Սիրիայում կատարվածը միջազգային իրավունքի խախտում է․ Արթուր Մարտիրոսյանը՝ Սիրիայի հրթիռակոծության մասին
Կոնֆլիկտաբան Արթուր Մարտիրոսյանի խոսքով՝ միանգամայն ակնհայտ էր՝ Թրամփը չէր հրաժարվելու Սիրիան հրթիռակոծելու իր մտքից, պարզապես այդ հարցը հետաձգվում էր մինչև քիմիական հարձակման փաստի ապացույցը ներկայացնելը:
Նա Tert.am-ի հետ զրույցում զարմանք հայտնեց՝ նկատելով, որ ապրիլի 14-ին պետք է հետազոտողներ ուղարկվեին՝ քիմիական զենքի օգտագործման փաստը ուսումնասիրելու, սակայն դրան չսպասեցին:
«Պարզապես այստեղ խնդիրն այն էր, թե ինչպես պետք է հարվածեին, որ ռուսներին չկպնեին: Երկրորդը՝ դեռ պարզ չէր, թե դաշնակիցները նրան կմիանան, թե՞ ոչ»,- ասաց նա՝ նկատելով, որ ի վերջո Թրամփը ստացավ Ֆրանսիայի և Մեծ Բրիտանիայի աջակցությունը:
Արևմտյան երկրները որոշեցին այնուամենայնիվ հրթիռակոծել Սիրիան, քանի որ, ըստ Արթուր Մարտիրոսյանի, կարծես թե Սիրիան և Ռուսաստանը պատրաստ էին ապացուցել, որ Դումայում քիմիական հարձակում չի եղել: «Դա ուժեղացրեց Արևմուտքի ցանկությունը հարվածել․հիմա դժվար թե նորից քննարկեն՝ եղե՞լ է քիմիական հարձակում, թե՞ ոչ: Բոլորին դրել են փաստի առջև, որ եղել է, և դրա համար իրենք հարվածել են»,- ասաց նա:
Հրթիռակոծեցին, բայց մինչ այդ Ռուսաստանին լրատվամիջոցների միջոցով հստակ ներկայացրին, թե որտեղ են պատրաստվում դա անել: Այդ իսկ պատճառով, Արթուր Մարտիրոսյանի կարծիքով, ռուսական զորքերը հրթիռակոծումից չտուժեցին: «Դրանից ավելի պայմանավորվածություն չէր կարող լինել․ասացին, պատրաստվի՛ր, այստեղ են հրթիռակոծելու»,- ասաց նա:
Արթուր Մարտիրոսյանը նկատեց, որ ոչ բոլոր Արևմտյան երկրները միանշանակ վերաբերմունք ունեն ԱՄՆ-ի՝ Սիրիայի հարցով որդեգրած քաղաքականության նկատմամբ: Նրա բնորոշմամբ՝ շատերը նախ արտահայտում էին իրենց համոզմունքը, որ պետք է չեզոք և օբյեկտիվ քննություն իրականացվի քիմիական հարձակման փաստն ապացուցելու համար, հետո արդեն պարզապես ողջունում են ԱՄՆ-ի կողմից նախաձեռնած հարձակումը՝ կարծես մոռանալով, որ նախ քննությունը պետք է լիներ, այնուհետ նոր «պատիժը»:
Անդրադառնալով Թուրքիայի՝ Սիրիային ուղղված քայլը «տեղին» համարելուն, կոնֆիլկտաբանն այն նորմալ համարեց: Նշեց, որ թյուրիմացություն է պարզապես կարծելը, որ Թուրքիան աջակցում էր Ռուսաստանին Սիրիայի հարցում: «Ռուսներն են գտնվում այդ թյուրիմացության մեջ: Կարծում են՝ թե Թուրքիան արդեն անցել է իրենց կողմը: Նման բան չկա։ Մենք հիմա տեսնելու ենք մի իրավիճակ, երբ մի ճամբար ավելի հստակ ձևով է միասնական լինելու, նույնիսկ երբ նրանք պատրաստ չլինեն համախմբվելու,- ասաց նա՝ նշելով, որ, իհարկե, երկրներ էլ կան, որոնք առիթից են օգտվում, ինչպես Թուրքիան է դա անում,-նրանք շարժվում են այնպես, ինչպես իրենց է ձեռնտու: Ոչինչ չարժեր նրանց համար նման հայտարարություն անելը: Գուցե նրանք ինչ-որ բան շահեն, նաև, օրինակ՝ «Ինջիրլիքը» ԱՄՆ-ին պետք գա լայնածավալ գործողությունների համար»:
Արթուր Մարտիոսյանի խոսքով` հիմա դեռ դժվար է ասել, թե ինչ արդյունք է ապահովել հրթիռակոծությունը: Դրանից հետո, թե ինչ կլինի դժվար է ասել, բայց ըստ էության, կշարունակեն գործողությունները: «Երեքն էլ՝ և՛ ԱՄՆ-ը, և՛ Ֆրանսիան, և՛ Մեծ Բրիտանիան խնդիրներ ունեն իրենց երկրների ներսում: Նրանք հիմա մի հարց են լուծում՝ պետք է մի բան անեն, որ շեղեն իրենց երկրներում առկա լարվածությունը»,- նկատեց նա:
Նա համաձայնեց ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հայտարարության հետ, թե Սիրիայում կատարվածը միջազգային իրավունքի խախտում է, հարցը չի քննարկվել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում:
«Նշանակում է, թե ով ինչ ցանկանա, կարող է անել աշխարհի մի ծայրում: Կարող է օգտագործել ուժ՝ ասելով, թե մենք մարդկության իրավունքներն ենք պաշտպանում: Դա շատ վտանգավոր է: Չինաստանն էլ կարող է նման կերպ վարվել: Կարող են այլ երկրներ էլ նման բան անել: Մենք էլ պետք է դրա հետ կապված մտահոգություններ ունենանք»,- նշեց նա:
ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդը, ըստ փորձագետի, այս պահին ոչինչ չի կարող անել․մի կողմից Ռուսաստանն է, մյուս կողմից` Արևմուտքը, և ՄԱԿ-ն ի վիճակի չէ որևէ ազդեցություն կիրառել: «ՄԱԿ-ը մի վայր է, որտեղ գալիս, հարցեր են քննարկում, իրար մեղադրում են, դրանով ավարտվում է «շոուն»: Ոչինչ նրանք չեն կարող որոշել»,- ասաց նա:
Ի՞նչ պետք է անվանել այսօրվա իրավիճակը հարցադրմանը պատասխանելով՝ Արթուր Մարտիրոսյանը նկատեց՝ Սիրիայի հակամարտությունն արդեն իր հանգուցալուծման փուլում է, այլևս ոչինչ չի կարող փոխել այն: «Հիմա արդեն ավելի հստակ պատկեր է ստացվում: Արդեն երևում է՝ ով ինչ դեր է զբաղեցնում այստեղ․իսլամիստներն են շատ փոքր մասով, Թուրքիան՝ նորից փոքր մասով, քրդերը և Ասադն ու ալևիները: Ինձ թվում է՝ ավելի հավանական է, որ Սիրիան չի կայանա որպես պետություն»,- նշեց նա:
Սիրիայում խաղացողների դերն ու պահվածքը գնահատելով էլ՝ փորձագետը նկատեց, որ դժվար է ասել, ինչքան կշարունակվի նրանց՝ միմյանց դեմ քայլերը, երբ կողմերից մեկը կորոշի զիջել: Նկատեց, որ այստեղ տնտեսապես առավել թույլ է Ռուսաստանը, սակայն դա չի նշանակում, որ մյուս կողմը, լինելով տնտեսապես ավելի հզոր, շատ մեծ առավելություններ ունի:
Հայաստանն այս պարագայում ևս պետք է փորձի որդեգրել սեփական քաղաքականությունը: Այստեղ միայն, ըստ Արթուր Մարտիրոսյանի, հզորացող Թուրքիայի գործոնը չէ․առաջինը նախ Ադրբեջանն է մեզ համար առավել լուրջ սպառնալիք դառնում:
«Մեզ համար շատ կարևոր է, որ չանդամագրվենք որևէ ճամբարի, չասենք, որ մենք այս կամ այն ճամբարում ենք: Մենք պետք է անենք այն, ինչ մեր շահերից է բխում: Դա մեկ օրվա բան չէ, բայց պետք է սկսվի արդեն, պետք է մտածել հիմա դրա մասին: Գուցե մենք վերադառնանք մեր «կոմպլիմենտար» քաղաքականությանը, բայց հնարավորությունները սահմանափակ են և գնալով ավելի են սահմանափակվում: Ուրեմն պետք է մտածենք, ոչ թե կոմպլեմենտարության մասին, այլ թե ինչպես պաշտպանենք մեր շահերը, մեր լծակներն ու կապերը»,- ասաց նա: