Як дзятлаўцы ды гарадзенцы па Бярэзіне хадзілі
З 23 па 25 ліпеня 2019 года група ў складзе дзятлаўцаў: трох Петрыкевічаў — Валерыя, Аляксея, Міхася — і Дзмітрыя Ёды ды двух гарадзенцаў — Уладзіміра Хільмановіча і Віктара Парфененкі — на байдарках прайшлі па правым прытоку ракі Нёман — рацэ Бярэзіне.
Падарожжа пачалі ад вёскі Бакшты, што ў Іўеўскім раёне. Тут, на ўскрайку Налібоцкай пушчы, кучна размясціліся вёскі Барысаўка, Астраўцы, Пацавічы, Заберазь, Ягадзень і непасрэдна Бакшты, як сталіца гэтага краю. У Бакштах некалькі вуліц, звыш 500 жыхароў, сельсавет, лясніцтва, ФАП, школа, магазіны. Берагі Бярэзіны тут балоцістыя, парослыя чаротам і кустоўем, толькі там-сям да вады вядуць вузенькія сцежкі з масткамі, на 2-3 метры ўторкнутымі ў раку. Найлепшае і амаль адзінае месца для спуску сродкаў сплаву на ваду — гэта на ўчастку прыватнага аб`екту «Лазня». Праўда, уваход на яго тэрыторыю толькі з дазволу гаспадара. Трава тут някошаная, берагі тупкія, каля будынка — стол, за якім можна з камфортам перакусіць перад сплавам. Шырыня ракі 15-20 метраў, глыбіня каля аднаго метра, вада вельмі чыстая.
З канца 19 і да сярэдзіны 20 стагоддзяў у Бакштах была прыстань. Па Бярэзіне, у высокую ваду, невялікія буксіры цягнулі павязаныя ў плыты хвойкі з навакольных лясоў. Шлях быў да Нёмана і далей па ім у Гродна, Літву, Прусію. Сёння пра суднаходства помняць лічаныя старажылы, а калісьці ў лесанарыхтоўцы, тралёўцы да вады, вязанні плытоў былі заняты амаль усе дарослыя мужчыны навакольных вёсак.
На загрузку байдарак і перакус затрацілі гадзіну часу. Плынь ракі даволі хуткая, у русле аніякіх перашкод, толькі дзе-нідзе ў прыбярэжным чароце то з`яўляліся, то знікалі «масткі» і прышвартаваныя лодкі жыхароў Заберазі, Бакштоў, Ягадзені. За апошняй вёскай Бярэзіна прымае воды свайго найвялікшага і вельмі папулярнага ў турыстаў-воднікаў левага прытока ракі Іслач. Яна бярэ пачатак на схілах Мінскага ўзвышша, побач са сталіцай Беларусі, і вызначаецца крынічнай халоднай і вельмі чыстай вадой. Да сённяшняга часу ў Іслачы водзіцца чырванакніжная стронга. Злучыўшыся з Іслаччу, Бярэзіна становіцца значна шырэй і глыбей. Неўзабаве можна ўбачыць пару хатаў хутара Петухова, а прыкладна праз гадзіну ходу вясковыя пабудовы віднеюцца па абодвух берагах ракі. Назва гэтага ўрочышча і пасялення Паташня.
Паташ (па-галандску potasch — гаршчковы попел) — шчолачная соль (вуглекіслы калій К2СО3), атрыманая з расліннага попелу, — выкарыстоўваўся для вырабу шкла, мыла, фаянсавай палівы, мыцця воўны, ачысткі сукна, адбельвання і фарбавання тканіны, у кандытарскай вытворчасці, фармацэўтычнай справе і інш.
Паводле гістарычных крыніцаў, вытворчасць паташу ў Еўропе пачалася ў 12-13 стагоддзях, а на тэрыторыі сучаснай Беларусі на пару стагоддзяў пазней. На заходніх рынках беларускі паташ лічыўся адным з лепшых па якасці і карыстаўся вялікім попытам. Свайго росквіту паташныя промыслы дасягнулі ў
18 стагоддзі.
Фота з архіва аўтара
Працяг на наступным тыдні