Si krijojnë uraganet stuhi shkatërruese?
Reuters
Uragani i dobësuar, por megjithatë i rrezikshëm, Ian, ka zbarkuar të mërkurën në mbrëmje në Florida, me erëra të fuqishme dhe shi që ka vërshuar komunitetet afër Oqeanit Atlanik.
Ian është shtrirë me forcë të madhe, teksa ka qenë në nivelin e katërt të uraganeve, me erëra deri në 241 kilometra në orë.
Për pasojë, më shumëse dy milionë njerëz kanë mbetur pa energji elektrike.
Aktualisht, Ian është dobësuar në kategorinë e parë, sipas Qendrës Kombëtare për Uragane në SHBA.
Ian është vlerësuar si një prej uraganeve më të fuqishme që janë shtrirë në tokën amerikane në vitet e fundit.
Autoritetet nuk kanë raportuar për viktima apo të lënduar seriozisht si pasojë e uraganit.
Një numër i madh i njerëzve është thënë se kanë mbetur të bllokuar në zonat me rrezik të lartë, meqë kanë injoruar thirrjet e autoriteteve për evakuim.
Stuhitë e fuqishme janë zakonisht fenomenet më shkatërruese që shoqërojnë uraganet.
Çfarë është vala e stuhive?
Kur uragani i afrohet një gjiri bregdetar, erërat e forta e shtyjnë ujin e oqeanit drejt tokës.
Edhe presioni atmosferik që krijon stuhinë, ndihmon në shtrirjen e saj në tokë.
Sa më i ulët të jetë bregu, aq më i madh është rreziku për vërshime.
Ujit i duhen disa ditë për t’u kthyer në nivelet e mëparshme.
Qendra Kombëtare për Uragane në SHBA, ka thënë se këto valë stuhish “janë zakonisht kërcënimet më të mëdha për jetë”.
Pse janë stuhitë kaq shkatërruese dhe të rrezikshme?
Uji është i rëndë dhe në sasi të madhe: rreth 770 litra për metër kub.
Kjo sasi i shtyn njerëzit drejt vdekjes, i përplas anijet, makinat dhe strukturat tjera të mëdha.
Luhatjet bëhen edhe më të rrezikshme për shkak të baticës.
Stuhitë e fuqishme mund të shkaktojnë dëme afatgjata sikurse shkatërrimi i tërësishëm i rrugëve, i plazheve dhe kontaminimi i tokës me ujin e detit, çka rrezikon kafshët dhe bujqësinë.
Në vitin 2005, Uragani Katrina pati shkaktuar stuhi në lartësi mbi shtatë metra në Nju Orlins.
Autoritetet patën regjistruar më shumë se 1.500 persona të vdekur, drejtpërdrejt apo jodrejtpërdrejt nga stuhitë.
Çfarë tjetër shkatërroi Ian?
Përveç shtëpive, Ian ka detyruar edhe stafin e një spitali që t'i evakuojë pacientët – disa prej të cilëve kanë qenë shumë të sëmurë dhe nëpër ventilatorë.
“Për aq kohë sa pacientët tanë janë mirë dhe askush nuk vdes, apo nuk e pëson nga kjo situatë, asgjë tjetër nuk ka rëndësi”, ka thënë mjekja, Birgit Bodine nga Spitalit Fawcett në Florida.
Brittany Hailer, një gazetare në Pitsburg, ka kontaktuar ekipet e shpëtimit për nënën e saj, e cila ka mbetur në rajonet e vërshuara.
Nëna e saj i ka treguar se sasia e ujit në shtëpi ka arritur në 1.5 metra.
“Ne nuk e dimë kur do të ulet niveli i ujit. Nuk e dimë si do të dalin ata nga shtëpitë, makinat e tyre janë shkatërruar”, ka thënë Hailer.
“Mënyra e vetme për t’u larguar është përmes anijes”.
Guvernatori i Floridas, Ron DeSantis, i ka paralajmëruar njerëzit që të përgatiten për disa ditë të rënda.
Patrulla kufitare e Shteteve të Bashkuara është në kërkim të 23 migrantëve që janë zhdukur pasi barka e tyre është fundosur gjatë stuhisë.
Ian ka zbarkuar fillimisht në Kubë, ditën e martë, duke lënë të vdekur dy persona dhe duke dëmtuar rrjetin e furnizimit me rrymë.
Përgatiti: Krenare Cubolli