι κάλπες. Δηλαδή, δεν θα έχει σημασία η «σφραγίδα» της ημέρας που ταχυδρομήθηκε ο φάκελος, αλλά το αν έχει παραληφθεί έγκαιρα. Οτιδήποτε θα φτάνει στην αρμόδια εφορευτική επιτροπή μετά τις 19.00 της Κυριακής των εκλογών, δεν θα λαμβάνεται υπόψη.

Υστερα από κάθε εκλογική αναμέτρηση, τα ονόματα των Ελλήνων του εξωτερικού που ψήφισαν με επιστολική ψήφο θα «επιστρέφουν» στους εκλογικούς καταλόγους. Αυτό σημαίνει ότι οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να επαναλαμβάνουν κάθε φορά την ίδια διαδικασία, δηλαδή να υποβάλλουν νέα αίτηση στην πλατφόρμα για την επιστολική ψήφο.