«Aile» davaları. Bir künde Qırımda eki qardaş ve emcesi nasıl tutuldı
2014-ünci yıldan soñ Qırımda tintüvler ve qırımtatarlar ve musulmanlarnıñ tevqifleri başlandı. FSB olarnı Rusiye Ceza Qanunnamesiniñ 205.5-nci maddesi ile «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtında iştirak etüv ya da teşklâtnıñ bölügini teşkil etüvnen qabaatlay. Bugünde-bugün Qırımda yüzge yaqın böyle insan bar. Olarnıñ arasında – bir insannıñ degil, birden bir qaç aqrabası tutulğan eñ azından beş qoranta bar. Bular Fatima Yanikovanıñ qorantası, onıñ aqayı, ağası ve aqayınıñ ağası, tevqif etildi; Fatima İsmailovanıñ qorantası, başta onıñ aqayı, biraz soñra doğmuş ağası ve babası tutuldı; Zera Suleymanovanıñ qorantası, onıñ eki oğlu da apishanede. Bu ikâyeniñ qaramanlarınıñ FSB hadimleri bir künde, 2020 senesi martnıñ 11-nde, eki oğlu ve emcesini tuttı. Bu endi üçünci Bağçasaray «Hizb ut-Tahrir davası».
Çarşenbe künü edi. Seytumerovlar qorantasında saba namazı vaqtı edi. Şükri Seytumerov, azbarda köpek afırğanını hatırlay. O tışarığa çıqqan, amma iç bir şey körmeyip kene evge kirgen. Şükri ağa, köpek azbarda bir kimse olğanını duyğanını ve saiplerine bunı bildirmege tırışqanın tüşüne.
«Apayımnen musafir odasında otura ve laf ete edik. Huсur tasırdı eşittim. Bu qapı ve pencere degil edi. Koridorğa qapunı açsam, yat adamlarnı kördim ve «musafirler» kelgenini añladım. Kirdim, bizge keldiler, balalarnı uyat, dedim. Ortancı ve eñ kiçik olğlum yuqarıda yuqlay ediler. Olar (Rusiye quvetçileri – QA) qıçırıp, qapını qaqıp ve sındırıp başladılar. Birisi pencerege tiygen ğaliba, anda eski küzgü bar edi, o tüşti ve sındı», – dep hatırlay Şükri Seytumerov.
Seytumerovlarnıñ penceresi tışarığa açıla. Tevqif etilgen Seytumer ve Osmannıñ anası, küzgüden ğayrı pervazdaki çiçeklerniñ tüşmesi içün onı nasıl küçnen qaqmaq kerek olğanını añlamağanını ayta.
Materiallarğa köre, üçünci Bağçasaray Hizb ut-Tahrir davasınıñ 5 mabüsi bar. Olarnıñ arasında, 2017 senesi Rusiye quvetçilerinin tazyığı sebebinden Kyivge köçip kelgen fotograf, jurnalist ve ATR qırımtatar telekanalınıñ alıpbarıcısı Seytumer Seytumerov. O, Rusiye Ceza Qanunnamesiniñ 205.5-nci maddesiniñ 1-nci qısmı ile "Hizb ut-Tahrir" teşkilâtında iştirak etüvnen qabaatlana. 2020 senesi mart ayında Suytumer Kyivde edi, Qırımda yaşağan anasınıñ evinde ise tintüv olıp keçti. Bu davanıñ daa bir mabüsi addaşı (amma aqrabası degil– QA) tarihçı Seytumer Seytumerov. Marlen Asanov tevqif etilmezden evel onıñ «Karavan-saray Salaçıq» qavehanesinde çalışa edi, soñra tevqif elmesine qadar quruculıqta çalıştı. Şükri ağa dey ki, adları ve soyadaları aynı olğanı içün protokollarda qarışıqlıq olğan.
Büyük oğlunıñ protokolındaki iş aqqında jurnalist ve alıpbarıcı yazıolğanını ayttı. Kerçekten ise böyle degil. Rusiye quvetçileri yañlıştı. Seytumerniñ doğmuş ağaçı, qorantanıñ üçünci balası – Osman tevqif etilmezden evel aydavcı olıp çalıştı. O da ağası kibi Rusiye Ceza Qanunnamesiniñ 205.5-nci maddesiniñ 1-nci qısmı ile "Hizb ut-Tahrir" teşkilâtında iştirak etüvnen qabaatlana. Eki ağa-qardaştan ğayrı martnıñ 11-nde daa olarnıñ emcesi Rustem Seytumerov tutuldı.
«Rustemniñ evine tintüvnen kelgende o şaştı. Soñra kendini aqlamağa tırıştı. Amma oña vesiqanı köstergenlerinden soñ ve anda ciyenleriniñ soyadlarını körgen soñ er şeyni ayttı. Ne isteysiñiz? Tüntüv keçirmekmi? Tintiñiz. Bu aileden böyle vaziyetke oğrağan tek o olmağanını añladı. Protokolnı oqup başlağanda men onıñ yanında edim. Anda pek çoq Seytumerov soyadı olğanını kördim. Epimizni alıp ketmege kelgendirler, dep tüşündim. Soñra men de protokolnı oqumaq içün soradım, maña berdi. Oquğanımda söz büyük, kuçuk oğlum ve apayımnıñ kuçuk qardaşı aqqında ketkenini añladım. Üçü de bir gruppada», – aytıp bere Şükri ağa.
Amet Suleymanov bu davanıñ beşindij mabüsi. O da Rusiye Ceza Qanunnamesiniñ 205.5-nci maddesiniñ 1-nci qısmı ile "Hizb ut-Tahrir" teşkilâtında iştirak etüvnen qabaatlana. Qırımdaki taqipler tarihında aynı bir maddege köre sağlığı sebebi ile ev apsi qabaatlav tedbiri saylanğan ilk insandır.
Ametniñ hastalığı ükümetniñ apis olunmasına mania olğan hastalıqlar cedvelinde yer ala. Tahqiqatçı qanunğa ve sağlam tüşbncege qarşı çıqmadı, özü ev apsini qabaatlayıcı tedbir olaraq saylaması qararı ile çıqtı aytıp berdi advokat Lilâ Gemeci.
Dava materiallarına köre, qabaatlav tarafı Tahtalı-Camini cinayet yeri adlandıra. Cami XVIII asırda qurulğan edi. Şükri Seytumerovnıñ qartbabası bir müddet onıñ meydanında eki qatlı binada yaşadı.
«Qartbabam Bağçasaraydaki camilerden birinde imam edi, 1938 senesi fevralnıñ 6-nda onı tutıp terror faaliyetinen ve Qırımnı Türkiye ile birleştirmek ıntılğanınen qabaatladılar. Onıñ adı Mustafa Murtaza edi. 2017 senesi mayıs-aprel aylarında, aynı yerde, yaqınlardaki bir camide oğullarımnıñ qabaatlavınıñ esasını teşkil etken bir çeküv yapıldı», – aytıp bere üyken Seytumerov.