Новости за 17.01.2021

د مشال راډیويي مجلې په دې ګڼه کې د پښتانه مترقي لیکوال د نوې کابینې د جوړېدو په اړه تفصیلي راپور او بیا د خیبر ضلعې د یو خوږ ژبي شاعر نیازجان لونګین اپریدي سره مرکه درته وړاندې کوو. د پښتو ادب په وده کې ادبي جرګو خپل رول لوبولی دی. په افغانستان او پاکستان کې دا مهال ګڼې ادبي جرګې فعالې دي چې وخت په وخت غونډې کوي او د ادیبانو د هنر په ځلولو کې فعاله ونډه اخلي. پښتانه مترقي لیکوال په نوم ادبي تنظیم شپږ کاله وړاندې تاسیس شو چې تر اوسه یې ګڼې غونډې کړي، کتابونه او مجلې یې چاپ کړي او نوي ادیبان او شاعران یې مخې ته راوستي دي. Читать дальше...

د پښتون ژغورنې غورځنګ 'PTM'  مخکښه ثنا اعجاز وايي‌ چې د بلوچستان حکومت په زوره له دې ایالته ایستلې ده.  ثنا اعجاز د جنورۍ پر ۱۷مه د ازادې اروپا مشال راډيو ته وويل چې دا بلوچستان د پښتون مېشتې ولسوالۍ ژوب ته د یوه کتابتون پرانېستې ته ورغلې، خو پولیسو پرېنه ښوده.  نوموړې وویل: "دلته دومره ډير امنيتي کسان راغلي چې پاکستان کې ښايي په يو ترهګر پسې هم شايد ورنه شي. پولیسو او ټولو امنیتي کسانو راته ویلي چې یوه دقیقه خبرې به هم نه کوې او موږ یې را روان کړو او وايي چې د بلوچستان له حدودو به وځئ."  ... Читать дальше...

د ترکمنستان درې پوله ساتي ځواکونه د یوې هیليکوپټرې د سقوط په پېښه کې وژل شوي دي.  د پېښې عیني شاهدانو ویلي هليکوپټره د برېښنا له لوړ ولتاژ یوې ستنې سره ولګېده او په ځمکه ولوېده.   پېښه د پلازمېنې عشق آباد ۶۰ کیلومترۍ کې د یاشلیک کلي کې چې له ایران سره پولې ته نږدې پروت دی، څو ورځې مخکې شوې او خبر ځکه په ځنډ خپور شوی چې د ترکمنستان چارواکي اکثر د پوځیانو د مرګ ژوبلو اعلان نه کوي.  یوه پوله ساتي افسر د نوم د نه ښودلو په شرط د ازادې اروپا راډیو ترکمن سرویس ته ویلي چې پېښه کې د پیلوټ په شمول درې واړه پوله ساتي ځواکونه ځای پر ځای وژل شوي. Читать дальше...

سبا په افغانستان کې د ماشومانو د ګوزڼ ضد یا پولیو واکسین پیلېږي. د عامې روغتیا وزارت وايي، دا کمپاین به پنځه ورځې دوام وکړي چې په کې به نږدې لس میلیونه ماشومان واکسین شي.  د دې وزارت مرستیال ویاندې معصومه جعفري وویل، د کرونا په خاطر د واکسین لړۍ درېدلې وه: "په ۲۰۲۰ کال کې د کرونا د ناورین په خاطر او د دې لپاره چې د کرونا ویروس د خورېدو مخه ونیول شي د پولیو د واکسین کمپاین د پنځو میاشتو لپاره ودرېد. دا کار د دې لامل شو چې ټول هېواد کې د پولیو مثبتې پېښې زیاتې شي." تېر ۲۰۲۰ میلادي کال افغانستان... Читать дальше...

کابل نن بیا د هدفي وژنو شاهد و.دا وار دوه ښځینه قاضیانې د کابل په تایمني سیمه کې د وسله وال بریدګر په ډزو ووژل شوې. د وژل شوېو قاضیانو مړي کورنیو ته وسپارل شول، هغه کورنۍ چې له ژړا پرته بل هېڅ څه د ویلو لپاره نه لري. د وژل شوې قاضي ګاونډي ګل احمد رویټرز ته ویلي، سخت ويرجن دی: "د کوڅې سر کې یې وویل چې قاضي صاحب شهیده شوې. راغلو چې ګورو ټول ځای وینو نیولی. څه ووایم نور صاحبه؟ چېرته لاړ شو" د سترې محکمې ویاند احمد فهیم قویم ازادي راډیو ته پرته له دې چې د قاضیانو نومونه واخلي تایید کړه چې دوه قاضیانې یې وژل شوي او یو موټرچلوونکی یې ټپی دی. Читать дальше...

په کندز ولایت کې سلګونو تنو معلولین او معیوبین د اعتراض په توګه د ولایتي شورا مخې ته راټول شوي او وايي چې حکومت د دوی ستونزو او غوښتونو ته هېڅ پام نه کوي. دوی خبرداری ورکوي، که سیمه ییز چارواکي د دوی مشروع وړاندیزونو او غوښتونو ته پاملرنه ونه کړي، دوی به د کندز – کابل لویه لاره د ترافیکو پرمخ وتړي. دوی وايي، حکومت یې معاشونه پر وخت نه ورکوي او د دوی غوښتنې او ستونزې یې له پامه غورځولې دي. د دغو معترضو معلولینو او معیوبینو په استازیتوب داد محمد ازادي راډيو ته وویل، حکومت باید هغه شمېر معلولینو... Читать дальше...

دکابل په تایمني کې په ننني برید کې دوه قاضیانې ووژل شوې . دوه کسه نور ټپيان سول. دافغانستان ولسمشر او د امریکا سفارت شارژدافیر طالبان مسئول ګڼي. خو طالبانو په دغه ډول بریدونو کې لاس لرل رد کړي دي

د افغانستان د لوړو زده کړو وزارت پخواني مرستيال وزیر ګل حسن وليزي مړی خاورو ته وسپارل شو. هغه په جرمني کې د ورپېښې ناوروغۍ له امله وفات شوی وو. ډاکټر وليزي ګڼ کتابونه ليکلي او د خوست پوهنتون مشر هم پاتې شوی دی. نجيب الله الوخېل یې په ژوند او کار راپور جوړ کړی دی.

افغان چارواکو، په افغانستان کې مېشت بهرنیو ډیپلوماټانو او د بشري حقونو فعالانو په کابل کې د دوه ښځینه قاضیانو وژل غندلي دي.  په کابل کې د امریکا د سفارت شارژدافیر راس ویلسن په ټوېټر لیکلي چې په کابل کې د سترې محکمې د ښځینه قاضیانو وژنه غندي او د پېښې د سمدستي پلټنې غږ کوي.   راس ویلسن ویلي، طالبان باید پوه شي، دا ډول کړنې چې مسوولیت یې ور ګرځي نړۍ په غوصه کوي او باید ودریږي.  د سترې محکمې ویاند احمد فهیم قویم نن یکشنبه (د مرغومي ۲۸مه) ازادي راډیو ته وویل چې دوه قاضیانې د کابل په تایمني کې د یوه وسله وال کس له خوا په ډزو وژل شوي دي. Читать дальше...

د افغانستان د حج اوقافو وزارت د هوکړې له مخې د مصر د الازهر پوهنتون دیني عالمان د افغانستان شااوخوا ۸۰۰ عالمانو ته د ظرفیت لوړنې په برخه کې سیمنارونه ورکوي. د دې سیمنارونو لومړۍ درې اوونيز پروګرام د یکشنبې (د مرغومي ۲۸مه) په ورځ د ۵۰ دیني عالمانو په فراغت سره پای ته ورسېده. د سیمنار همغږی کونکي رحیم الله حنیفي نن یکشنبه ازادي راډيو ته وویل چې په دې سیمنار کې د مصر د الازهر پوهنتون عالمانو اشتهادي، د بېلابېلو مذهبونو له پيروانو سره د ژوند کولو، د جهاد په اړه د اختلافاتو د حل او د سولې فضا کې... Читать дальше...

اسوشیټېډ پرېس خبري اژانس ویلي، د اسټرالیا د مېلبورن ښار یوه اوسیدونکي کیوین چلي برد د دسمبر په ۲۶مه له الوته دغه ستړې کوتره د خپل کور په بڼ کې هغه مهال ولېده چې اوبه یې څښلې.  دغه وګړی وروسته پوه شو چې دغه کوتره په امریکا کې له یوې سیالۍ تښتېدلې او اسټرالیا ته کډواله شوې ده، ځکه پښه کې یې د سیالۍ ځانګړې کړۍ بنده وه.  هغه د امریکا د منتخب ولسمشر جوبایډن له کبله پر دغې کوترې د جو نوم کېښود.  کارپوهان په دې باور دي چې جو له یوې بار وړونکې بیړۍ نه په استفادې توانیدلې چې د ارام سمندر له لارې ځان له امریکا تر اسټرالیا ورسوي. Читать дальше...

۲۴ کاله وړاندې هغه مهال چې لا پر افغانستان د طالبانو رژیم حاکم و، د دغه هېواد په لویدیځ، د هرات په پښتون زرغون ولسوالۍ کې ۳ کروندګرو د زعفرانو په نوم یو بوټی وکاره. د افغانستان د زعفرانو د بابا په نوم مشهور محمد اکبر، موسی خان او عبدالرزاق هغه کسانو وو چې د یوه روښانه راتلونکي په هیله يې زعفران د ډاکار مؤسسې په مالي مرسته په ۳۰۰مټره مربع ځمکه کې وکرل. دا ۳ تنه په افغانستان کې له لومړیو هغه کسانو شمېرل کېږي چې زعفران یې په دې خاوره کرلي. محمد اکبر د روان کال په وږي میاشت کې ومړ او موسی خان هم څو کاله وړاندې له نړۍ وکوچېد. Читать дальше...

په نړۍ کې ډاکټران او نور طبي کارکوونکي د کورونا وايرس د مخنيوي په لړ کې د لومړۍ مورچې مبارزين بلل کېږي او د علاج پر مهال په سلګونو ورڅخه مړه شوي هم دي.

د اسپانیا د فوټبال سوپرکپ نیمه پایلوبو ته بارسلونا، ریال ماډرېډ، ریال سوسیداد او اتلاتیک بلباوو فوټبال لوبډلو لاره پيدا کړه. د راپوونو له مخې لومړۍ نیمه پایلوبه د تېرې چهارشنبې په ماخستن د بارسلونا او ریال سوسیداد لوبډلو ترمنځ لوبه ترسره شوه چې یو ـ یو ګول مساوي شوه، خو وروسته بارسلونا په پینتلتيو کې درې پر دوه بریا خپله کړه. دوهمه نیمه پایلوبه تېره پنجشنبه ماسختن د ریال ماډرېډ او اتلاتیک بلباوو لوبډولو ترمنځ وه چې اتلاتیک بلباوو۲ د۱پر  وړاندې بریا خپله کړه. په دې سره اوس د اسپانیا سوپر کپ... Читать дальше...

په بامیان ولایت کې د ژمي جام په نامه د باسکټبال سیالۍ د ریحانه ازادي لوبډلې په اتلوالۍ سره پای ته ورسېدې. د افغانستان د ملي المپیک کمېټې د مطبوعاتو غړي مجیب قاریزاده نن یکشنبه (د مرغومي ۲۸مه) ازادي راډيو ته وویل چې دغه سیالۍ د روانې مرغومي میاشتې په ۲۴ پيل شوې وې  چې ۶ لوبډلو په کې ګډون کړی و. د ښاغلي قاریزاده په خبره نن سهار وروستۍ لوبه ترسره شوه چې د ښځو برخه کې  ریحانه ازادي لوبډلې او د نارینه وو په برخه کې د اميد د تنکیو ځوانانو لوبډلې اتلوالي خپلې کړې.

افغان چارواکو او د بشري حقونو ځینو نړیوالو ډلو په کابل کې د ښځينه قاضیانه وژنه غندلې ده.  د سترې محکمې ویاند احمد فهیم قویم نن یکشنبه (د مرغومي ۲۸مه) ازادي راډیو ته وویل چې دوه قاضیانې د کابل په تایمني کې د یوه وسله وال کس له خوا په ډزو وژل شوې دي.   د راپورونو له مخې په پېښه کې دوه نورې قاضیانې ټپیانې شوي دي.   د بشري حقونو د څار د نړیوال سازمان د ښځو د حقونو د څانګې سرپرستې هیدر بار لیکلي، د افغانستان د ښځینه قاضیانه یوه سلنه ووژل شوه.  هغې په خپل ټوېټ کې زیاته کړې چې د سولې خبرو تاوتریخوالی زیات کړی. Читать дальше...

د افغانستان د فوټبال فدارسیون وايي چې سبا به د مرکزي زون د ۱۵ کلنو فوټبال لوبې پيل شي. د دغه فدارسیون ویاند فیروز مشعوف نن یکشنبه (د مرغومي ۲۸مه) ازادي راډیو ته وویل چې په دغو لوبو کې به د مرکزي زون "کابل، بامیان، لوګر، کاپیسا، پروان او پنجشیر" ولایتونو شپږ لوبدلې برخه ولري. ښاغلی مشعوف زیاتوي چې د دغو لوبو پچه اچونه تېره ورځ ناوخته د فوټبال فدارسیون چارواکو او د لوبډلو د استازو په شتون کې وشوه. دغه سیالۍ سبا په غازي سټډیوم کې پیلېږي چې د لوبې په لومړۍ ورځ به پروان لوبډله له بامیان لوبډلې سره... Читать дальше...

د افغانستان د سترې محکمې ویاند احمد فهیم قویم مشال راډیو ته پخلی وکړ چې وژل شوې دواړه مېرمنې د سترې محکمې قاضیانې دي.

د جرمني د فوټبال فدراسیون ویلي، ندیم امیري ته د سپکاوي قضیه په جدي توګه څېړي.   ندیم امیري چې په خټه افغان دی د جرمني د فوټبال په ملي ټيم او بایرن لورکوزن کې لوبېږي.  بایرن لورکوزن د جمعې په ورځ له یونین برلین سره لوبه درلوده چې په پای کې یې د ندیم امیري او د یونین برلین د لوبغاړي فلوریان هوبنر تر منځ لفظي شخړه وشوه.  جرمني رسنیو په خپلو راپورونو کې ویلي، شکایت شوی چې ګواکې ندیم امیري ته د "چټل افغان" خطاب شوی دی.  امیري وروسته ویلي، هوبنر ترې بښنه غوښتې ده.   د فلوریان هوبنر مدافع بیا امیري ته د سپکو الفاظو کارول رد کړي. Читать дальше...

ثنا اعجاز د جنورۍ پر ۱۷مه مشال راډيو ته وويل چې دا د واک تحریک له خوا په ږوب کې د مېرمنو لپاره د یو کتابتون پرانستې ته ورغلې وه.

د افغانستان د کورنیو چارو وزیر مسعود اندرابي وايي، که طالبان سوله و نه کړي او جګړه روانه وساتي، دوی یې د ځپلو لپاره نورې لارې هم لري. دې وزارت په یوه خپره کړې خبرپاڼه کې لیکلي، مسعود اندرابي دا څرګندونې د افغانستان له یو شمېر متقاعدو جنرالانو او سیاسي شنونکو سره لیدنه کې کړي. ښاغلي اندرابي زیاته کړې، طالبان لا هم سولې ته ژمن نه دي او غواړي له افغانستانه د بهرنیو سرتېرو له وتو سره سم، جګړه زیاته کړي. د دې وزارت ویاند طارق ارین د یکشنبې په ورځ ازادي راډیو ته وویل، په دې لیدنه کې پر امنیتي وضعیت... Читать дальше...

د فرانسې د بهرنیو چارو وزیر ژان-ایو لو دریان وایي، په فوردو تاسیساتو کې د ایران له خوا د یورانیمو شل فیصده پخول دا ښيي چې ایران د اټمي وسلې د ترلاسه کولو هڅه کوي.   ژان-ایو لو دریان په یوه مرکه کې چې پرون شنبه 'Journal du Dimanche' ورځپاڼې خپره کړه ویلي، د نړۍ له قدرتونو سره له شوي تړونه د ایران پرله پسې سرغړونې دا اړینوي چې واشنګټن او تهران بېرته دغې موافقې ته ور وګرځي.  نوموړی دا څرګندونې داسې مهال کوي چې د امریکا د اوسني ولسمشر ډونالډ ټرمپ د واک څو ورځې پاتې دي، ټرمپ ۲۰۱۸ میلادي کال کې په... Читать дальше...

په کابل ښار کې د هدفي وژنو دوام، خو دا ځل د حملې قربانیانې دوه ښځینه قاضیانې وې. نن یکشنبه (د مرغومي ۲۸مه) سهار شااوخوا اته نیمې بجې د کابل ښار د لسمې امنیتي حوزې اړوند د تايمني سيمې پر لسم سړک د ښځینه قاضیانو پر موټر ډزې وشوې. د کابل د امنیه قوماندانۍ ویاند فردوس فرامرز ازادي راډیو ته وویل چې دې پېښه کې یو تن ټپی شوی هم دی: "نن د کابل ښار د لسمې امنیتي حوزې اړندو سیمو کې د سترې محکمې دوه تنه کار کوونکي د یوه نامعلوم وسله وال کس په ډزو کې وژل شوي او یو تن بل ټپی دی. پېښه په جدي ډول د امنیتي ځواکونو... Читать дальше...

د ننګرهار وادي کانال شرکت ۵۴ زره بې روزګارو خلکو ته د کاري زمینې برابرولو خبر ورکوي. د ننګرهار د کانال شرکت ویاند همایون غریبمل ازادي راډیو ته وویل چې د دغه شرکت د زیتونو په څلورګونو فارمونو کې یې د ښاخونو پرېکولو او ویالو جوړولو شپږ میاشتني پروګرام پیل کړی چې په کې به ۵۴ زره بې روزګاره خلک په کار بوخت وي. د غریبمل په خبره، په دغو کسانو  چې په یاد پروګرام کې په کار بوخت دي، ۴زره ټنه غنم هم وېشل کېږي. غریبمل وایي، له دې پروګرامه یې هدف د زیتونو د فارمونو سمه پالنه او بې روزګارو خلکو ته د کار زمینه برابرول دي.

د افغانستان زعفرانو د ذایقې نړیوال انسټیټیوټ له لوري لومړی مقام خپل کړ. د افغانستان د صنعت او سوداګرۍ وزارت فواد احمدي ازادي راډیو ته وویل چې  د دغه انسټیټیوټ له لوري د افغانستان زعفرانو ته د ښه خوند له امله د سرو زرو درې ستوریز مډال ورکړل شوی. د ذايقې نړیوال انسټیټیوټ چې یو معتبر انسټیټیوټ دی، په ۲۰۰۳ میلادي کال کې په بلجیم کې جوړ او تر اوسه یې په نړۍ کې بېلابېل خوراکي توکي د خوند يا ذایقې له پلوه ارزولي دي. دا لومړی ځل نه دی چې د افغانستان زعفران په نړیواله کچه لومړی مقام خپلوي،  بلکې له... Читать дальше...