Ի՞նչ փուլում է ԵՄ երկրների հետ վիզաների ազատականացման հարցը և ինչ խնդիրներ կան հարցի լուծման ճանապարհին
ՀՀ քաղաքացիների համար շարունակում է արդիական մնալ ԵՄ երկրներ այցելելու համար մուտքի արտոնագրեր ստանալու խնդիրը։ Թեպետ, այս ուղղությամբ աշխատանքներ են տարվում մշտապես, սակայն սայլը տեղից չի շարժվում։
Պարզելու համար, թե ԵՄ երկրների հետ վիզաների ազատականացման կամ գոնե դյուրացման գործընթացն ինչ փուլում է, Tert.am-ը հարցում է ուղարկել ԱԳՆ։ ԱԳՆ-ից նախ նշել են, որ «ՀՀ և ԵՄ միջև մուտքի արտոնագրերի տրամադրումը դյուրացնելու մասին» համաձայնագիրը ստորագրվել է 2012 թ․ դեկտեմբերի 17-ին։ Համաձայնագրի դրույթների կիրարկմանը, վերջինիս համատեքստում արձանագրված առաջընթացին և համաձայնագրի լիարժեք իրագործմանն ու արդյունավետության բարձրացմանն ուղղված քայլերին պարբերաբար անդրադարձ է կատարվում ինչպես ՀՀ-ԵՄ Մուտքի արտոնագրերի դյուրացման հարցերով համատեղ կոմիտեի նիստերի, այնպես էլ ԵՄ կողմի և ԵՄ անդամ երկրների ներկայացուցիչների հետ կայացող հանդիպումների ընթացքում։ ՀՀ-ԵՄ Մուտքի արտոնագրերի դյուրացման հարցերով համատեղ կոմիտեի վերջին նիստը կայացել է 2023 թ․ հոկտեմբերի 19-ին Երևանում։
Ինչ վերաբերում է մուտքի արտոնագրերի ազատականացմանը ԱԳՆ-ից պատասխանել են, որ ՀՀ-ԵՄ Մուտքի արտոնագրերի ազատականացման շուրջ երկխոսության մեկնարկի անհրաժեշտության մասին հայկական կողմը բարձրաձայնում է երկկողմ և բազմակող ձևաչափերում կայացող գրեթե բոլոր բարձրաստիճան հանդիպումների ընթացքում՝ ընդգծելով, որ նշյալ հարցը ՀՀ կառավարության առաջնահերթությունների շարքում է։
«ՀՀ-ԵՄ մուտքի արտոնագրերի ազատականացման շուրջ երկխոսության մեկնարկի համար կարևոր քայլերից մեկը կենսաչափական անձնագրերի համակարգի ներդրումն է, որը դեռևս վերջնականացված չէ։ Հայկական կողմը հաջողությամբ ձեռնարկել է քայլեր եվրոպական միության կողմից սահմանված այլ տեխնիկական չափանիշներին համապատասխանելու ուղղությամբ»,- ասված է ԱԳՆ պատասխանում։
Tert.am-ն ԱԳՆ-ից նաև հետաքրքրվել էր՝ արդյոք որևէ հսկողություն իրականացվում է դեսպանատներում օր վերցնելու հետ կապված խնդրի շուրջ։
Նշենք, որ Tert.am-ը բազմաթիվ բողոքներ է ստանում քաղաքացիներից, որ իրենց չի հաջողվում դեսպանատներում օր վերցնել, իսկ որոշ տուրիստական ընկերություններ վիզայի գնից էլ թանկ գումարով կարողանում են օր վերցնել։
Այս հարցի հետ կապված ԱԳՆ-ից պատասխանել են, որ բարձրացված խնդիրը ևս մշտապես գտնվում է իրենց ուշադրության կենտրոնում։ «ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանությունների հետ միասին ձեռնարկվել են մի շարք աշխատանքներ հարցի կարգավորման ուղղությամբ։ Որպես խնդրի հիմնական պատճառ նշվում է հյուպատոսական անձնակազմի սահմանափակ լինելը և հյուպատոսական ընդունելության համար համապատասխան տարածքների բացակայությունը։ Միաժամանակ, Եմ անդամ երկրների ներկայացուցիչները պատրաստակամություն են հայտնում ջանքեր գործադրելու վերոնշյալ պայմանների բարելավման ուղղությամբ»։
Վիզաների ազատականացման խնդիրների շուրջ Tert.am-ը զրուցել է ԱԺ Եվրոպական ինտեգրման հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արման Եղոյանի հետ։ Եղոյանը բացատրեց, որ կա վիզաների ազատականացման երկխոսության մեկնարկ և ավարտ։ Նրա խոսքով՝ այս պահին վիզաների ազատականացման երկխոսության մեկնարկը դեռ չի տրվել։
«Ճանապարհը սկսելու համար անհրաժեշտ է բոլոր 27 երկրների համաձայնությունը։ Այս պահին ոչ բոլոր երկրներն են համաձայն, իսկ ինչո՞ւ համաձայն չեն, որովհետև միգրացիոն ներքաղաքական դիսկուրսներ ունեն, տարբեր հարցեր կան, ամեն մեկը մի պատճառ ունի դրա համար։ Որոշ դեպքերում մտավախություն ունեն, որ անօրինական միգրացիան կշատանա դեպի իրենց երկրներ»,- պարզաբանեց պատգամավորը։
Նրա խոսքով՝ 27 երկրների մեծ մասը համաձայն է, բայց պետք է բոլորի համաձայնությունը։ Միևնույն ժամանակ Եղոյանը չցանկացավ նշել, թե քանի երկրի համաձայնություն է բացակայում՝ նշելով, որ պրոցեսը դինամիկ է, չի կարող կոնկրետ թիվ ասել, բայց վստահեցրեց՝ խոսքը մի քանի պետության մասին է։
«Այդ երկրների հետ ընթանում է քաղաքական երկխոսություն, դա քաղաքական մակարդակում լուծվելիք հարց է և այնպես չէ, որ երկկողմանի պարտավորություն է, որը չի կատարվում, կամքի ձևաչափով է լինում նման լուծումը»,- նկատեց նա։
Ըստ Եղոյանի, սակայն, վիզաների ազատականացման երկխոսության ճանապարհի սկսելը կապված չէ կենսաչափական անձնագրերի հետ։
«Կա վիզաների ազատականացման երկխոսություն, դա պրոցեսի անունն է։ Որպեսզի այդ պրոցեսը սկսի, 27 երկրի համաձայնությունն է պետք։ Երկխոսությունը սկսվելուց հետո արդեն կգա մասնագիտական խումբ, որը կգնահատի կենսաչափական անձնագրերի, սահմանների վերահսկողության, առողջապահական ապահովագրության, ինչպես նաև հակախտրականության հետ կապված քաղաքականության վիճակը։ Բայց դա լինելու է վիզաների ազատականացման երկխոսության մեկնարկից հետո, ոչ թե առաջ»,- ասաց նա։
Նա ընդգծեց, որ դրանից հետո, եթե կգան, կտեսնեն երկրում ամեն բան նորմալ է, կավարտվի վիզաների ազատականացման երկխոսությունը, և պետությանը կտրվի ազատ վիզաների արտոնություն։
«Մենք գտնվում ենք մեկնարկից առաջ, ու դուռը դեռ չի բացվում»,- շեշտեց նա։