Новости за 04.03.2020

د امریکا پوځ وايي، په هلمند ولایت کې يې پر طالبانو هوايي حمله په دفاع کې کړې ده. په نړۍ کې د کورونا ویروس د قربانیانو شمېر درې زره او دوه سوه ته لوړ شو. دا او نور مهم خبرونه له ازادي ستوډيو.

د مارچ پردرېیمه د پکتیکا د اورګون ولسوالۍ اوسېدونکو د ځواب خان په نوم د خپلې سیمې یو خدمتګار، چې له ۴۰ کلونو ډېره موده ښوونکی پاتې شوی او

اردوغان له پوتین سره تر کتنې یوه ورځ وړاندې په انقره کې وویل، په سوریه کې اوربند به په مسکو کې د روسیې له ولسمشر سره د ده د خبرو اصلي موضوع وي.

د صربیا ولسمشر الکساندر وچیچ ویلي چې د اپرېل په ۲۶مه په هغه هېواد کې عمومي انتخابات وشي. الکساندر وچیچ وویل: "د صربیا درنو خلکو! د صربیا د جمهوریت له قانون سره سم، ما پرېکړه وکړه چې د پارلماني انتخاباتو نېټه اعلان کړم. انتخابات به د ۲۰۲۰ داپرېل په ۲۶مه وي." داسې اټکل کېږي چې زیات اپوزېسیون ګوندونه ښايي دا ټاکنې تحریم کړي. هغوي شکایت لري چې اداري فساد زیات دی او په هغه هېواد کې ډیموکراتیکې ازادۍ خلک نه‌لري. خو وچیچ په نننۍ وینا کې همدې مسئلې ته اشاره وکړه او ویې‌ویل چې انتخاباتي کمپاین ته... Читать дальше...

"د مشال تر ړنا لاندې" بحث کې مو د امريکا او طالبانو ترمنځ د فبرورۍ پر ۲۹مه د سولې هوکړې موضوع څېړلې ده. د سولې په بهير کې پاکستان څه رول لوبولای دی؟ په پروګرام کې مو د افغان چارو له پوهانو سره بحث کړی دی. خپرونه د غږ پر ځای کې اورېدای شئ.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت به ساري ګل سوبوتایف ته چې د چین د شین جین ولایت اوسېدونکې، خو په خټه قزاقۍ ده سږ کال د زړورو ښځو جایزه ورکړي. ساري ګل په چین کې د مسلمانانو لپاره په ځانګړي کمپ کې چې د چین حکومت‌یې د مسلکي تعلیم مرکز بولي، له وحشته قزاقستان ته وتښېتده او د مسلمانانو پر ضد یې د چین حکومت له ځپونکو اقداماتو پرده پورته کړه. ساري ګل په ۲۰۱۸ میلادي کال کې له شین جینه وتښتېده او بیا یې د قزاقستان یوې محکمې ته په بیان کې وویل چې زرګونه مسلمانان چې په خټه قزاق، اویغور او د نورو توکمونو دي،... Читать дальше...

د تاجکستان په جوماتونو کې ډېرو امامانو نن د مارچ ۴مه، له خپلو خلکو غوښتنه وکړه چې د جمعې د لمانځه لپاره جوماتونو ته له تګه ډډه وکړي. سره له دې چې په تاجکستان کې تر اوسه د کرونا وایروس هېڅ مثبته پېښه نه‌ده ثبت شوې، دا هېواد هڅې کوي چې حد اکثر تدابیر ونیسي. تاجکستان نهه میلیونه وګړي لري او له چین سره‌یې پولې ګډې دي. په تاجکستان کې د حکومت د مذهبي چارو د کمېټې ویاند افشین مقیم د ازادي راډیو تاجکي برخې ته نن وویل چې د جوماتونو یو شمېر امامانو دا پرېکړه د تاجکستان د اسلامي مرکز د سلا له مخې کړې ده. Читать дальше...

فریډم هاوس د مارچ پر څلورمه په خپل کلني رپورټ کې د امریکا په ګډون د جمهوریت پر دودیزو دفاع کوونکو هېوادونو هم نیوکې کړې دي.

په پاکستان کې د یو اېن اېچ سي ار ویاند قیصر خان اپرېدي د مارچ پر څلورمه مشال راډیو ته وویل، د راجسټر افغان کډوالو هېواد ته د ستنېدو عمل په ژمي کې

ولسمشرۍ ماڼۍ وايي چې محمد اشرف غني د خپلو مسؤلیتونو کمولو او په حکومت کې نورو اړخونو ته د ونډې په موخه سیاسي کابینه جوړوي. نور حال د فریدالله سعادت په راپور کې

د نوي کورونا وایرس زیاتې پېښې په جنوبي کوریا، ایران، اېټالیه او جاپان کې ثبت شوې دي. د مارچ له درېیمې راهیسې

حقاني وايي حقیقت دا دی چې طالبان د ټولواکۍ فکر لري. دوی غواړي پر ټول افغانستان یې واک وي. دوی امريکايان لوی او قوي دښمن بولي نو د هغوی د وتلو لپاره یې

د مارچ پر درېیمه، په پېښور کې د موسیقۍ د ازادۍ ورځ ولمانځل شوه چې پکې یو شمېر سندرغاړو، شاعرانو او موسیقارانو ګډون وکړ او د موسیقۍ پر ارزښت یې خبرې وکړې. په اړه یې ویډیويي رپورټ وګورئ.

د امریکا ولسمشر ډونالد ټرمپ او په قطر کې د طالبانو د سیاسي دفتر مشر ملا عبدالغني برادر ترمنځ د ټیلیفوني اړیکې څخه د نږدې ۱۲ ساعته تېرېدو وروسته، امریکايي ځواکونو د هلمند په نهر سراج ولسوالۍ کې پر طالبانو دغه هوايي حمله کړې.

په چین کې د کرونا وایروس بحران په چټکۍ د منځني ختیځ، اروپا او امریکا په خوا د خوځېدو په حال کې دی. د وایروس تازه پېښې په ایران، جنوبي کوریا، ایټالیا او جاپان کې ثبت شوې دي. د ایران حکومت پرون د مارچ ۳مه، وویل چې په هغه هېواد کې ۲۳۳۶ پېښې تأیید شوې او ۷۷ تنه له دې امله مړه شوي دي. د ایران د پارلمان ۲۳ غړي او په هغه هېواد کې د بېړنیو خدماتو د ادارې مشر هم په کرونا وایروس اخته شوي دي. د قزاقستان حکومت نن د مارچ ۴مه، وویل چې د کسپین سمندرګي دوه مهم بندرونه، کوریوک او اکتاو یې له ایران او اذربایجانه د مسافرو لپاره بند کړی دی.

د بهرنیو چارو وزارت د مارچ پر درېیمه په یوه بیان کې حیدر د "بلوچستان پیاوړې ښځې" په نوم یاده کړې چې د ښځو او ماشومانو لپاره یوه ناحکومتي اداره چلوي.

د ښځو نړیوالې ورځې په مناسبت د مشال راډیو د خبرونو مرکزي څانګې له ځینو بریالیو ښځو پوښتنه کړې چې په ځوانۍ کې ځان ته څه مشوره ورکوله او نورو ښځو ته څه پیغام لري؟ په دې ویډیو کې د ایران، افغانستان او پاکستان د ښځو پیغامونه اورئ.

فراه ولایت کې قطریانو زرګونه جریبه ځمکه د باغونو او مارغانو لپاره زرغونه کړې. د قطر الغرافه مؤسسې په یاده ځمکه کې د مېوو بېلابېل باغونه جوړ کړي او د هغه مارغانو روزنه کوي چې نسل‌یې مخ په ورکېدو دی.

په افغانستان کې د امریکايي ځواکونو یو ویاند سوني لېګېټ پر ټوېټر په بیان کې لیکلي: "د مارچ پر څلورمه، امریکا د هېلمند په نهر سراج کې پر هغو وسله والو

د افغانستان د کلیو، بیارغونې او پراختیا وزارت د ۷۷ پراختیايي پروژو هوکړه‌لیکونه چې نږدې ۴۸۸ میلیونه افغانۍ ارزښت لري د دغه وزارت د پراختیايي شوراګانو او خصوصي شرکتونو سره لاسلیک کړل. د دغه وزارت ویاند رفیق جنبش نن ازادي راډيو ته وویل: "په دې پروژو کې د کارېزونو، استنادي دېوالونو، د اوبو رسونې د کانالونو، سربندونو، سولر پمپونو او کلیوالي سړکونو جوړول شامل دي." دی وايي چې له دې پروژو به نږدې دوه لکه افغانان ګټه واخلي. د افغانستان د کلیو، بیارغونې او پراختیا وزارت د معلوماتو په اساس یادې پروژې به په راتلونکي یو کال کې بشپړې شي.

ورځپاڼې د امریکا د دفاع وزیر مارک اسپر هغه څرګندونې راخیستي چې په پنتاګون کې یې خبریالانو ته کړي دي. اسپر ویلي دا به اوږده او له لوړو ژورو ډکه لاره وي. کله به درېږي او کله بیا بېرته پیلېږي.

د ورځپاڼې له قوله، د طالبانو دا ډول دریځ ښيي چې دوی نه‌غواړي د افغانستان شخړه له سیاسي لارې پای ومومي، بلکې دا ډله د خپلو وسله‌والو کسانو په زور د ټول افغانستان د اشغال خوب ویني.

ظریفه غفاري د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د زړورو ښځو نړیواله جایزه ګټلې ده. غفاري د میدان وردګ ښارواله ده. د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په اعلامیه کې د ظریفه غفاري نوم د هغو ۱۲ ښځو په کتار کې لومړی راغلی چې سږ کال‌یې د زړورو ښځو جایزې ګټلي. په اعلامیه کې راغلي چې د افغانستان د لومړنۍ ښځینه ښاروالې په توګه ظریفه غفاري د ځینو زورواکو سړیو له‌خوا سخته ګواښل شوې وه، خو مبارزه‌یې وکړه او هغوی یې غلط ثابت کړل چې ویل‌یې ښځه رهبري نه‌شي کولای. د امریکا د بهرنیو چارو وزارت سږ کال د افغانستان په استازیتوب... Читать дальше...

د کندز سیمه‌ییزو چارواکو تأیید کړه چې پرون شپه طالبانو د افغان عسکرو په پوستو بریدونه کړي او هغوی ته‌یې مرګ‌ژوبله اړولې ده. د کندز د ولایتي شورا مرستیال صفي‌الله امیري چهارشنبه سهار ازادي راډیو ته وویل چې طالبانو په دوو سیمو د کندز په باغ شرکت او چله مزار کې د افغان عسکرو پوستې په نښه کړي او ۱۹ تنه‌یې وژلي دي. اخوا د کندز یوې معتبره امنیتي سرچینې هم د موضوع د حساسیت په خاطر د نوم د نه‌ښودلو په شرط ازادي راډیو ته تأیید کړه چې په باغ شرکت کې د طالبانو په برید کې د ملي اردو ۱۵ سرتېري وژل شوي او ۳ نور یې ژوبل دي. Читать дальше...

کرونا وايروس په ځينو هېوادونو کې له دې جملې د امريکا متحده ايالاتو کې د اول وار لپاره ځيني کسان مړه کړي او ځيني نور هېوادونه لکه چين او ايټاليا کې يې د مړو شمېر زيات کړى دى.