Новости за 09.05.2021

د افغانستان جمهور رئیس د دشت برچي او نورو خونړیو پېښو په غبرګون سې شنبه ملي ماتم اعلان کړی او تر څنګ‌یې طالبان ګواښلي. ولسمشر محمد اشرف غني یکشنبه ماښام له ارګ ماڼۍ د خپلو دوو مرستیالانو په ګډون یو وېډیويي پيغام ورکړ. ښاغلي غني وویل: "په داسې حال کې چې عادلانه او پایداره سولې ته د رسېدلو لپاره د افغانستان اسلامي جمهوریت ژمنتیا تازه کوم. طالبان باید پوه شي چې د جګړې له لارې خپلو شومو اهدافو ته نه‌شي رسېدلی او که چېرې زموږ د بې‌ګناه خلکو له وژلو لاس وانه‌خلي، نه‌یوازې د هغوی پر وړاندې به د خلکو... Читать дальше...

د پکتیا ولایت امنیتي چارواکي وايي وسله وال طالبانو د دې ولایت په مرکز ګردېز کې یو مدني فعال په ډزو وژلی دی. د پکتیا د پولیسو ویاند محمد لعل امیري نن یکشنبه(د غويي ۱۹مه) ازادي راډیو ته وویل نن مازدېګر مهال وسله والو طالبانو په ګردېز کې مدني فعال عبدالصمد پکتین وژلی او په ټکو یې قاتل په تېښته بریالی شوی دی. امیري وايي، د قاتل د نیولو هڅې روانې دي. پکتین د پکتیا د زرمت ولسوالۍ اوسیدونکی و چې وخت ناوخت یې د پکتیا او ځینې وخت د هېواد په کچه په مدني فعالیتونو کې فعاله ونډه اخېسته.  د نوموړي له... Читать дальше...

د کابل د تېرې ورځې برید کې وژل شوې زده کوونکې نجونې په ډله ييزه ډول خاورو ته وسپارل شوې. د افغانستان د کورنيو چارو وزارت له خوا د خپرو شوېو وروستيو شمېرو له مخې د کابل په لویديځ دشته برچي کې د نجونو په ښوونځي ترسره شوي موټر بم بريد کې له پنځوسو ډېرې زده کوونکې ووژلې او له سلو ډېر یې ټپيانې کړې. دا نجونې په ډله ييزه توګه نن کابل کې خاورو ته وسپارل شوې. نور حال په دې ويډیويي راپور کې وګورئ:

د ارزګان اوسېدونکي وايي، د جګړې پرمهال دې د ملکي خلکو ژوند ته پام وشي. د ارزګان ولایت لسګونه کسان په ترینکوټ کې د ولایت مقام مخې ته د اعتراض په بڼه راټول شوي، دوی وروسته له هغه په اعتراض لاس پورې کړ چې نن یکشنبه (د غويي ۱۹مه) سهار پولیسو د ښوونځي یو زده کونکی په ډزو وواژه. نور حال په دې ویډیويي راپور کې وګورئ:

د نهه ورځو په تېریدو لا هم د لوګر د موټر بم چاودنې د قربانیانو د فاتحې مراسم نه دي خلاص شوي او هره ورځ لسګونه کسان هغه کلي ته ورځي چې ځوانان او مشران یې د مې په لومړۍ نېټه د لوګر په مرکز پل علم ښار کې د موټر بم په برید کې ووژل شول. د پېښې نږدې ټول قربانیان د ازرې ولسوالۍ د اکبرخېلو کلي اوسیدونکي دي. ۳۶ کلن عبدالرحمن چې د دې برید ډېری قربانیان یې خپلوان او نږدې دوستان دي وایي، په کلي کې یې اوس هم ویر او ژړا نه ده غلې شوې او له خلکو د اختر لپاره تیاری هېر شوی دی. دی وايي: "موږ شکر مسلمانان یو،... Читать дальше...

د نشه يي توکو د خطرونو په اړه د عامه پوهاوي لپاره د ازادي راډيو تازه اقدام؛ ازادي راډيو دا کار د هنر سالار هنري بنسټ له لارې مخته بيايي. د دې نوي پروګرام له لارې چې نن یکشنبه (د غويي ۱۹مه) کابل کې پیل شو او ټاکل شوې ۶ نورو ولایتونو کې چې د نشه يي توکو له ډېر ګواښ سره مخامخ دي هم عملي شي، پر دیوالونو د نشه يي توکو د خطرونو په اړه نقاشۍ انځوریږي. د ازادي راډیو د زهرو د کاروان د خپرونې مسوول سید مصطفی کاظمي ویلي، هڅه کېږي چې د دې انځورونو له لارې د نشه يي توکو د خطرونو په اړه د خلکو پوهاوی زیات شي. Читать дальше...

په کابل کې د وژل شوي خبریال نعمت روان د فاتحې مراسم ترسره شول، د افغانستان د ماليې وزارت د مطبوعاتو امر او د طلوع نیوز پخوانی ویاند نعمت روان د تېرې پنجشنبې په ورځ په کندهار ولایت کې په یو وسله وال برید کې ووژل شو. د روان فاتحه نن یکشنبه (د غويي ۱۹مه) په کابل کې د ده کورنۍ له خوا په داسې حال کې واخېستل شوه چې د افغانستان د کورنیو چار وزارت وايي، په پېښه کې پرمختګ نه دی شوی، خو ټینګار کوي چې په دې برخه کې جدي هڅې روانې دي. د دې وزات ویاند طارق ارین نن یکشنبه (د غويي ۱۹مه) ازادي راډیو ته وویل،... Читать дальше...

په لوګر ولایت کې د ملي امنیت څلور کارکوونکي وژل شوي او یو بل ټپی دی.  د لوګر د والي ویاند دیدار لونګ ازادي راډیو ته وویل، د ملي امنیت دغو کار کوونکو په پکتیکا ولایت کې دنده درلوده چې نن یکشنبه(د غويي ۱۹مه) پُل علم ته نژدې کلنګار سیمه کې پرې طالبانو برید وکړ.  لونګ همدا راز ازادي راډیو ته تایید کړه چې نن ماسپښین مهال وسله والو طالبانو د لوګر د مرکز پل علم ښار اړوند په پادخواب شانه سیمه کې د افغانستان بانک د لوګر څانګې مدیر هم وژلی دی.  لوګر کې نن سهار د اقتصاد رییس عبدالمنان سعیدي هم ووژل شو.

کرونا ویروس چې تر دې دمه یې خلکو ته ګڼ مالي زیانونه او ځاني تلفات اړولي د افغانستان د کرنې او مالدارۍ سکټور هم ترې خوندي نه دی پاتې. ۴۰ کلن بزګر او مالدار هلال دا مهال د بادغیس په چکاک سیمه کې ژوند کوي وايي، د کرونا ویروس له امله ورته ډېر زیانونه اوښتي دي. هلال زیاته کړه: "نورو کلونو کې به، دا مالونه هرات او کندهار ته تلل او  بهر ته صادرېدل، خو اوس پولې تړل شوي، موږ ونه شو کولی چې د کرونا ویروس له امله بهر ته خپل مالونه صادر کړو، نو ځکه د دې بیه خورا ټیټه شوه. د دې ترڅنګ چې وړۍ خرڅې نه شوې، شیدې... Читать дальше...

د امریکا سمندري ځواکونو په عرب سمندرګي کې له یوې بیړۍ د وسلو یوه محموله ضبط کړې ده.  دغو ځواکونو نن یکشنبه (د غويي ۱۹مه) ویلي، دا ارزوي چې دا وسلې له کومه ځایه بیړۍ کې بار شوې وې او چېرته لېږدېدلې.  له دې وړاندې امریکايي ځواکونو په عرب سمندرګي کې هغه پرمختللې ایراني وسلې ضبط کړې وې چې د یمن حوثي سخت دریځو ته لېږدول کېدې.  په نوېو ترلاسه شوېو وسلو کې لسګونه د ټانک ضد روسي توغندي، زرګونه میله چینایي ټوپک او سلګونه مېله 'پي.کې.اېم' ماشیندارې شاملې دي.  ویل شوي دا وسلې څو ورځې وړاندې له یوې بادي... Читать дальше...

د کوچني اختر په را رسېدو سره په کابل ښار کې ګڼه ګوڼه زیاته شوې، د دې ښار یو شمېر هټیوال وايي، هغه خلک چې د اختر د سودا لپاره راځي ماسک نه اچوي او ټولنیز واټن ته هم جدي پاملرنه نه کوي. هارون او احمد سمیر یې په اړه وايي: " ډېری خلک چې دلته د سودا اخېستلو لپاره راځي روغتيايي سپارښتنې په پام کې نه نیسي، د مثال په ډول ماسک او دستکشې نه اچوي، څو هغه کسان چې په دې ویروس اخته دي نورو ته دغه ویروس انتقال نه کړي. - دلته خلک روغتیايي سپارښتنې نه مراعتوي، نه ماسک اچوي او نه دستکشي، بیخي کرونا جدي نه نیسي."... Читать дальше...

د ورکو بلوڅانو د موندلو لپاره کار کوونکی سازمان (بلوچ مسنګ پرسنز ارګنايزېشن) مشر وايي د پاکستان وزيراعظم عمران خان سره يې تر ملاقات وروسته ۲۵ لادرکه بلوڅان کورونو ته رسېدلي دي. نصرالله بلوڅ د مارچ په مياشت کې وزیراعظم سره ليدلي وو او هغه ته یې د لادرکه کسانو دوه لیستونه سپارلي وو. په يو لیست کې ۱۳ او په بل لیست کې ۲۸۵ کسان وو. بلوڅ د مې پر نهمه نېټه مشال راډيو ته وويل چې د ۱۳ کسانو له لیست څخه د مې په ۷مه حسان قمبراني او تر هغه دوه ورځې مخکې یې د تره زوی حزب الله قمبراني کورته ورستانه شول. په ټولنیزو... Читать дальше...

اروپایي ټولنه وایي، د کابل د دشت برچي سیمې د پرونۍ (شنبه-د غويي ۱۸مه) خونړۍ پېښې له عاملینو سره باید حساب کتاب وشي.  دغې ټولنې په یوه خبرپاڼه کې دا برید له نړیوالو بشري قوانینو سرغړونه بللې او ویلي یې دي، هغه څوک چې دا کړنه توجیه کوي، باید د "بشپړ شرم" احساس وکړي.  دغې ټولنې ویلي، دوی تل افغانستان کې د داسې سملاسي اوربند غوښتنه کوي چې د یوه سیاسي جوړجاړي له لارې تلپاتې سولې ته لاره هواره کړي.  د کورنیو چارو وزارت ویاند طارق ارین وایي، دې پیښه کې له پنځوسو ډېر کسان وژل شوي دي.  بېلابېلو نورو ادارو دا برید غندلی. Читать дальше...

د ننګرهار د کرنې ریاست مسوولین وایي، د ننګرهار شپږو ولسوالیو کې ځمکني توتان کرل شوي چې حاصلات یې له یوه کاله بل ته مخ په زیاتېدو دي. د دغه ولایت د کرنې او مالدارۍ رئيس انعام الله ساپی وايي، له څو کلونو راهيسې د ننګرهار په بېلابېلو سیمو کې په ازمايښتي ډول د ځمکنیو توتانو کر پيل شوې چې سږ به ترې ۱۵۰ ټنه حاصل راټول شي. ښاغلي ساپي زیاته کړه: "دې ته موږ لوړ ارزښت لرونکي طبقات وایو، ډېره ښه نتیجه یې ورکړې او اقلیمي توافق یې ښودلی، د اوسطو ارقامو په نتیجه کې به سږکال انشاالله موږ په ننګرهار کې ۱۵۰... Читать дальше...

د پاکستان د نورو صوبو په شان په بلوچستان او خیبر پښتونخوا کې هم د کورونا وایرس د مخنيوي لپاره ټولبند عملي‌کېدل پېل شوي. د مې په نهمه په کوټه کې پولیسو او ايف سي ځواکونو ګزمې پېل کړي او هر هغه دکان بندوي چې د خلاصولو ضرورت یې نه وي. د حکومت د لارښوونو ترمخه يوازې د خوراکي شيانو دکانونه، دوا خرڅولو ځايونه او تېلو پمپونه به پرانیستي وي.   دکوټي ښار د باچا خان چوک یو دکاندار رحمت الله وايي حکومت دې پر دوی کاروبار نه بندوي. هغه د مې په نهمه مشال رېډيو ته وويل چې نن سبا یې د سودا خرڅولو ښې ورځې دي. Читать дальше...

د مور د ورځې نمانځلو دود تر لرغوني یونان او روم پورې رسېږي. په شپاړسمه پېړۍ کې په انګلینډ کې یو دود رامنځته شو چې د یکشنبې په ورځ به خلکو خپلې مور ته کېک پخاوه او د هغې لیدو ته به ورتلل. په امریکا کې د مور ورځ د مې میاشتې به دوهمه یکشنبه(د مې ۹مه) وي او دا ورځ د امریکا د فلاډیلفیا ایالت د فعالې انا جارویس په هڅو رسمي شوه. انا جارويس په ۱۹۰۵ میلادي کال کې کله چې د دې مور مړه شوه، د ټولو میندو د هڅو او قربانیانو نمانځلو لپاره د مور د ورځې لپاره کمپاین پیل کړ. لومړی ځل دا ورځ په ۱۹۰۸ میلادي کې... Читать дальше...

په کابل کې د تېرې ورځې د چاودنو د قربانیانو کورنیو او خپلوانو چې شمېر یې سلګونو تنو ته رسېده، نن یکشنبه د خپلو عزیزانو مړي خاورو ته وسپارل. دغه جسدونه د کابل د لويدیځ په عمومي هدیره کې د جنبش روشنایي د قربانیانو ترڅنګ په ډله ییز ډول خاورو ته وسپارل شول. د قربانیانو کورنیو له رسنیو سره په خبرو کې پر حکومت تُندې نیوکې وکړې او ویې ویل چې حکومت د خلکو پر ځانګړې ډول د ښوونیزو مرکزونو د امنیت په خوندیتوب کې پاتې راغلی دی. د قربانیو د کورنۍ یو غړی محمد حسین رجبي ازادي راډیو ته وویل: "دا یو لوی ناورین... Читать дальше...

د کابل په دشت برچي کې له ښوونځي سره نېږدې په چاودنو کې د زده کوونکو په ګډون لسګونه کسان وژل شوي او ژوبل دي. د کورنیو چارو وزارت د مې پر نهمه وویل چې د شنبې (خالي) ورځې په چاودنو کې د ژوبلو شمېر تر ۱۰۰ لوړ دی. حکومت د حملو ذمه واري پر طالبانو اچولې خو هغوی پکې له ککړتیا انکار کړی. اسلامي دولت ډلې د حملو مسوولیت منلی. نور د رویټرز اژانس په ویډیويي رپورټ کې.

په کونړ کې په روان جنګ کې کونډې شوې او ځورېدلې مېرمنې اوربند او سوله غواړي.دغه مېرمنې وايي، د دوی ژوند خو له غمونو او ویرونو ډک شو، خو نه غواړي نورې کورنۍ هم د دوی په څېر د بد برخلیک سره مخ شي. د کونړ په مرکزي دارالمعلمین کې شااوخوا زرو کونډو، یتیمانو او بې سرپرسته کورنیو سره د خوراکي موادو مرسته وشوه. کونډه ۳۵ بس پري هم همدې مرستو ته ولاړه ده وايي، درې کاله وړاندې يې د ژوند ملګری په جنګ کې وژل شوی او ورته ترې لس بچي پاتې دي. بس پري ازادي راډیو ته خپل د سختو ورځو کېسه کوي: "خاوند مې مړ شو،... Читать дальше...

د بېلاروس ځواکمن مشر الکساندر لوکاشینکا ویلي، که دی وژل کېږي یا له دندې د پر مخ بیولو وړتیا له لاسه ورکوي، د ولسمشرۍ واکونه دې د دغه هېواد امنیت شورا ته وسپارل شي. لوکاشینکا د واک د دغه ډول لېږد فرمان نن (د مې په نهمه) لاسلیک کړی دی. له دې وړاندې تګلاره دا وه چې که ولسمشر وژل کېږي یا د واک وړتیا له لاسه ورکوي، د نوي ولسمشر تر لوړې پورې به واک صدر اعظم ته سپارل کېږي. دا په داسې حال کې ده چې ډېرو حکومتونو د بېلاروس د تېر کال په ولسمشریزو ټاکنو کې د لوکاشینکا بریا غیر مشروع بللې ده. له دې ټاکنو... Читать дальше...

د فلسطینیانو او اسرائیلي پولیسو ترمنځ تېر ماخوستن تازه شخړې رامنځته شوي دي.  دغلته نانندرۍ د اسلام د درېیم تر ټولو سپیڅلي ځای بیت المقدس پر سر او دغه راز د یهودانو له خوا د ادعا له مخې د دوی له ځمکو د فلسطینیانو د شړلو پر سر رامنځته شوي دي.  د تېر ماخوستن شخړې هغه مهال ونښتې چې شااوخوا نوي زره فلسطینیان د قدر د شپې د نمانځلو په موخه اقصی جومات کې راټول شوي وو.  په تازه نښتو کې ۶۴ فلسطینیان ټپيان شوي چې له دې ډلې ۱۱ تنه روغتون کې بستر شوي دي.  دا کسان تر دې وروسته ټپيان شول چې پولیسو پرې ربړۍ... Читать дальше...

د لوګر ولایت د اقتصاد رییس عبدالمنان سعیدي د وسله والو طالبانو په یوه برید کې وژل شوی دی.  د لوګر د والي ویاند دیدار لونګ وايي: "نن غرمه مهال وسله والو طالبانو ددې ولایت د اقتصاد رئیس عبدالمنان سعیدي د کابل -لوګر پر لارې وواژه." هاخوا د لوګر امنیه قوماندانۍ په یوه خبرپاڼه کې ویلي، ښاغلی سعیدي نن یکشنبه (د غويي ۱۹مه) سهار دندې ته پر لاره و چې د کابل-لوګر لویې لارې پر سر د بلند اب په سیمه کې وسله والو ډزې پرې وکړې.  دا سیمه له مرکز پل علم سره یوازې څو کېلو متره واټن لري.  د برید مسوولیت لا... Читать дальше...

د افغانستان د بهرنیو چارو وزیر محمد حنیف اتمر د جرمونو نړیوالې محکمې له څارنوالې فاتو بینسودا سره د جرمونو او جزایي معافیتونو پر مخنیوي خبرې وکړې. دغه  لیده کاته هالنډ ته د ښاغلي اتمر په مشرۍ د یوه افغان پلاوي د سفر پر مهال ترسره شوی دی. د بهرنیو چارو وزارت په یوه خبرپاڼه کې راغلي، لیدنه کې د دغې نړیوالې محکمې او د افغانستان د عدلي او قضایي ادارو ترمنځ د همکارۍ په تخنیکي اړخونو هم خبرې شوي دي. تر اوسه معلومه نه ده چې دغې نړیوالې محکمې افغانستان کې د ترسره شوېو جرمونو د څیړنو په اړه افغان پلاوي... Читать дальше...

کابل کې د پرونیو (شنبه-د غويي ۱۸مه) درېیو چاودنو وژل شوي کسان نن (یکشنبه-د غويي ۱۹مه) په ډله ییز ډول خاورو ته وسپارل شول.  یوه چاودنه د موټر بم وه، خو د دوو نورو څرنګوالی تراوسه په رسمي ډول نه دی اعلان شوی.  د کورنیو چارو وزارت ویاند طارق ارین ازادي راډيو ته وویل، چاودنو کې څه باندې پنځوس تنه وژل شوي دي:" ​وروستۍ شمېرې ښیې چې څه باندې ۵۰ وژل شوي او  تر  ۱۰۰ ډېر نور ټپیان دي. ښایې دا شمېرې هم بدلې شي، ځکه تر شپې ناوخته پورې مړي او ټپیان انتقالېدل. دا د طالبانو لوی جنایت او نه بښونکی عمل دی." ... Читать дальше...

پر جرمني نازي د پخواني شوروي اتحاد د بري کلیزه په ټوله روسیه کې نمانځل کېږي، خو اصلي مراسم یې د مسکو په سره میدان کې د پوځي پرېډ په بڼه ترسره کېږي. دغه پوځي پرېډ به چې د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین او د پوځ سابقه لرونکي جنرالان او افسران به یې له لوژه څاري،  ۱۲۰۰۰ سرتیري او ۱۹۱ پوځي وسایط به په کې نندارې ته ایښول کېږي. الوتکې او هلیکوپټرې به هم دغه پوځي پرېډ بدرګه کوي او پر سر به یې تیریږي.   ولسمشرپوتین چې له دوو لسیزو راهیسي واک ته رسیدلی، د ولسمشر یا د صدراعظم په توګه یې تل هڅه کړې چې د پخواني... Читать дальше...