ყველაზე დიდი ოკეანე დედამიწაზე
დედამიწის ამჟამინდელი უდიდესი ოკეანე, წყნარი ოკეანე, ფარავს პლანეტის ზედაპირის 30%-ზე მეტს და გადაჭიმულია 19 000 კილომეტრზე. მაგრამ ეს უზარმაზარი ზღვა წარმოადგენს მხოლოდ დედამიწის ისტორიაში უდიდესი ოკეანის ნაშთებს.
მაშ, რომელი იყო ყველაზე დიდი ოკეანე, რომელიც ოდესმე არსებობდა ჩვენს პლანეტაზე? ეს იქნებოდა პანთალასა, მსოფლიო აკვატორია, რომლითაც გარშემორტყმული იყო სუპერკონტინენტი პანგეა, დაახლოებით, 300-200 მილიონი წლის წინ. განუცხადა Live Science-ს ბრენდან მერფიმ, გეოლოგიის პროფესორმა წმინდა ფრენსის ქსავიეს უნივერსიტეტში, შოტლანდიაში.
“ყველაზე დიდი ოკეანე ჩვეულებრივ იქმნება სუპერკონტინენტების წარმოქმნის დროს, რადგან თუ თქვენ გაქვთ მხოლოდ ერთი დიდი სუპერკონტინენტი, მაშინ თქვენ გაქვთ მხოლოდ ერთი ოკეანე, რომელიც მასგარშემო აკრავს”, – თქვა მერფიმ.
პროფესორმა აღნიშნა, რომ პანთალასა წყნარი ოკეანის სიგანეზე კიდევ 3,000 კილომეტრის შთანთქმას აპირებდა. “თუ თქვენ მოგზაურობთ რეაქტიული თვითმფრინავით ეკვატორის გასწვრივ, წყნარი ოკეანის გადაკვეთას 10 საათი დასჭირდება, ხოლო პანთალასას გადაკვეთას 15 საათი”, – განმარტა მან.
IOC UNESCO-ს თანახმად, წყნარი ოკეანე დედამიწის ზედაპირის 30% შეადგენს. პანგეა დიდწილად დაიშალა ატლანტის ოკეანის წარმოქმნის გამო, პანთალასას ხარჯზე. მისი ნაშთები დღეს წყნარ ოკეანეს წარმოადგენს. თუმცა, ტექნიკურად, დედამიწაზე, სავარაუდოდ, არსებობდა კიდევ უფრო დიდი ოკეანეც ერთ სივრცეში, მაგრამ ის არ იყო დაქსაქსული კონტინენტებით.
დედამიწის ფორმირებიდან დაახლოებით 150 მილიონი წლის შემდეგ, მასზე არსებობდა ოკეანეები, მაგრამ ჯერ არ იყო წარმოქმნილი კონტინენტები, ამიტომ უწყვეტმა ზღვამ დაფარა პლანეტა, სმითსონიანის ინსტიტუტის მიხედვით. ეს ნიშნავს, რომ ოკეანე მოიცავდა დედამიწის ეკვატორული გარშემოწერილობის თითქმის 40,075 კმ-ს და დედამიწის ზედაპირის სრულ 510 მილიონ კვადრატულ კმ-ს.
თუმცა, დღესაც კი, მეცნიერები დედამიწის ოკეანეებს თვლიან ერთიან “მსოფლიო ოკეანედ”, იმის გათვალისწინებით, რომ წყლები ერთმანეთთან ურთიერთობს სხვადასხვა წერტილში. ატლანტის ოკეანე ერევა წყნარ ოკეანეში, მაგალითად, სამხრეთ ამერიკის ფსკერზე და აფრიკის ქვეშ მდებარე ინდოეთის ოკეანეს უკავშირდება, თქვა მერფიმ. მიუხედავად ამისა, კონტინენტების მიხედვით განსაზღვრული, წყნარი ოკეანე ატარებს მსოფლიოს უდიდესი ოკეანის ტიტულს პანგეას დაშლის შემდეგ, დაახლოებით 200 მილიონი წლის წინ. მაგრამ თუ ტექტონიკური ფირფიტების გადაადგილების ამჟამინდელი პროგნოზები შეესაბამება სიმართლეს, ავსტრალია წყნარ ოკეანეს ორად გაყოფს მომდევნო 70 მილიონი წლის განმავლობაში, აღნიშნა მერფიმ. ამავდროულად, ატლანტის ოკეანე გაფართოვდება და დედამიწის უდიდესი ოკეანის ტიტულსდაიკავებს.
წყარო: live science