Kağıt üstünde başbakan adayı
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini öngören anayasa değişikliğinin kabul edildiği 2017 yılından beri, muhalefet yeniden parlamenter sistemi geri getirme iddiasını dilinden düşürmüyor. Aradan geçen dört yıllık süreçte nasıl bir parlamenter sistem önerdiklerine ilişkin tek satır yazılı metin ortaya koyamayan muhalefet, HDP’nin de içinde yer aldığı bir anayasa değişikliği taslağına ise şiddetle karşı çıkıyor.
Video: Meral Akşener'den adaylık açıklaması: Cumhurbaşkanlığına değil Başbakanlığa adayım
OLMAYAN MAKAMA ADAY
- Millet İttifakı’nda adaylık tartışmaları zirve yaptığı bir dönemde, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, yeni bir gündeme imza attı. CHP’nin yayın organı Halk TV’de katıldığı bir programda cumhurbaşkanlığı için kesinlikle aday olmadığını ifade ederek, “Ben başbakan adayıyım” dedi. Akşener böylece cumhurbaşkanlığı adaylığını Kılıçdaroğlu’na bırakacağını ima etti. Ancak Akşener’in gözden kaçırdığı bir durum vardı. Anayasa değişikliği ile başbakanlık makamı lağvedildi. Yürütmenin bütün yetkileri seçilmiş cumhurbaşkanına verildi. Akşener’in aday olduğu başbakanlık makamının yeniden ihdas edilmesi için Anayasa’nın değişmesi gerekiyor.
“Keşke Demirtaş Cumhurbaşkanı seçilse” diyen CHP’li Erdoğdu: Gönlümdeki aday Kılıçdaroğlu’dur
REFERANDUM İÇİN 362 MİLLETVEKİLİ LAZIM
Son Anayasa değişikliği ile TBMM’de milletvekili sayısı 600’e çıkarıldı. Anayasa değişikliği için Meclis’te 401 milletvekilinin evet oyuna ihtiyaç var. Anayasa değişikliğini referanduma sunmak için ise en az 361 milletvekilinin onayı gerekiyor. Muhalefet düşündüğü Anayasa değişikliği için yapılacak seçimlerde Meclis Başkanı’nı da göz önünde bulundurduğumuzda en az 362 milletvekili çıkartması gerekir. Sıfır fire ile değişiklik Meclis’te kabul edilirse, referandum süreci başlayacak.
HDP BUNUN NERESİNDE OLACAK
- Böyle bir ihtimal şimdilik yoldaş ankette bile görülmüyor. AK Parti ve MHP karşıtı bütün partiler bir araya toplansa bile ufukta böyle bir ihtimalden bahsetmek zor. HDP’nin planın dışında tutulmasıyla bu ihtimalin gerçekleşmesi imkansız. Dolayısıyla Meral Akşener’in başbakan olabilmesi için HDP’nin de içinde bulunduğu muhalefet bloğunun Anayasa’da ön görülen beşte üçlük çoğunluğu elde etmesi gerekiyor. Bu durumda da HDP’nin isteklerinin yerine getirilmesi gerekecek.
SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK
Peki süreç nasıl işleyecek? 2023’ün Haziran ayında seçimler var. Cumhur İttifakı’nın dışındaki partiler seçim sonucunda en az 362 milletvekili çıkaracak. Seçim sonuçları kesinleştikten sonra Meclis yönetiminin oluşması için genel kurul çalışmaları başlayacak. Önce Meclis başkanı akabinde Meclis’in diğer organları için seçimler yapılacak. Meclis yönetimi oluştuktan sonra siyasi partiler kanun teklifleri vermeye başlayacaklar. Muhalefet bloğu, parlamenter sistemi ön gören Anayasa değişiklik teklifini Meclis Başkanlığı’na sunacak. Komisyon ve genel kurul aşamalarının ardından, en az 361 milletvekilinin oyuyla kabul edilen Anayasa değişikliği referanduma sunulacak. Referandumdan yüzde 50+1 ile değişiklik kabul edilirse yeni anayasa yürürlüğe girecek.
HDP Kılıçdaroğlu'ndan memnun: Sözleri bizim için çok kıymetli
Hesabı nasıl yapmışlar?
- Muhalefet 2017 yılından beri, parlamenter sistemi geri getirme iddiasını dilinden düşürmüyor. İYİ Parti genel başkanı Meral Akşener’in aday olduğu Başbakanlık makamının yeniden ihdas edilmesi için ise Anayasanın değişmesi zorunlu. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki milletvekili sayısı 600. Anayasa değişikliği için 400 oya ihtiyaç var.
Değişikliği referanduma sunmak için en az 361 vekilin ‘evet’ demesi gerek. En yoldaş ankette böyle ihtimal yok. Üstelik milletin seçtiği Cumhurbaşkanı’nın tüm yetkilerini Akşener’e devretmeyi kabul etmesi gerekecek.
Cumhurbaşkanını kim seçecek?
- Akşener’in aday olduğu Başbakanlık makamının yeniden ihdas edilmesi için anayasanın değişmesi zorunlu. Üstelik milletin seçtiği Cumhurbaşkanı’nın tüm yetkilerini Akşener’e devretmeyi kabul etmesi gerekecek. Seçilen cumhurbaşkanı Akşener’in başbakanlığı için çok hevesli ise bu süreçlerin hızlı bir şekilde ilerlemesine yardımcı olabilir. “Beni millet yürütmenin başına seçti, ama ben yetkilerimi Meral Akşener’e devrediyorum” diyen bir isim cumhurbaşkanı seçilmeli. Güçlendirilmiş parlamenter sistemi savunanlar bu zamana kadar ortaya bir tavır koymadıkları için nasıl bir sistem önerdikleri bilinmiyor.
MECLİS’TE ÇOĞUNLUK CUMHUR İTTİFAKI’NDA OLURSA NE OLACAK
Seçilmiş Cumhurbaşkanı ile mi yollarına devam edilecek, yoksa cumhurbaşkanı seçimini tekrar eskisi gibi Meclis’e mi verileceği de belirsiz. Seçimlerin ilk turunda Meclis’te Cumhur İttifakı çoğunluğu elde eder, seçimler ikinci tura kalırsa, muhalefetin nasıl bir tavır takınacağını kestirmek zor. Parlamenter sistem arzulayan muhalefet, sistem değişikliği için ısrarlı olacak mı?