Περίοδος της «κουτσής πάπιας»
Τρεις εβδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές η ευρωπαϊκή οικονομία ετοιμάζεται να εισέλθει στην περίοδο της «κουτσής πάπιας», όπως αποκαλούν οι Αμερικανοί την περίοδο από τις εκλογές τους μέχρι την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον νέο πρόεδρο. Εν προκειμένω στην Ευρώπη, από τις ευρωεκλογές μέχρι τον σχηματισμό της νέας Κομισιόν. Το κλίμα είναι ήδη αμήχανο, αλλά τα δεδομένα προμηνύουν ακόμα πιο απρόβλεπτες εξελίξεις. Το μεγάλο ζήτημα είναι ότι η γερμανική οικονομία δεν πάει καλά. Καταγράφεται χαμηλότερη επίδοση στις επενδύσεις, ιδιαίτερα στις κατασκευές, και τεράστια υστέρηση στα φορολογικά έσοδα, άνω των 42 δισ., για την επόμενη πενταετία.
Υπάρχει επίσης έλλειψη εργατικού δυναμικού, γεγονός που συνδέεται με τη γήρανση του πληθυσμού, ενώ ο εξωτερικός τομέας, η άλλοτε ατμομηχανή της Ευρώπης, επίσης συνεχίζει να συρρικνώνεται και κατά τα φαινόμενα δεν αναμένεται να ανακάμψει σύντομα. Η ανταγωνιστικότητα υποχωρεί, οι τιμές της ενέργειας δεν θα πάνε πίσω στα προ του COVID επίπεδα, ενώ πλέον αρχίζει και ξεπροβάλλει ένα τεράστιο ασφαλιστικό πρόβλημα. Τα επόμενα χρόνια 3 εκατομμύρια Γερμανοί θα εγκαταλείψουν το εργατικό δυναμικό και ήδη ο προϋπολογισμός μεταγγίζει κάθε χρόνο πάνω από 100 δισ. ευρώ για την πληρωμή των συντάξεων. Το πρόβλημα μπορεί να περιοριστεί άμεσα μόνο με την άμεση ένταξη στην αγορά εργασίας επιπλέον 600.000 μεταναστών για κάθε χρόνο την επόμενη τριετία.
Στις άλλες δύο μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, τη Γαλλία και την Ιταλία, το πρόβλημα είναι περισσότερο δημοσιονομικό και αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο της μετεκλογικής επικαιρότητας στις 21 Ιουνίου, όταν και αναμένονται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου οι συστάσεις της Κομισιόν προς τις χώρες που υπερβαίνουν τους κανόνες.
Στην περίπτωση της Γαλλίας το έλλειμμα του 2023 έφτασε το 5,5% και η διαπραγμάτευση για την περίοδο προσαρμογής και τα μέτρα που θα περιλαμβάνει θα σηκώσει πολλή «σκόνη». Στην Ιταλία, όσο περίεργο και αν φαίνεται, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα δημοσιονομικά της είναι το περίφημο σούπερ μπόνους για την ενεργειακή αναβάθμιση των χιλιάδων απαρχαιωμένων ακινήτων. Οι αθεόφοβοι οι Ιταλοί, τους είπαν οι ευρωπαϊκές Αρχές ότι έχουν πρόβλημα με την ενεργειακή απόδοση των σπιτιών τους και αυτοί έφτιαξαν ένα πρόγραμμα με έκπτωση έως 85% στις δαπάνες.
Ολα αυτά συνθέτουν ένα αρκετά προβληματικό οικονομικό μετεκλογικό περιβάλλον, κατά το οποίο πρέπει να γίνουν και οι διαπραγματεύσεις για τα νέα εθνικά δημοσιονομικά σχέδια, με χρόνο ολοκλήρωσης το αργότερο τα τέλη Σεπτεμβρίου. Μόνο παρήγορο, ότι αναμένεται να φουντώσει ξανά η συζήτηση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας με χρήση των κονδυλίων του ESM, βάσει των προτάσεων των δύο ιταλών πολιτικών Λέτα και Ντράγκι. Σχήμα οξύμωρο, η Ιταλία είναι η μόνη χώρα στην ευρωζώνη που εξακολουθεί να μην έχει κυρώσει από τη Βουλή της τη μεταρρύθμιση του ESM.
Σε αυτό το περιβάλλον η Ελλάδα μπορεί να καυχιέται ότι έχει απομακρύνει από πάνω της τη ρετσινιά των ελλειμμάτων και εμφανίζει μεγαλύτερη ανάπτυξη από τις χώρες του πυρήνα. Αν ιδανικά προχωρήσει μια κάποια ενίσχυση μέσω ESM της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, τότε είναι πιθανό να βρεθεί και η απάντηση για το τι μας περιμένει μετά τη λήξη των προγραμμάτων (όχι των εκταμιεύσεων) των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης στα τέλη του 2026…