Ulet përdorimi i qeseve të plastikës në Maqedoninë e Veriut
Për dhjetë herë është ulur përdorimi i qeseve të plastikës brenda një viti në Maqedoninë e Veriut. Ulja e përdorimit të qeseve të plastikës është rezultat i hyrjes në fuqi të Ligjit për menaxhimin e ambalazheve dhe mbeturinave nga ambalazhi.
Organizatat që në fokus kanë ambientin jetësorë thonë se ligji në fjalë ka dhënë rezultate me faktin që është ulur përdorimi i qeseve të plastikës. Ato shtojnë se ende mbetet punë për sa i përket vetëdijesimit të qytetarëve për të hequr dorë nga këto qese jo për shkak çmimit, por për shkak të dëmit që i shkaktojnë natyrës.
“Në bazë të analizave që i kemi realizuar më herët, rreth pesë mijë tonelata mbeturina shkaktohen nga qeset e plastikës, dhe pas hyrjes në fuqi të ligjit në fjalë, tani kemi vetëm rreth 50 tonelata mbeturina nga qeset e plastikës. Kjo tregon se qytetarët zhvillojnë shprehi të shëndosha ekologjike, mbase për shkak të detyrimit se duhet paguar, megjithëse do të doja që më shumë kjo të jetë për mbrojtjen natyrës”, thotë Borçe Kuzmanovski, nga organizata joqeveritare për mbrojtjen e ambientit jetësor “Eko Svest”.
Ambientalistët theksojnë se afaristët, për të mos i humbur blerësit, i shmangen ligjit duke dhënë qese pa doreza.
“Problemi u paraqit tek ambalazhimi i pemëve dhe perimeve, me ç`rast pas hyrjes në fuqi të Ligjit për menaxhimin e mbeturinave për një kohë të shkurtër u përdorën qese të letrës dhe menjëherë pas kësaj filloi të bishtnohet ligji në fjalë, ashtu që u kthyen qeset e plastikës, megjithëse atyre u priten dorezat dhe kjo ua bëri më të lehtë qytetarëve që të marrin qese, por mos t’i paguajnë”, thotë Snezhana Vasilevska, aktiviste për mbrojtjen e ambientit jetësor.
Me hyrjen në fuqi të Ligjit për menaxhimin e ambalazheve në Maqedoninë e Veriut nga 1 dhjetori i vitit 2021, qytetarët për t’u shërbyer me një qese plastike të biodegradueshme në dyqan apo ambientet e ndryshme afariste, duhet të paguajnë 15 denarë (rreth 25 centë), qese këto që mund të riciklohen.
Nga Ministria e Ambientit Jetësor thonë se nga shitja e qeseve të biodegradueshme të plastikës deri në fund të vitit pritet të grumbullohen dy milionë euro, mjete këto që do të destinohen në projekte për menaxhimin e mbeturinave.
Ministri i Ambientit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor, Naser Nuredini, ka theksuar se mjetet e grumbulluara nga shitja e qeseve të plastikës me përbërje biodegraduese, do të destinohen në projekte për menaxhimin më efikas të mbeturinave.
“Programi parashikon financimin e blerjes së 5.000 kontejnerëve dhe mjeteve për seleksionimin e mbeturinave për familjet, të cilat do t’i ndihmojnë komunat të sigurojnë kushte për ngritjen e sistemit të menaxhimit të mbeturinave. Do të përdoret një metodologji e veçantë, gjegjësisht kusht do të jetë që komunat të kenë nënshkruar marrëveshje me trajtuesit kolektivë të mbeturinave”, ka thënë Nuredini.
Por, prodhuesit e qeseve të plastikës ankohen se Ligji për menaxhimin e mbeturinave që ndalon përdorimin e qeseve të plastikës, ua ka vënë drynin më shumë se gjysmës së kompanive me këtë veprimtari.
“Ishin 34 kompani në mbarë vendin, 20 prej të cilave u mbyllën. Ato që mbetën, po luftojnë për të ekzistuar - të sigurojnë pagat e punëtorëve me aq pak porosi që marrim. Gjithkund investohet në riciklim, vetëm te ne menaxhimi i mbeturinave u zgjodh me ndalesën e plotë të qeseve të plastikës”, thotë Aleksandar Borozan, pronar i një kompanie për prodhimin e qeseve të plastikës.
Por, ambientalistët theksojnë se procesi i riciklimit është shumë i kushtueshëm dhe se Maqedonia e Veriut nuk ka kapacitet për të investuar në këtë proces, andaj zgjidhja më e mirë mbetet ndalesa e plotë e përdorimit të qeseve të plastikës.