Նավթի գնանկումը բերելու է ֆոնդային բորսայում անկման, ինչն էլ հանգեցնելու է ֆինանսական ճգնաժամի, արդյունքում բոլորն էլ տուժելու են. Արմեն Մանվելյան

Նավթի գնանկումը՝ ռեկորդային - 37,  -40 դոլարի հասնելը, աննախադեպ էր, անկանխատեսելի: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասել է Արևելագիտության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, էներգետիկ աշխարհաքաղաքականության և միջազգային անվտանգության հարցերով մասնագետ Արմեն Մանվելյանը:

Ըստ նրա՝ պատմության մեջ նման դեպք գրանցվել էր 1946 թվականին, երբ համաշխարհային և հատկապես Եվրոպայի տնտեսությունն ամբողջովին ավերված էին և նավթի կարիք չկար: «Այն ժամանակ պարզապես նավթի գները շատ ցածր էին: Հիմա նման գնանկումն աննախադեպ է: Խնդիրը կապված է, իհարկե, կորոնավիրուսի տարածման հետ, որովհետև կա նավթի առաջարկ, բայց չկա պահանջարկ»,- ասաց նա:

Հիշեցնենք, որ մարտի 20-ին ամերիկյան նավթի գինը հաշված ժամերի ընթացքում ռեկորդային` մոտ 300 տոկոսի անկում արձանագրեց. պատմության մեջ առաջին անգամ WTI ապրանքանիշի մեկ բարելը սկսեց վաճառվել - 37, անգամ` -40 դոլարով:

Արմեն Մանվելյանը բացատրեց, թե ինչ է նշանակում` -40 դոլարով վաճառքը: Նշեց, որ խոսքը միջազգային «ֆյուչերս» պայմանագրերի մասին է, և այդ գները վերաբերում են մայիս ամսվան:

«Օրինակ` հունիս ամսվա WTI ապրանքանիշի նավթի գինն այս պահին 20 դոլար է: Մայիսինն հենց այս պահի տվյալներով այն -7 դոլար է: Իսկ դա նշանակում է, որ նավթի պահեստները լիքն են, սպառում չկա, և հիմա նավթ վաճառող  ընկերությունները պատրաստ են իրենք վճարեն նրանց, որոնք կգնան անվճար նավթը վերցնելու, որովհետև նավթի նոր խմբաքանակներ են ստանում, և պահեստավորելու խնդիր է առաջանում»,- ասաց նա:

Արմեն Մանվելյանը նկատեց, որ շատ երկրներում նավթով բեռնված նավերը կանգնած են, չգիտեն` ուր գնան: «Նավթի արդյունահանումը նույնպես խնդիր է: Պետք չէ պատկերացնել, որ նավթը ծորակից եկող ջուր է, որը ամեն պահի կարող ես անջատել: Նավթն անընդհատ հոսում է, այն կանգնեցնել անհնար է, նավթը պետք է անընդհատ սպառվի»,- նշեց նա:

Նավթային շուկայի վայրիվերումների արդյունքում, ըստ նրա, առավել շատ տուժելու են նավթ արդյունահանող երկրները, մասնավորապես՝ մանր արդյունահանողները:  Նա նկատեց, որ օրինակ` Սաուդյան Արաբիան ու Ռուսաստանը, որպես խոշոր արդյունահանողներ, ավելի քիչ կտուժեն, քան Ադրբեջանը:

«Բայց գլոբալ առումով բոլորն էլ տուժելու են, որովհետև սա ընդհանուր շղթա է. նավթային շուկայում անկումը բերում է ֆոնդային բորսայում անկման, դա էլ իր հերթին բերում է ֆինանսական ճգնաժամի: Սա շղթա է, բոլորն էլ տուժելու են»,- ասաց նա:

Անդրադառնալով հարևան Ադրբեջանին` Արմեն Մանվելյանը մատնանշեց` այստեղ երկրին միակ եկամուտ բերող ոլորտը նավթի արդյունահանումն է, տնտեսությունը դրա վրա է հիմնված:

«Ադրբեջանի հիմնական գնորդը Իսրայելն է: Եթե Ադրբեջանը ցանկանում է վաճառել նավթը, պետք է դրա համար 16 դոլար գին սահմանի: Ավել գումարով նրանից նավթ գնող չի լինի: Իսկ Ադրբեջանի նավթի ինքնարժեքը շատ բարձր է` մոտ 30-50 դոլար: Այսինքն` իրենք կամ պետք է կանգնեցնեն նավթի արդյունահանումը, որը տնտեսությունում կառաջացնի կոլապս, կամ էլ պետք է փոխառություններ անեն, վարկեր վերցնեն: Ամեն դեպքում, այն, որ նրանք այս տարի եկամուտներ չեն ունենա, կամ շատ-շատ քիչ կունենան, քան անցած տարիներին, ակնհայտ է: Նրանց միակ հույսը, իրենց նավթային հիմնադրամն է, որտեղ տարբեր տվյալներով, մինչև 50 միլարդ դոլար կուտակում ունեն»,- ասաց նա:

Դիտարկմանը, թե արդոք մեզ պե՞տք է ուրախացնի հանգամանքը, որ մենք նավթ չունենք և ըստ այդմ նավթային շուկայում տեղի ունեցածի արդյունքում չենք տուժում, Արմեն Մանվելյանը պատասխանեց.

«Դա կախված է նրանից, թե ինչ ազդեցություն կկրի Ռուսաստանը: Մեր տնտեսությունը կախված է Ռուսաստանից: Մեր ապրանքների 80 տոկոսը սպառվում է Ռուսաստանում, մեր փոխանցումների 80 տոկոսը գալիս է Ռուսաստանից»:

Նավթի գնանկումն ինչ-որ առումով, ըստ նրա, կարող է նաև շահավետ լինել Հայաստանի համար: «Բենզինի գները կնվազեն, և այդ առումով խնդիր կլինի: Բայց եթե կրկին ռուբլին արժեզրկվի, մենք տուժելու ենք, որովհետև մեր ապրանքները Ռուսաստանում կթանկանան: Սա մի շղթա է, որից դուրս գալը դժվար է»,- ասաց նա:

Հռիփսիմե Հովհաննիսյան